Windows 8.1 : thay đổi nhỏ cho bản cập nhật lớn

Bản cập nhật lớn đầu tiên Microsoft vừa công bố cho Windows 8 bao gồm các tinh chỉnh gần như mọi khía cạnh của hệ điều hành từ màn hình khóa, menu Start, Windows Store cho đến cả bàn phím trên màn hình cũng được "chăm chút tỉ mỉ". Như chúng ta đã thấy trong một số ảnh chụp màn hình bị rò rỉ trước đây, Microsoft cũng cập nhật các ứng dụng bản địa cũng như thêm một vài ứng dụng mới.

Ngoài ra, bản cập nhật thậm chí cũng thay đổi cách bạn tương tác với hệ điều hành. Đó là sự chính thức quay trở lại của nút Start với Windows sau một thời gian dài vắng bóng, tính năng tìm kiếm cũng được nâng cấp để cung cấp trải nghiệm người dùng tốt hơn. Còn rất nhiều thay đổi khác trong Windows 8.1 tuy nhỏ nhưng đã góp phần tạo ra một bản update tốt và đáng giá.

Giao diện và khả năng cá nhân hóa

Một trong những thứ đầu tiên bạn sẽ nhận thấy khi bật Windows 8.1 lên đó là màn hình khóa đã được cải tiến. Giờ đây bạn có thể nhận cuộc gọi Skype, hoặc bạn có thể kích hoạt camera và chụp ảnh ngay cả khi PC đang khóa. Microsoft cũng có bổ sung tùy chọn sử dụng chế độ Photo Frame để trình chiếu hình ảnh được lưu trong bộ nhớ PC, SkyDrive cũng như từ các máy Windows Phone.

Microsoft đã "vay mượn" một số ý tưởng từ Windows Phone 8 để mang lên Windows 8.1, điển hình đó là Live Tile. Các ô vuông nhiều màu sắc giờ đây có thể thu nhỏ lại hoặc bung lớn ra tùy ý muốn của người dùng, tương tự như những gì có thể làm với OS di động của hãng. Ở ô Weather, bạn có thể thấy được thời tiết ở tối đa ba thành phố và ba ngày khác khác nhau được hiển thị cùng lúc. Còn với những ứng dụng như Calendar, nó sẽ hiển thị những sự kiện sắp diễn ra trong cả ngày và các ứng dụng của bên thứ ba như Twitter sẽ có thể hiển thị thông tin bổ sung. Khi thu nhỏ tile lại, Jensen Harris, giám đốc nhóm trải nghiệm người dùng của Microsoft, chia sẻ rằng "bạn sẽ vẫn thấy được các thông báo, các bài post mới từ mạng xã hội, bạn vẫn sẽ thấy số đếm cho các thông báo đó, tuy nhiên nó chỉ chiếm 1/4 diện tích của tile trên Windows 8". Các ứng dụng trên desktop cũng sẽ sử dụng các tile đầy màu sắc theo mặc định và các nhà phát triển sẽ có tùy chỉnh để tạo ra phiên bản phong phú hơn.

Những cải tiến mới còn được mở rộng sang nhiều nơi khác trên Start Screen. Mặc định trong Windows 8, các ứng dụng sẽ được tự động pin ra màn hình Start và Harris thừa nhận "nó không như những gì chúng tôi tưởng tượng" như là một nơi để người dùng khởi chạy nhanh các ứng dụng mình quan tâm. Lên đến Windows 8.1, các ứng dụng sẽ không còn tự động hiển thị biểu tượng trong Start Screen nữa, thay vào đó chúng sẽ nằm trong mục All Apps. Giao diện All Apps này được tích hợp một số bộ lọc để bạn sắp xếp app theo tần suất sử dụng, xếp theo nhóm, theo tên.

Microsoft còn thay đổi Start Screen bằng cách bổ sung tùy chọn cá nhân hóa hình nền của giao diện này bằng nhiều màu sắc hơn, cũng như khả năng sử dụng ảnh động hoặc dùng ngay hình nền của desktop để làm nền cho Start Screen. Kết quả là việc chuyển đổi giữa giao diện Modern và môi trường desktop sẽ mượt mà và thống nhất hơn. Cuối cùng, việc sắp xếp lại ứng dụng trên Start Screen nay đã dễ dàng hơn bởi vì Windows 8.1 cho phép chọn và di chuyển nhiều app cùng lúc.

