Báo Anh: người Mỹ đừng vội mừng về khoản đầu tư 10 tỷ USD của Foxconn

Bên cạnh việc công ty này không có thành tích tốt trong việc giữ lời hứa tạo việc làm, họ còn có nhiều vấn đề về điều kiện của nhân viên tại Trung Quốc.

Chủ tịch của Foxconn, Terry Gou, bên trái và Thống đốc Scott Walker giữ lá cờ Wisconsin để chào mừng thương vụ đầu tư trị giá 10 tỷ USD của công ty để xây dựng nhà máy tấm nền màn hình ở Wisconsin (ảnh: TheGuardian)

Theo báo Anh TheGuardian, thông báo của gã khổng lồ Đài Loan Foxconn rằng họ sẽ xây dựng một cơ sở sản xuất màn hình LCD ở Wisconsin có giá trị khoảng 10 tỷ USD đã được chào đón một cách khá là "nồng hậu". Tuy nhiên, bang này có một lịch sử đầy rắc rối trong các vấn đề phát triển kinh tế, và công ty Foxconn, nhà cung cấp cho Apple, Google, Amazon và nhiều gã khổng lồ công nghệ khác, cũng không mấy thành công trong việc hoàn thành lời hứa của mình. Các tờ báo nên báo động thì hơn.

Thương vụ này dự kiến sẽ tạo ra 13.000 việc làm trong 6 năm để đổi lại khoảng 3 tỷ USD tiền trợ cấp cho công nhân. Chỉ có 3000 việc làm tới ngay lập tức. Hơn nữa, tờ Washington Post đã từng đưa tin rằng Foxconn thường không giữ được lời hứa về việc làm ấy. Vào năm 2013, công ty tuyên bố sẽ thuê 500 nhân viên và đầu tư 30 triệu USD vào Pennsylvania. Kế hoạch này đã nhanh chóng bị gạt bỏ.

Thống đốc bang Wisconsin, Scott Walker, được bầu vào năm 2010 trong một chiến dịch cam kết sẽ mang lại 250.000 việc làm cho người dân. Cho đến nay ông vẫn chưa thực hiện được. Một dự án thành công với Foxconn sẽ là một bước tiến quan trọng trong việc sửa chữa thanh danh đã bị tổn hại của ông.

Vào cuối tháng 7, ông đã có lời phản bác tới những người nghi ngờ dự án này. Tại một điểm dừng ở Eau Claire khi ông đi vòng quanh bang để thúc đẩy thỏa thuận, Thống đốc cho biết: "Có rất nhiều người ở đó đang tranh nhau để đưa ra một lý do không thích dự án này. Tôi có thể nói với bạn, đó là điều bình thường nhưng tôi nghĩ rằng họ nên cút đi thì hơn."

Dự án này không chỉ là một chiến thắng lớn của Walker, mà còn của Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan – khu vực của ông nhiều khả năng sẽ là nơi nhà máy được xây dựng – và cả Tổng thống Donald Trump. Trong một buổi họp báo, một quan chức chính quyền cấp cao đã chia sẻ rằng thông báo của Foxconn là "có nhiều ý nghĩa" vì "nó là một cột mốc quan trọng trong việc đem lại công nghệ sản xuất tiên tiến, đặc biệt là trong lĩnh vực điện tử tới Mỹ".

Ông Trump đã kêu gọi các công nhân bị ảnh hưởng bởi sự sụt giảm sản xuất của Mỹ trong chiến dịch của ông, với lời hứa "làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại" (Make America great again). Ông đã chỉ ra những giao dịch thương mại tồi tệ là một lý do quan trọng đối với các vấn đề kinh tế của đất nước và ông có thể làm tốt hơn.

Tổng thống đã phát biểu tại Nhà Trắng: "Nếu như tôi không đắc cử, Foxconn chắc chắn sẽ không chi 10 tỷ USD". Ông Ryan cho rằng tuyên bố này đã cho thấy cam kết "thúc đẩy việc sản xuất của Mỹ và đem lại nhiều việc làm cho đất nước" của ông Trump.

Các lời khẳng định lớn đã được đưa ra. Ông Trump trả lời báo Mỹ Wall Street Journal rằng Apple sẽ xây 3 nhà máy ở Mỹ. Walker đặt tên cho khu vực mà các nhà máy của Foxconn sẽ được xây nên ở đó là "Thung lũng Wisconsin".

