Trung Quốc và nỗ lực mới nhằm kiểm soát thông tin qua mạng Internet

Các công ty mạng lớn như Sina Corp, Tencent Holdings Ltd. đã được chính quyền ra lệnh ngừng việc tự đăng tải các tin bài gốc mới. Đây là nỗ lực mới nhất của chính phủ Trung Quốc trong việc kiểm soát Internet của nước này.

Cục quản lý mạng của Trung Quốc (The Cyberspace Administration of China, viết tắt là CAC) vừa thiết lập lệnh cấm đối với một số cổng thông tin mạng, bao gồm Sohu.com Inc. cũng như NetEase Inc.. Những công ty này đã "vi phạm nghiêm trọng" những điều luật liên quan đến Internet thông qua việc đăng tải những tin bài gốc, gây ra "các phản ứng trái chiều", theo một báo cáo từ The Paper vào Chủ Nhật.

Theo một số người trong cuộc cho biết, vào hôm thứ 6 vừa rồi, Cục đã khuyến cáo các nhà mạng di động, nhà mạng Internet và các dịch vụ tin tức online bỏ mục "tin tức liên quan đến các vấn đề nóng" (current-affairs news), sau khi đình chỉ các hoạt động tương tự ở Tencent. Cũng như các công ty khác, công ty Internet lớn nhất châu Á này đã phát triển mục tin tức với đội ngũ riêng. Tencent và các hãng dịch vụ khác giờ đây chỉ được cung cấp các tin tức từ các nguồn do chính phủ chỉ đạo; không rõ cụ thể là từ đâu do nguồn tin không tiết lộ (lý do chính trị).

Điều này dẫn đến việc mọi quyền hành trong việc kiểm soát tin tức online gần như đều thuộc về chính quyền, trong nỗ lực ngăn chặn sự gia tăng thông tin nhanh chóng trên web cũng như các thiết bị di động. Ông Tập Cận Bình đã nhấn mạnh rằng truyền thông Trung Quốc phải phục vụ những mong muốn liên quan đến việc điều hành Đảng Cộng Sản.

Đảng Cộng Sản Trung Quốc khá quan ngại về việc làm dấy lên các ý kiến trái chiều – một trong những mối đe dọa lớn nhất tới họ. Luật cấm các doanh nghiệp đăng tải tin tức đã có từ rất lâu nhưng chưa được thắt chặt, nhưng lệnh cấm mới đây nhất thì "thật sự nghiêm túc" , Willy Lam - giáo sự kiêm nhiệm tại trung tâm Trung Quốc học trực thuộc đại học Trung Quốc tại Hong Kong - nói.

Ông Tập đang củng cố quyền lực của mình và ngăn chặn những người chống đối trước thềm cuộc cải tổ quốc hội diễn ra 5 năm 1 lần vào năm sau. Lam nói thêm rằng ông Tập cũng "đang thật sự thắt chặt cuộc vận động để bịt miệng các đối thủ trên truyền thông".

Theo luật này, những trang vi phạm sẽ phải nộp phạt, The Paper trích dẫn. Một đại diện của Sohu từ chối bình luận về bài báo này. Tencent, Sina, NetEase cũng không phản hồi các tin nhắn cũng như cuộc gọi. CAC cũng chưa yêu cầu bình luận từ các hãng.

Chính phủ Trung Quốc đang cân nhắc những phương pháp để gây ảnh hưởng trực tiếp tới truyền thông mạng của nước này. Trong những tháng gần đây, họ đã tổ chức các cuộc họp với các nhà cung cấp Internet của nước này, nhằm mở đường cho việc chính phủ sẽ có vai trò trong hội đồng các công ty này với ít nhất 1% cổ phiếu của từng công ty. Đổi lại, họ sẽ có giấy phép để đăng tải tin tức thường nhật.

Những công ty mạng khổng lồ của Trung Quốc cung cấp các nội dung, game và tin tức tới hàng trăm triệu người khắp đất nước – chỉ riêng QQ của Tencent và WeChat đã có tới tổng cộng 1 tỷ người dùng. Tuy nhiên, những dịch vụ tin tức mạng lại thường hoạt động khá bất thường. Họ không được quyền cung cấp các nội dung gốc và không được phép thuê các phóng viên hay biên tập viên. Vậy nhưng, những công ty này gần đây vẫn đăng tải các tin tức điều tra liên quan đến những vụ tham nhũng, cũng như các vấn đề xã hội liên quan đến quyền con người. NetEase từng viết một bài báo sau khi có vụ điều tra một quan chức cấp cao ở Hà Bắc. Ngay sau đó nó đã được gỡ khỏi Internet.

Theo một bản thảo luật mạng của Trung Quốc, "tin tức về các vấn đề nóng hổi" là một thuật ngữ phổ biến rộng rãi ở Trung Quốc, chỉ các tin tức và bình luận liên quan đến chính trị, kinh tế, quân sự, các vấn đề quốc tế cũng như xã hội. Bản thảo được chỉnh sửa của bộ luật vẫn đang tìm kiếm phản hồi chính thức từ các website của CAC.

Nguyên nhân của việc thay đổi luật này là do sự thay thế người đứng đầu cục quản lý mạng Trung Quốc – bà Xu Lin. Bà cùng CAC đã ra sức thắt chặt quản lý việc đăng tải tin tức, thông qua việc cảnh báo các cơ quan không được xuất bản nếu không được xác nhận.

Phương Nam

Theo Bloomberg