Dưa hấu và hai cuộc giải cứu

Chiến dịch "Mỗi quả dưa – Một tấm lòng" đã làm cuộn dâng tình người Facebooker trong khoảng một tuần trở lại đây. Chưa bao giờ, những quả dưa hấu vùng lũ của nông dân dọc sông Vu Gia tỉnh Quảng Nam lại có thể "lăn" nhanh và "lăn" rộng đến các tỉnh, thành đến vậy.

Lòng người giải cứu dưa lũ…

Dưa hấu trồng trên diện tích hơn 87ha, bị những cơn mưa trái mùa cuối tháng 3 nhấn chìm trong nước. Những thương lái đặt tiền trước đó quay ngoắt rút cọc, ra chiêu bất nhân ép giá dưa chỉ còn từ 1.000-1.500 đồng/kg rẻ mạt hơn cho. Nông dân khóc nước mắt đỏ như màu dưa.

Rồi Facebook. Lại Facebook. Rất nhiều nhóm tình nguyện và những Facebooker năng động đã nhanh chóng về vùng lũ Quảng Nam mua dưa chuyển ra Hà Nội và kêu gọi cộng đồng mạng mua giúp đỡ cho nông dân. Ban đầu, hầu hết mỗi nhóm tình nguyện chỉ định vận chuyển khoảng chục tấn dưa ra Hà Nội bán, nhưng tất cả các điểm bán đều nhanh chóng hết veo chỉ sau vài giờ. Bất chấp thời tiết của đợt "rét nàng Bân", người Hà Nội nghe lời kêu gọi trên "phây" đã đội mưa đi mua dưa. Nhiều người chậm chân mua dưa tỏ ra tiếc nuối… Và thế là lại có thêm những chuyến dưa mới, vẫn đang và sắp chuyển ra Hà Nội, một số nhóm đã bán được khoảng 30 tấn dưa.

Những cảnh tương tự như thế này đang diễn ra nhiều nơi ở Hà Nội

Giá dưa hấu vùng lũ mang ra Hà Nội bán từ 5.000-6.000 đồng/kg vẫn rẻ chán so với mức giá trên thị trường từ 15.000-18.000 đồng/kg. Cái đáng quý là sự hưởng ứng nhiệt tình của cộng đồng không chỉ dừng ở những lượt "like", lượt "share" Facebook. Tình người qua "phây" không còn là câu chuyện mới lạ gì trong "thế giới siêu phẳng" này, nhưng rõ ràng tác dụng của Facebook không chỉ là tương tác và kết nối rộng mở, mà thông qua những tính năng ấy đã giải cứu hữu hiệu cho những hecta dưa hấu vùng lũ mà người trồng nó đang có nguy cơ mất trắng.

Cộng đồng Facebook đã truyền đi sự bất bình, phẫn nộ bao nhiêu đối với việc chặt hạ cây xanh Hà Nội một cách bừa bãi thiếu qui hoạch thì giờ lại ấm áp, sẻ chia bấy nhiêu với nông dân trồng dưa gặp lũ. Có những cụ già đội mưa bụi sáng rét run Hà Nội những ngày qua đi mua dưa giúp dân vùng lũ khiến người viết bài này lặng người. Hơn 100 tấn dưa đã được những tấm lòng tình nguyện mang đi tiêu thụ ở Quảng Nam, Đà Nẵng, Thanh Hoá, Hải Phòng, Vĩnh Phúc, Thái Nguyên.v.v… Sau lũ dưa là sóng lòng, tình người dân Việt đỏ lòng dưa hấu.

…và chờ một cuộc giải cứu khác

Chiến dịch giải cứu dưa hấu vùng lũ đang thực sự thăng hoa tình người. Nhưng còn một thực tại đắng lòng khác, là những xe dưa hấu đang ùn ùn ách tắc kéo dài hàng chục cây số tại cửa khẩu Tân Thanh tỉnh Lạng Sơn.

Xe chở dưa hấu đang xếp hàng dài ở cửa khẩu Tân Thanh chờ xuất khẩu

Trong khi dưa hấu vùng lũ được cộng đồng Facebook tự phát giải cứu ngoạn mục thì hàng xe chở dưa dài hơn 30 cây số từ cửa khẩu Tân Thanh vẫn tiếp tục ùn ứ. Ngày 9/4, Công đoàn Bộ GTVT tham gia "giải cứu" bằng cách mua một xe container dưa hấu xuất khẩu đang có nguy cơ nát bét hư hỏng vì xếp hàng chờ đợi lâu ngày. Như muối bỏ bể. Với 87 ha dưa hay vài trăm tấn dưa hấu vùng lũ thì cộng đồng Facebook còn giải cứu được, chứ với cả một ngành trồng trọt thì e là khó xuể.

Tất nhiên quy nguyên nhân như lời ông Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Võ Văn Quyền thì quá dễ: "Nguyên nhân chính là do người nông dân chưa sản xuất theo tín hiệu thị trường. Nếu không loại bỏ được tư duy tự phát, manh mún, sản xuất không có kế hoạch thì không chỉ vụ này mà nhiều vụ nữa, dưa hấu vẫn rớt giá". Vấn đề là người ta chờ ông, với trọng trách đứng đầu một cơ quan tham mưu, làm được gì để giải cứu những xe dưa kia đang có nguy cơ phải mang đi đổ chứ không phải đi đổ lỗi cho người nông dân trồng trọt.

Cái "tín hiệu thị trường" như ông đề cập, không phải từ chính ông và cơ quan của ông mang đến cho người trồng trọt thì là ai?

Cách bán dưa vùng lũ thông qua việc kêu gọi cộng đồng Facebook là một giải pháp tình thế. Nhưng một ngành trồng trọt và thị trường một ngành hàng thì không thể tồn tại và phát triển được chỉ bằng vào cách kêu gọi… tình người. Tình người dân Việt có thắm đỏ và bao dung đến mấy cũng không thể bao hết một thị trường dưa hấu đến hẹn lại lên ùn ùn ứ ứ dài hàng chục cây số không thể xuất khẩu. Cuộc giải cứu cho những hàng dài xe tải chở dưa nối đuôi nhau ở cửa khẩu kia không thuộc trách nhiệm của cộng đồng Facebook.

Những chuyến xe dưa vùng lũ vẫn tiếp tục toả về các tỉnh, tương phản với những hàng xe tải chở dưa hấu dài dằng dặc nơi cửa khẩu. Cuộc giải cứu thứ nhất gần hoàn tất và trọn vẹn nghĩa tình nhờ hàng trăm ngàn lượt "like" và hàng chục ngàn lượt "share" trên Facebook. Còn cuộc giải cứu thứ hai vẫn còn xa vời vợi chưa biết đến bao giờ...

Thẩm Hồng Thuỵ