Phủ sóng Wi-Fi miễn phí: "Hà Nội không vội được đâu"

Không chỉ bây giờ, ngay từ 28/03/2013, với việc khai trương phủ sóng miễn phí Wi-Fi thì Hội An (Quảng Nam) đã trở thành thành phố Wi-Fi miễn phí đầu tiên tại châu Á. Tiếp đó là các thành phố khác như Đà Nẵng, Huế, Hạ Long, Đà Lạt, TP.HCM, Hải Phòng cũng đua nhau phủ sóng Wi-Fi miễn phí. Giờ đây, cơn sốt đó đã lan tới Hà Nội, thế nhưng...

Cách đây đúng một năm, dự án này vẫn đang nằm trong "kế hoạch", cụ thể là dự kiến cuối tháng 1/2013 hoặc sau Tết Âm lịch Quý Tỵ, lãnh đạo Thành phố Hà Nội sẽ có quyết định phê duyệt quy hoạch xây dựng khu phố thông minh và phủ sóng Wi-Fi miễn phí tại khu phố này để phục vụ du lịch, phát triển kinh tế. Điểm được chọn có thể là một khu phố ở quận Hoàn Kiếm (thay vì toàn thành phố).

Nhưng trở lại với thời điểm này, tháng 01/2014, mọi thứ vẫn "chưa thấy động tĩnh gì", lý giải sự chậm trễ này của Hà Nội, bà;Kim Lan Hương, Trưởng phòng Ứng dụng CNTT, thuộc Sở TT&TT Hà Nội cho biết, Hà Nội vẫn đang theo định hướng thí điểm phủ sóng wifi ở 5 điểm trong 1 quận trung tâm. Tuy nhiên, việc phủ sóng Wi-Fi miễn phí đã được đưa vào 1 đề án lớn hơn là đề án xây dựng thành phố thông minh hơn.

Wi-Fi miễn phí như thế nào?

Câu trả lời "tạm hoãn vì một dự án lớn hơn" có vẻ như khá quen thuộc ở Việt Nam mỗi khi dự án đến hẹn. Tạm gác một bên "dự án lớn hơn", chúng ta hãy thử nhìn lại chất lượng Wi-Fi miễn phí và địa điểm đang được triển khai ở một số thành phố tại Việt Nam.

Thứ nhất, xét về địa điểm hầu như chưa có nơi nào miễn phí toàn thành phố, ngoại trừ Hội An với 350 điểm phát sóng hay Đà Nẵng với 320 điểm phát sóng phủ khắp thành phố thì hầu hết đều là những khu vực giới hạn trong một số địa điểm du lịch thuộc các thành phố. Nghĩa là không phải người dân nào cũng được hưởng Wi-Fi miễn phí, trừ khi họ ghé qua các địa điểm du lịch "trọng điểm" ở đó.

Khách du lịch mới là đối tượng chính hưởng lợi từ dự án Wi-Fi miễn phí ở Hội An.

Hiện vẫn có một số khu vực triển khai tốt như các sân ga ở Đà Nẵng, TP.HCM hay các tuyến xe bus TP.HCM, khu du lịch Tam Đảo,... nhưng đó vẫn chỉ là những khu vực "có giới hạn". Nên có thể thấy việc xác định đối tượng chính trong các dự án miễn phí Wi-Fi vẫn đang làm các nhà đầu tư và chính quyền lúng túng.

Thứ hai, chất lượng Wi-Fi miễn phí còn quá nhiều điều phải bàn. Ngay cả trong những thành phố "mạnh miệng" tuyên bố phủ sóng miễn phí toàn thành phố như Hội An hay Đà Nẵng, tốc độ truy cập cũng rất hạn chế. Cụ thể, tại Hội An tốc độ truy cập lý thuyết là 256Kbps, vốn đã không cao (để hạn chế download dung lượng lớn) nhưng đã có nhiều người dùng tại đây phản ánh về việc truy cập WiFi miễn phí gặp nhiều khó khăn, ngay cả khi họ đã đứng ngay tại đường Trần Phú (trung tâm Hội An).

Thậm chí ở TP. Hạ Long (Quảng Ninh) tuy mang tiếng miễn phí Wi-Fi nhưng điều này chỉ áp dụng khi truy cập vào một số trang thông tin điện tử của tỉnh, còn nếu muốn vào các website khác thì người dùng sẽ phải trả phí thông qua thẻ cào (!?), ở Huế điều này cũng tương tự và hiện nay đã chuyển qua thu phí bằng... thẻ cào! Có vẻ như con đường "miễn phí Wi-Fi" không dễ dàng như các nhiều người từng hình dung và đang lãng phí tài nguyên.

Nếu coi thành phố thông minh là điều kiện cần, vậy điều kiện cần của Wi-Fi miễn phí là gì?

