Ngành công nghiệp dầu mỏ vốn có lịch sử dao động mạnh mẽ, lúc lên lúc xuống khá thất thường. Hiện nay, ngành công nghiệp này dường như lại đang ở vào những giai đoạn đầu của đợt suy thoái mới nhất.
Giá dầu mỏ đã lao dốc hơn một nửa kể từ tháng 6/2014, chạm đến những mức giá thấp nhất của cuộc suy thoái năm 2009.;Hôm qua (13/1), giá dầu Brent giao dịch toàn cầu ở mức 46 USD/thùng, trong khi giá dầu benchmark tại thị trường New York vẫn giữ mức gần 45 USD.
Các nhà phân tích dầu mỏ dự đoán giá dầu có thể còn giảm xuống dưới 40 USD/thùng rồi mới có thể phục hồi dần. Nhưng ngay cả những người lạc quan nhất cũng nói rằng giá dầu khó đạt mức 70 USD/thùng vào cuối năm nay.
Giá bơm dầu tại một điểm khoan dầu ở bắc Dakota
Vì sao giá dầu giảm nhanh đến vậy? Và tại sao lại giảm vào lúc này?
Đây là một câu hỏi phức tạp, nhưng nó liên quan đến các vấn đề cơ bản về cung và cầu của nền kinh tế. Sản xuất trong nước của Mỹ tăng gần gấp đôi trong 6 năm qua, khiến Mỹ phải tìm kiếm thêm nguồn dầu nhập khẩu. Ả Rập Xê Út, Nigeria và Algeria từng yên tâm xuất khẩu dầu sang Mỹ, nay bỗng nhiên phải cạnh tranh với các thị trường châu Á, và các nhà sản xuất dầu buộc phải giảm giá.
Trong khi đó, các nền kinh tế châu Âu và các quốc gia đang phát triển đang yếu đi, các phương tiện giao thông vận tải áp dụng công nghệ mới ngày càng tiết kiệm nhiên liệu hơn. Vì thế, nhu cầu đối với xăng dầu giảm đi đôi chút.
Ai hưởng lợi khi giá dầu giảm?
Bất kỳ người lái xe nào cũng đều hồ hởi nói giá xăng đã giảm hơn 1 USD/gallon trong những tháng gần đây. Giá dầu diesel, dầu sưởi và khí đốt tự nhiên cũng đã giảm mạnh. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, các hộ gia đình Mỹ có thể chỉ chi chưa đến 750 USD tiền xăng dầu trong năm nay do giá dầu giảm. Người tiêu dùng khắp nơi trên thế giới cũng sẽ hưởng lợi ích tương tự.
Biểu đồ biểu thị giá dầu đi xuống
Ai thua thiệt khi giá dầu giảm?
Đầu tiên, đó là các quốc gia sản xuất dầu mỏ. Venezuela, Iran, Nigeria, Ecuador, Brazil và Russia chỉ là một số ít những quốc gia dầu mỏ có nền kinh tế bị ảnh hưởng và có thể cả bất ổn chính trị do giá dầu giảm. Tại Mỹ, các bang Alaska, North Dakota, Texas, Oklahoma và Louisiana sẽ đối mặt với các thách thức kinh tế. Một số công ty dầu mỏ nhỏ hơn ngập trong nợ nần có thể sẽ phá sản, gây áp lực lên các ngân hàng đã cho họ vay vốn.
Điều gì xảy ra với OPEC?
Theo các nhà phân tích, một yếu tố trung tâm khi giá dầu giảm mạnh là sự thiếu thiện ý của OPEC, một tổ chức của các nhà sản xuất dầu, trong việc can thiệp nhằm bình ổn thị trường dầu mỏ vốn đang bị xem là dư thừa. Giá chuẩn dầu thô của OPEC đã giảm khoảng 40% kể từ khi tổ chức này từ chối cắt giảm sản lượng tại cuộc họp cuối tháng 11 vừa qua ở Vienna.
Iran, Venezuela và Algeria đang thúc ép OPEC cắt giảm sản lượng để đẩy giá lên, nhưng Ả Rập Xê Út, các tiểu vương quốc Ả Rập và các đồng minh khác lại từ chối làm như vậy.
Các quan chức Ả Rập Xê Út nói rằng nếu họ cắt giảm sản lượng và giá tăng lên, họ sẽ mất thị phần và điều đó chỉ có lợi cho các đối thủ của họ. Ả Rập Xê Út nói họ sẵn sàng để giá dầu giảm hơn nữa.
Bộ trưởng dầu mỏ của Tiểu vương quốc Ả Rập còn "đổ thêm dầu vào lửa" khi gợi ý tại một hội nghị ở Abu Dhabi rằng sẽ không để các công ty dầu mỏ ở Mỹ và các nhà sản xuất giá cao khác giảm sản lượng.
Liệu có một âm mưu nào đó đang đẩy giá dầu đi xuống?
Có một số thuyết âm mưu đang nổi lên. Ngay cả một số nhà điều hành dầu mỏ cũng đang âm thầm cho rằng Ả Rập Xê Út muốn làm tổn thương Nga và Iran, và Mỹ cũng thế - riêng động cơ này cũng đủ để hai quốc gia sản xuất dầu mỏ phải giảm giá xuống. Sau tất cả thì vụ giảm giá dầu trong những năm 1980 đã khiến Liên Xô khốn đốn.
Nhưng không có bằng chứng nào hỗ trợ các thuyết âm mưu trên, và Ả Rập Xê Út với Mỹ cũng hiếm khi phối hợp thông suốt. Chính quyền Obama hầu như không ở vào một vị thế có thể phối hợp với hàng trăm công ty dầu mỏ nhằm tìm kiếm lợi nhuận và trả lời cho các cổ đông của họ.
Khi nào giá dầu có thể hồi phục?
Không thể sớm được. Sản lượng dầu vẫn tăng ở Mỹ và một số nước khác. Nhiều ngân hàng phố Wall dự đoán giá dầu có thể giảm xuống mức thấp 40 USD/thùng trong những tháng tới.
Nhưng việc sản xuất có thể bắt đầu suy giảm trong nửa cuối năm nay, lúc đó giá dầu thô cũng sẽ bắt đầu phục hồi. Nói cho cùng, lịch sử ngành dầu mỏ là lịch sử của những lần bùng nổ và đổ vỡ.
Hoàng Lan
Theo New York Times