Snap View mới

Có lẽ thay đổi lớn nhất, dễ dàng nhận ra nhất đó là cách tổ chức ứng dụng theo phong cách Windows 8 trong chế độ Snap View của Windows 8.1 đã thông minh hơn. Ví dụ, khi đang chạy một ứng dụng, chẳng hạn Mail, Windows 8.1 sẽ tự chia màn hình làm đôi 50/50, trong đó Internet Explorer sẽ xuất hiển ở một nửa, nửa kế bên vẫn là Mail. Còn nếu bạn mở hình ảnh từ một email hay từ một app khác, tỉ lệ này sẽ trở thành 40/60 để bạn có không gian xem ảnh rộng rãi hơn. Bất kì app nào cũng cho phép mở nhiều cửa sổ cùng lúc như thế, ví dụ như bạn có thể mở hai trang web và đặt chúng cạnh nhau. Bạn cũng có thể mở rộng nó sang nhiều màn hình khác nhau nữa.

Cách tổ chức mới, cho phép người dùng Windows 8.1 có thể lựa chọn bao nhiêu ứng dụng tùy thích và sắp xếp chúng cạnh nhau sao cho phù hợp với kích thước màn hình nhất. Ví dụ, khi sử dụng Windows 8.1 trên một màn hình 27 inch, họ có thể snap cùng lúc 4 ứng dụng cạnh nhau, và con số này sẽ thay đổi tùy theo độ phân giải. Còn khi dùng với màn hình độ phân giải thấp hơn, cỡ 1024 x 768, Microsoft đã không còn giới hạn sử dụng Snap View như trước nữa, mặc dù người dùng chỉ có thể áp dụng tỉ lệ 50/50. Đây là một trong những động thái để chuẩn bị cho việc ra mắt các tablet Windows 8 với màn hình nhỏ 7 inch và 8 inch trong thời gian tới.

Bất kì ứng dụng nào đã cài đặt, được pin ra Start Screen, hoặc bất kì sự sắp xếp Start Screen nào cũng đều được đồng bộ xuyên suốt tất cả các PC chạy Windows 8.1 mà người dùng sở hữu, miễn là tất cả các máy đều đăng nhập cùng một Microsoft ID duy nhất. Hãng cũng rất cẩn thận cho phép từng máy tính có thể từ chối đồng bộ hóa, tức là PC có thể không tham gia vào quá trình đồng bộ hoặc trên toàn bộ hệ thống, nhưng màn hình Start Screen thì vẫn giữ nguyên ở bất cứ nơi nào bạn sử dụng nó với các ứng dụng tương tự. Ngoài ra, giao diện của kho ứng dụng trên Windows 8.1 cũng đã được làm mới nhẹ để giúp việc tìm kiếm các ứng dụng miễn phí cũng như có phí được dễ dàng hơn.

Nút Start quay trở lại

Jensen Harris, giám đốc nhóm trải nghiệm người dùng của Microsoft cho biết "Một trong những điều chúng tôi nhận ra ngay sau khi chúng tôi phát hành Windows 8, là nơi duy nhất trong toàn bộ hệ sinh thái giúp đưa bạn trở lại Start Screen trông không giống như một biểu tượng của Windows."

"Chúng tôi biết chúng tôi cần phải thay đổi điều đó với biểu tượng Windows", Harris nói. Vì vậy, Microsoft chỉ đơn giản là mang lại một nút Start sẽ được kích hoạt mặc định trong Windows 8.1 và giúp dễ dàng chuyển đổi giữa desktop và Start Screen.

Microsoft đã mang nút Start quay trở lại Windows 8.1 và nó sẽ xuất hiện ở góc dưới bên trái màn hình, tương tự như các bản Windows cũ. Nó sẽ xuất hiện cả ở giao diện desktop lẫn màn hình Start Screen. Hiện chưa có tùy chọn để vô hiệu hóa nút này. Microsoft cũng có bổ sung thêm tùy chọn cho phép máy tính khởi động thẳng vào giao diện desktop truyền thống, rất hữu dụng cho các doanh nghiệp muốn nâng cấp lên Windows 8 nhưng ghét Start Screen. Người dùng cũng có thể cài đặt cho máy chỉ boot và khởi chạy một app duy nhất.

