Phát hiện hành tinh giống Trái Đất ở gần hệ Mặt Trời

Hành tinh mới chỉ cách chúng ta chưa đầy 5 năm ánh sáng. Đây được đánh giá là một trong những khám phá thiên văn lớn nhất của thế kỷ.

Theo Gizmodo, các nhà khoa học tại Tổ chức Nghiên cứu vũ trụ châu Âu tại bán cầu Nam (European Southern Observatory – ESO) mới đây đã xác nhận sự tồn tại của một hành tinh mới có nhiều điểm gần giống Trái Đất. Nó nằm trong vùng Cận Tinh (Proxima Centauri), ngôi sao gần Hệ Mặt Trời của chúng ta nhất.

Thông tin về phát hiện mới này được nhóm nghiên cứu công bố chi tiết trên tạp chí Nature.

Trước đó, tin đồn về sự tồn tại của một hành tinh gần giống Trái Đất đã xuất hiện từ ngày 12/8 trên tạp chí hàng tuần Der Spiegel của Đức. Trích dẫn từ một nguồn tin giấu tên và của nhóm nghiên cứu La Silla Observatory, tạp chí này khẳng định "đây chính là hành tinh có nhiều điểm tương đồng với Trái Đất. Quỹ đạo của nó quay quanh Cận Tinh nên nhiều khả năng trên bề mặt của hành tinh này sẽ có nước – một nhân tố quan trọng quyết định nên sự sống".

Bây giờ thì tin đồn đó đã được xác nhận là hoàn toàn chính xác. Đã có những bằng chứng rõ ràng cho một hành tinh quay quanh Cận Tinh, một ngôi sao lùn đỏ chỉ cách chúng ta 4,25 năm ánh sáng, gần hơn hệ thống sao Alpha Centauri A và B. Hành tinh này được đặt tên là Proxima b, và các nhà nghiên cứu cho biết kích thước của nó lớn hơn khoảng 1,3 lần so với Trái Đất.

Quỹ đạo của Proxima b nằm cách Cận Tinh 4,3 triệu dặm (gần 7 triệu km), tức bằng 5% khoảng cách giữa Trái Đất với Mặt Trời. Dù có khoảng cách gần nhưng Cận Tinh có nhiệt độ thấp hơn Mặt Trời rất nhiều, do đó Proxima b vẫn nằm trong khu vực có thể "duy trì sự sống". Nhiệt độ ấy hoàn toàn có thể khiến Proxima b có nước ở dạng lỏng trên bề mặt của mình.

Hành trình đi tìm sự sống mới...

Kể từ khi ngoại hành tinh (hành tinh nằm ngoài Hệ Mặt Trời) đầu tiên được tìm thấy vào năm 1995, các nhà thiên văn học đã xác định có khoảng 3000 hành tinh như vậy đang quay quanh những ngôi sao xa xôi nào đó. "Chúng ta đang sống trong một vũ trụ có đầy những hành tinh giống Trái Đất", nhà khoa học Pedro Amado đến tự Viện vũ trụ Andalalucia (Instituto de Astrofisica de Andalalucia) tuyên bố trong một cuộc họp báo mới diễn ra cách đây ít lâu. Những ngôi sao lùn đỏ như Cận Tinh được cho là tồn tại rất nhiều với những hành tinh cỡ nhỏ, nhiều đá giống như Trái Đất.

Trưởng nhóm nghiên cứu của dự án;Guillem Anglada-Escude

Guillem Anglada-Escude - người sáng tạo và là trưởng nhóm nghiên cứu của dự án tại Đại học Queen Mary, London cho biết những dấu hiệu về sự tồn tại của Proxima b thực chất đã xuất hiện từ năm 2013, nhưng lúc đó có rất ít bằng chứng để khẳng định những dấu hiệu này là đúng.

Dự án nghiên cứu Proxima b được đặt tên là Pale Red Dot, lấy cảm hứng từ nhà thiên văn học Carl Sagan miêu tả Trái Đất là một Pale Blue Dot (chấm màu xanh), còn Cận Tinh là dấu chấm màu đỏ.

Nhóm nghiên cứu gồm 31 nhà khoa học đến từ 8 quốc gia khác nhau. Dựa trên hiệu ứng Doppler để tìm ra những thay đổi nhỏ trong quang phổ ánh sáng từ Cận Tinh, nó tiến đến và rời xa Trái Đất theo chu kỳ 11,2 ngày với tốc độ 3 MPH (khoảng 4,8km/h). Sự dao động này có thể được tạo ra bởi lực hấp dẫn từ một hành tinh nào đó ở xung quanh. Bằng cách kết hợp những dữ liệu từ dự án này, cùng các dự án trong quá khừ từ năm 2000 đến 2014, các nhà thiên văn học đã xác nhận một điểm nổi bật trong các dữ liệu về hiệu ứng Doppler để phát hiện một hành tinh ngoại có kích cỡ gần giống Trái Đất, như Proxima b.