Tuy nhiên, trang tin Yahoo Finance đã chỉ ra rằng Foxconn có sử dụng robot. Vì vậy, người dân Wisconsin sẽ có ít cơ hội việc làm hơn họ mong đợi. Điều kiện của người lao động tại các nhà máy lớn của Foxconn ở Trung Quốc thì gây nhiều tranh cãi, đơn cử là nhà máy Longhua nổi tiếng đã phải trải qua một loạt các vụ tự tử của công nhân.

Nhân viên trong nhà máy Longhua của Foxconn (ảnh: TheGuardian)

Jennifer Shilling, một thượng nghị sĩ đảng Dân chủ bang Wisconsin, đã công khai chỉ trích dự án này. Bà nói: "Điểm mấu chốt là công ty này có lịch sử đưa ra những thông báo lớn nhưng lại không thực hiện được. Tôi hoài nghi về dự án này và chúng ta sẽ phải xem xem liệu có tồn tại sự thèm muốn lập pháp về gói phúc lợi doanh nghiệp trị giá 1-đến-3 tỷ USD hay không".

Cơ quan lập pháp Wisconsin bị kiểm soát bởi đảng Cộng hòa. Họ sẽ không cần sự đồng ý của lưỡng đảng để thông qua những khoản trợ cấp mà nhiều khả năng là nằm ngoài quá trình ngân sách đó.

Những câu chuyện cảnh báo

Các thỏa thuận đầu tư của Foxconn ở Indonesia, Ấn Độ, Việt Nam và Brazil đều thất bại. Ví dụ, ở Ấn Độ, năm 2014 công ty này đã hứa sẽ đầu tư 5 tỷ USD trong 5 năm, tạo ra 50.000 việc làm. Theo tờ Washington Post, con số thực tế thấp hơn rất nhiều. Các mối lo ngại về an toàn tại nơi làm việc cũng sẽ cản trở dự án Wisconsin; luật "quyền được làm việc" mới đây sẽ ảnh hưởng đến những quan hệ người lao động – công ty.

Các tài liệu báo chí cho hay, nhà máy Wisconsin, dự kiến sẽ có diện tích gấp 3 lần Lầu Năm Góc, sẽ là một trong những khoản đầu tư nước ngoài lớn nhất trong lịch sử Mỹ, trong việc tạo ra việc làm.

Mức lương trung bình được đưa ra, cộng với phúc lợi, là 53.000 USD. Văn phòng Thượng viện bang Wisconsin và Walker đã không đưa ra được phản hồi nào cho câu hỏi những loại công việc nào sẽ xuất hiện và lao động cần có kĩ năng gì. Foxconn, hãng sản xuất màn hình và lắp ráp điện thoại và máy tính, được biết đến nhiều nhất nhờ iPhone.

Công ty Phát triển Kinh tế Wisconsin (WEDC) là một thành viên của thương vụ Foxconn. Trong suốt cuộc chạy đua tổng thống của Walker, nó đã bị bóp méo bởi những câu hỏi về các khoản vay thất bại. Nhà kinh tế và nhà tài trợ của đảng Cộng hòa Ron Van Den Heuvel đã bị truy tố vì đã vay mượn 700.000 đô la từ một ngân hàng địa phương. Nhiều tháng sau khi WEDC được thành lập vào năm 2011, cơ quan này, sau đó được dẫn dắt bởi Walker, đã cho ông vay hơn 1,2 triệu đô la, mà không cần kiểm tra lý lịch.

Tương tự, khoản thuế tín dụng sản xuất và thuế nông nghiệp của tiểu bang đã bị chỉ trích một cách nặng nề, gần như "quét sạch toàn bộ thuế thu nhập cho các hãng sản xuất công nghiệp và nông nghiệp".

6 tiểu bang được cho là đã thương lượng với Foxconn. Nhằm mục đích giảm thuế tài sản và chi phí đào tạo nghề, Joe Peacock thuộc Dự án Ngân sách Wisconsin (WBP) đã cảnh báo rằng tổng chi phí để chiến thắng cuộc đua có thể vượt quá 3 tỷ USD. Các hợp đồng tương tự, ông nói, thường kết thúc như là một "trò chơi tổng 0" cho các tiểu bang.

Phát biểu trong cuộc thảo luận một ngày sau khi thỏa thuận được công bố, Walker đã nói "Sự thu hồi những khoản trợ cấp không đúng đối tượng" và "các biện pháp bảo vệ" đang được thực hiện. "Trách nhiệm của tôi chính là bảo vệ người đóng thuế của tiểu bang", ông tuyên bố.

Văn Hoàn