Nhìn chung, đây là những thay đổi mà Microsoft đã buộc phải thực hiện sau những thông tin phản hồi xung quanh Windows 8. Hãng tin rằng ứng dụng phong cách Windows 8 là của tương lai, nhưng người dùng rõ ràng là chưa sẵn sàng để sống trong tương lai đó.

Tìm kiếm

Harris nói "tính năng hoàn toàn mới và táo bạo nhất mà chúng tôi đưa vào Windows 8.1 đó là tính năng tìm kiếm". Microsoft nói rằng Search là tính năng được dùng nhiều nhất trong số các nút của Charm Bar và trên 90% người sử dụng Windows 8 kích hoạt nó. Khi người dùng tìm kiếm một từ khóa nào đó, ví dụ như Marilyn Monroe, máy sẽ trả về tất kết quả mà nó tìm được cả trên web lẫn trên PC của chúng ta, bao gồm các file có liên quan. Ngoài ra, khi có một thông tin nào đó được lấy từ Wikipedia, Windows 8.1 sẽ chạy app Wikipedia lên chứ không phải mở trang web như trước đây nữa.

Còn nếu bạn tìm kiếm một bộ phim, bạn có thể xem trailer hoặc tìm thêm thông tin bằng các app như Hulu, Netflix. Nó hoạt động giống như khi chúng ta tìm kiếm nhạc và ảnh từ Xbox Music (cho phép nhấn một nút để chơi nhạc ngay) hay Bing Images. Giống với tính năng Search hiện tại, bạn có thể bắt đầu tìm kiếm cũng bằng cách mở Start Screen lên và bắt đầu gõ. Bạn cũng có thể kích hoạt bảng tìm kiếm bằng cách nhấn Windows + S ở bất kì nơi nào và đây là tính năng mới có trong Windows 8.1.

Theo mặc định, danh sách trong thanh bên bắt đầu với các ứng dụng, sau đó tới âm nhạc, cài đặt, tập tin, hình ảnh và tất cả các trang web đề nghị đối chiếu từ các nội dung trên máy tính của bạn hoặc từ SkyDrive. Rất nhiều các chức năng tìm kiếm được cung cấp bởi Bing và Microsoft buộc người dùng phải dùng Bing để tìm kiếm trong tính năng này, hãng không hỗ trợ đổi search engine sang Google hay bất kì một hãng nào khác.

Tính năng tìm kiếm nói trên là một ví dụ cụ thể cho thấy rằng Microsoft đang ngày càng tích hợp Bing lên nhiều sản phẩm hơn. Stefan Weitz, giám đốc mảng tìm kiếm của Microsoft, nói với The Verge rằng Bing giúp đỡ cho việc hiển thị một phần giao diện của Windows 8.1, tuy nhiên đây chỉ mới là sự khởi đầu. Bing sẽ phục vụ như một tấm vải để Microsoft tiếp tục nghiên cứu và khai thác thêm nhiều tín năng để việc tích hợp công cụ tìm kiếm vào Windows được tốt hơn. Hiện "tấm vải" này mới chỉ hiện diện trên Windows, sau này sẽ mở rộng ra cả Windows Phone cũng như những sản phẩm khác do Microsoft phát triển. Nếu nó hoạt động như những gì Microsoft hứa hẹn, thì đó có thể là điểm khởi đầu của một trung tâm tìm kiếm tương tự như Google Now.

SkyDrive tích hợp, Internet Explorer và đồng bộ với Windows Phone

"Toàn bộ hệ điều hành giờ đây chạy trên nền tảng đám mây và SkyDrive", Harris giải thích. Bộ máy đồng bộ của SkyDrive giờ đây đã được tích hợp trực tiếp vào bên trong Windows 8.1. Mặc định nó sẽ không mang hết toàn bộ dữ liệu từ SkyDrive xuống bộ nhớ máy của chúng ta, thay vào đó nó chỉ tải về những phần nhỏ của tập tin rồi đính kèm dữ liệu đủ để tìm ra file đó. Ngay khi bạn bắt đầu mở file ra, máy sẽ lập tức tải nó từ SkyDrive về. Bạn có thể thiết lập một số thư mục hoặc tập tin nhất định để tải sẵn về PC, nhờ vậy chúng ta vẫn có thể truy cập offline như từ trước đến nay. Tất nhiên bạn cũng có thể cho tải hết cả ổ SkyDrive của mình tùy ý muốn.