So sánh quỹ đạo của Hệ Mặt Trời (bên trái) và Cận Tinh (bên phải), vùng màu xanh lá là vùng có thể có sự sống, và Proxima b nằm trong đó

Công nghệ để phát hiện ra Proxima b đã có mặt khoảng 10 năm nay, vậy tại sao đến bây giờ thì chúng ta mới tìm ra nó? Vì những hoạt động của Cận Tinh khá tích cực, và độ sáng tự nhiên của nó cũng có thể tạo ra một tín hiệu giống với một hành tinh bình thường. Đội ngũ các nhà khoa học đã phải quan sát kỹ với 2 chiếc kính thiên văn khác nhau, họ dựa vào sự thay đổi độ sáng của ngôi sao này theo thời gian để cho phép loại trừ khả năng nhận định sai.

Song, các nhà khoa học vẫn chưa chắc chắn được hành tinh này có bầu khí quyển hay không. Cận Tinh là một ngôi sao hoạt động khá nhiều, và Proxima b phải chịu những tia bức xạ cao hơn 400 lần so với những gì chúng ta thấy trên Trái Đất, chúng có thể thổi đi bầu khí quyển của hành tinh này.

Tuy nhiên, nhà nghiên cứu Ansgar Reiners đến từ Đại học Gottingen (Đức) cho biết việc này còn phụ thuộc nhiều vào cách thức mà Proxima b được hình thành. Liệu nó được tạo ra với nước trên bề mặt rồi tiến đến gần ngôi sao của nó (Cận Tinh), hay nó đã được hình thành từ khi đã ở rất gần Cận Tinh? Trường hợp thứ nhất sẽ làm tăng khả năng tồn tại bầu khí quyển trên hành tinh này.

"Có rất nhiều thử nghiệm mô phỏng khác nhau cho các kết quả rất khác nhau, bao gồm cả sự tồn tại của nước và bầu khí quyển", Reiners nói.  "Chúng tôi không có đầu mối nào, nhưng sự tồn tại của bầu khí quyển trên hành tinh này chắc chắn là có thể". Nếu điều này là sự thật, rất có khả năng hành tinh này sẽ có sự sống.

"Tuổi đời của Cận Tinh vào khoảng vài ngàn tỷ năm, cao hơn đến cả ngàn lần tuổi đời của Mặt Trời", Abraham (Avi) Loeb đến từ Đại học Harvard – chủ tịch ủy ban cố vấn cho dự án Breakthrough Starshot Initiative của tỷ phú Yuri Milner nói với trang tin Gizmodo. "Một hành tinh đá tồn tại quanh Cận Tinh sẽ là vị trí phù hợp để bắt đầu một nền văn minh mới của con người khi di cư lên đây, sau khi Mặt Trời tắt trong 5 tỷ năm nữa."

Mọi thứ vẫn còn ở phía trước

Được công bố vào tháng 4, Breakthrough Starshot Initiative là dự án nghiên cứu trị giá 100 triệu USD với mục đích đặt nền móng cho một chuyến du hành giữa các vì sao. Bước đầu tiên của dự án này là tạo ra một con tàu "nanocrafts" có khả năng di chuyển với vận tốc bằng 20% vận tốc ánh sáng. Con tàu này có thể đi đến Alpha Centauri trong thời gian khoảng 20 năm kể từ lúc khởi hành. Hiện tại, các nhà khoa học vẫn đang chứng minh tính khả thi của dự án bằng việc sử dụng một chùm tim laser cực mạnh để đẩy cánh buồm được thiết kế cực nhẹ của con tàu.

Theo Loeb, việc phát hiện một hành tinh có thể có sự sống xung quanh Cận Tinh sẽ là điểm đến lý tưởng cho sứ mệnh này. "Một con tàu vũ trụ được trang bị hệ thống máy ảnh, cùng với những bộ lọc hoàn toàn có thể cung cấp những hình ảnh màu rõ nét cho chúng ta về sự tồn tại của sự sống, sự có mặt của nước hoặc đá khô trên hành tinh này với các màu sắc phân biệt khác nhau.", Loeb nói với Gizmodo. "Sự tò mò để biết thêm rằng hành tinh này có sự sống hay không sẽ giúp dự án Starshot Initiative có nhiều thông tin hơn trong việc tìm hiểu các hành tinh và thực hiện mục tiêu đầu tiên này, đặc biệt là không phải cái gì cũng có thể nhìn thấy bởi kính viễn vọng."

"Chúng tôi thực sự mong muốn rằng những thế hệ trong tương lai sẽ có thể cho khởi hành con tàu nano của dự án, có thể là đến năm 2060.", một người thuộc cộng đồng Breakthrough Prize Foundation chia sẻ cũng trong buổi họp báo vừa diễn ra. "Chúng tôi biết đang có một mục tiêu rất thú vị của dự án này. Chúng ta có thể có được những hình ảnh để xem hành tinh đó có sự sống hay không, một cuộc sống đầy đủ. Đó là một câu hỏi lớn, và tôi nghĩ rằng nó sẽ được trả lời trong thế kỷ này."

Phúc Thịnh