Trở lại với lý do chờ đợi đề án lớn hơn là "Xây dựng thành phố thông minh hơn" dự kiến bắt đầu triển khai từ năm 2015 như lời của bà Hương, cùng với lý do "nhằm kích cầu du lịch cho Hà Nội", chúng ta có thể thấy một phần hợp lý trong lý do mà vị lãnh đạo này đưa ra. 

Cụ thể, thành phố thông minh về bản chất sẽ được xây dựng dựa trên các ngôi nhà thông minh mà VnReview từng đề cập đến trong loạt bài gần đây. Các ngôi nhà thông minh này đòi hỏi duy trì liên tục các kết nối Internet không dây cũng như các tài nguyên khác, do đó miếng ghép Wi-Fi miễn phí là hoàn hảo cho một xương sống "ngôi nhà thông minh" của "thành phố thông minh", và là điều kiện cần cho Wi-Fi miễn phí.

Ý thức người dân sẽ hấp dẫn khách du lịch và góp phần xây dựng mạng lưới Wi-Fi miễn phí tốt hơn

Tuy nhiên cần nhớ rằng, bên cạnh bất cập của cơ sở hạ tầng thì việc thiếu ý thức cộng đồng cũng như ý thức cá nhân sẽ khiến việc triển khai các dịch vụ công cộng miễn phí trở thành bài toán nan giải. Ngay cả các trạm dừng xe buýt hay các bốt điện thoại công cộng (trước đây) đều dễ dàng trở thành nạn nhân của chính "người dân tận hưởng nó". 

Còn Wi-Fi miễn phí? Mới nghe tin "hóng hớt" sắp có Wi-Fi, nhiều bạn trẻ đã lên danh sách những bộ phim HD cần tải, những game cần chiến khi có Wi-Fi "chùa",... tài nguyên có hạn nhưng mọi người đều cố "vét" riêng cho mình.  Dù rằng có thể biện minh "do điều kiện còn khó khăn mới sinh ra thế", nhưng nên nhớ phản ứng của người Nhật khi gặp động đất hay thảm họa hạt nhân và phản ứng của một bộ phận người dân Việt Nam khi xảy ra tai nạn lật xe chở bia?

Chính tất cả những hành vi thiếu ý thức ấy sẽ trực tiếp ngăn cản mọi nỗ lực "miễn phí" cho cộng đồng, và gián tiếp là ngăn cản sự phát triển và văn minh chung của xã hội. Do vậy, có thể nói song song với việc cải thiện chất lượng cuộc sống, nâng cấp cơ sở hạ tầng thì việc xây dựng một ý thức văn minh là điều kiện đủ trước khi nghĩ đến việc triển khai "miễn phí" bất cứ thứ gì. 

"Hà Nội không vội được đâu", nhưng còn chờ đến bao giờ?

Dù biết rằng việc triển khai Wi-Fi miễn phí nói riêng và thành phố thông minh nói chung cần phải có lộ trình và kế hoạch chu đáo. Nhưng liệu có nhất thiết phải chờ đến khi Hà Nội triển thai đề án "thành phố thông minh" mới triển khai "Wi-Fi miễn phí" hay không? Bởi ý thức người dân (điều kiện đủ) và thành phố thông minh (điều kiện cần) không thể sớm "hội tụ" với nhau mà cần có những bước đệm cần thiết. 

Chẳng hạn như trước khi có đề án Thành phố thông minh, thì nên tập trung triển khai các dự án nhà thông minh song song với việc nâng cấp và cải tạo cơ sở hạ tầng đang diễn ra hằng ngày. Bên cạnh đó, ý thức người dân không thể một sớm một chiều tự động "tốt lên" được, họ cần được làm quen và tận hưởng một số dịch vụ công cộng tiện ích có mức giá đủ tốt, chứ không phải trong hoàn cảnh phí 3G cao ngất mà đòi hỏi họ "kiềm chế" khi tiếp xúc với Wi-Fi miễn phí. 

Nên chăng, thành phố cần kịp thời đưa ra các loại hình cung cấp Wi-Fi giá rẻ ở một số khu vực và triển khai nhân rộng, hoặc đưa ra các giải pháp tương tự để "giảm nhiệt" cho người dân trước khi làm quen với các dịch vụ "miễn phí thực sự". Chưa kể Hà Nội còn có những khu phố cổ kính, những ngôi nhà không thể nâng cấp thành "nhà thông minh" vì đặc thù lịch sử và du lịch.

Nếu không chú ý đến những dự án vệ tinh và bắt tay vào thực hiện từ bây giờ, có lẽ Wi-Fi miễn phí vẫn sẽ chỉ là "viễn cảnh xa vời". Dù biết rằng... "Hà Nội không vội được đâu", nhưng một tô phở ngon thì cần ăn lúc đang nóng!

Một câu hỏi riêng cho bạn đọc VnReview, bạn sẽ nghĩ đến điều gì đầu tiên khi có Wi-Fi miễn phí ở chỗ bạn?

Hữu Thắng