SkyDrive giờ đây sẽ xuất hiện trong File Explorer cũng như các app Windows khác như là một phương thức lưu tập tin bên cạnh This PC (tên mới của My Computer là đây). Lập trình viên không cần phải làm thêm việc để tích hợp SkyDrive vào ứng dụng của mình, nó đã có sẵn trong Windows 8.1 rồi. Như vậy, tất cả những thứ quan trọng như dữ liệu app, cấu hình, lịch sử các app đều đã được lưu hết lên SkyDrive. "Nếu bạn sắm một chiếc PC mới và bạn đăng nhập bằng Microsoft Account của bạn, bạn sẽ có trải nghiệm y như chiếc máy tính cũ của mình".

Về mặt Internet Explorer, Microsoft đã giới thiệu Internet Explorer 11 trong Windows 8.1. Một số thay đổi có thể kể đến đó là các tab đã di chuyển xuống cạnh dưới màn hình, đi kèm khả năng hiện thỉ số tab không giới hạn như favourites. Các nhà thiết kế web cũng được phép tạo Live Tile của mình với IE 11 và đính nó ra Start Screen để truy cập nhanh vào trình đọc RSS.

Microsoft giờ đây cũng cho phép đồng bộ tab giữa Windows 8.1 và Windows Phone, giống với cách hoạt động của Chrome. Harris nói rằng để tính năng này hoạt động thì cần có "một phiên bản Windows Phone trong tương lai" nhưng từ chối đưa thêm bất kì bình luận nào liên quan đến việc này.

Các cải tiến và ứng dụng bổ sung

Microsoft cũng thực hiện cải tiến bàn phím ảo với khả năng tự động đoán chữ thông minh hơn. Harris đưa ra ví dụ rằng nếu như "một kiểu Gangnam style hay một chính trị gia nào đó trở nên phổ biến, chúng tôi sẽ biết điều đó và đề xuất cho bạn". Microsoft muốn người dùng có thể tìm kiếm những thứ như thế một cách thật dễ dàng. Người dùng có thể lướt ngón tay trên phím space bar để chọn lựa các từ được gợi ý và chạm vào thanh khoảng cách để điền từ vào. Khi vuốt các phím QWERTY hướng lên trên, số sẽ tự động xuất hiện, còn khi vuốt dấu chấm hỏi thì chúng ta sẽ có dấu chấm than. Thay đổi này nhỏ thôi nhưng nó giúp việc nhập liệu được nhanh hơn trên các thiết bị cảm ứng.

Các cải tiến khác bao gồm cả Control Panel, một trong những thành phần cực kì quan trọng của Windows, cũng được nâng cấp để thân thiện hơn với màn hình cảm ứng. Trong Windows 8 có khoảng 10% các mục cấu hình được đưa vào Control Panel, thì trên Windows 8.1 quyền truy cập vào các thiết lập này sẽ được nâng lên nhiều hơn. "Chúng tôi đã bước một bước dài để thực hiện cài đặt toàn bộ máy tính trên 8.1", Harris nói, lưu ý rằng Control Panel giờ đây nên được coi là một trung tâm thay đổi cài đặt. Microsoft nghĩ rằng Control Panel là cách tốt nhất để thực hiện các thiết lập cho PC.

Ngoài ra chúng ta còn có thêm ứng dụng máy tính và đồng hồ thân thiện với cảm ứng. Thao tác cắt, xoay, chỉnh sửa hình ảnh cũng được dễ dàng hơn. Xbox Music thì được cải thiện theo hướng làm cho nhạc chơi lên càng nhanh càng tốt. "Bạn có thể bắt đầu phát nhạc chỉ với 2 lần nhấp chuột, thay vì 6 như hiện tại". App Xbox Music trong Windows 8.1 sẽ khắc phục được nhược điểm chậm trong Windows 8. Microsoft cũng có đưa thêm tính năng Reading List vào nút Share trong Charm Bar của Windows 8.1. Harris nói rằng chúng ta "hãy nghĩ về nó như một nơi để lưu toàn bộ bookmark cho cả chiếc PC". Nói cách khác, đây chính là một cái clipboard của Windows nhưng cho phép người dùng lưu dữ liệu từ nhiều ứng dụng trong chiếc PC của mình, giống như kiểu Instapaper hay Pocket. Microsoft tiết lộ rằng tính năng này rồi cũng sẽ được mang lên Windows Phone trong thời gian tới, và tất nhiên là nó sẽ được đồng bộ giữa nhiều máy tính với nhau miễn là cùng Microsoft Account.

Thêm vào đó, còn có những cập nhật đáng kể cho Tin tức, thời tiết, thể thao, du lịch và bản đồ trong Windows 8.1, như hai ứng dụng Health & Fitness và Food & Drink. Health & Fitness cấp quyền truy cập vào các bài tập giảm cân và theo dõi lượng calo trong các đám mây dữ liệu. Food & Drink trong khi đó lại bao gồm quyền truy cập vào công thức nấu ăn và danh sách mua sắm, nhưng nó cũng có một tính năng bí mật đó là trở thành một cuốn sách dạy nấu ăn tuyệt vời cho những người có nhu cầu. "Một trong những điều chúng tôi nhận thấy ... là khá nhiều người nấu ăn dùng máy tính trong nhà bếp", Harris nói. Microsoft đã bổ sung thêm một "chế độ rảnh tay" để ứng dụng Food & Drink cho phép người sử dụng 8.1 vuốt chuyển giữa công thức nấu ăn bằng cách vẫy tay trước một webcam chuẩn.

Ứng dụng Camera của Windows 8.1 giờ đây có thêm tính năng Photosynth tích hợp, cho phép người dùng xem các ảnh panorama 360 độ chụp từ ứng dụng Photosynth. Một ứng dụng Help & Tips cũng mới được bổ sung để giúp người dùng làm quen với hệ điều hành mới.

Khắc phục các hạn chế của Windows 8

Nhìn chung, Windows 8.1 không phải là bản cập nhật để bổ sung những tính năng lớn hay thay đổi giao diện một cách mạnh mẽ. Nó bao gồm các thay đổi nhỏ nhỏ nhưng gộp chung lại thành một bản update lớn giúp cải thiện trải nghiệm của người dùng Windows 8.1, kể cả khi họ sử dụng cảm ứng hay chuột/bàn phím. Microsoft rõ ràng đã có thời gian để ngồi lại, đánh giá xem người dùng phản ứng như thế nào với Windows 8 để rồi ra mắt Windows 8.1 với mục đích khắc phục các hạn chế của mình. Với 8.1, chúng ta đang thực sự chứng kiến một sự chuyển biến tích cực từ ông lớn hệ điều hành.

"Chúng tôi thực sự đang có một cảm giác tuyệt vời với những thành quả của sự nỗ lực trong thời gian qua", thừa nhận của Antoine Leblond, người giám sát Windows và dịch vụ Web của Microsoft. Đây là một điều tốt, Microsoft đang sửa chữa một số chi tiết bị bỏ qua sau chỉ vài tháng Windows 8 tồn tại trên thị trường và bản cập nhật là miễn phí cho người dùng Windows 8 hiện tại. Nếu như Microsoft có thể tiếp tục giữ đà như thế, chẳng mấy chốc Windows 8/8.1 sẽ trở thành một nền tảng cực kì tốt dành cho thị trường, thậm chí thay đổi cả cục diện của mảng tablet.

Microsoft hiện tại mới chỉ công bố chính thức bản cập nhật mới, đáng tiếc rằng hiện vẫn chưa rõ bao giờ thì Microsoft sẽ chính thức phân phối Windows 8.1. Tuy nhiên hãng dự tính sẽ ra mắt một bản thử nghiệm vào ngày 26/6 tới đây tại sự kiện BUILD 2013.

Tiến Tùng