Meme là gì? Đâu là ví dụ về meme trên Internet?

Nói một cách dễ hiểu, "meme" là một biểu tượng về mặt văn hóa hoặc một ý tưởng nào đó được lan truyền trên mạng Internet.

"Meme", có cách đọc trong tiếng Việt là "mim", lan truyền trên Internet giống như virus cúm, từ người này sang người khác. Khác với bệnh cúm, meme đem nhân rộng một ý tưởng thay cho một loài virus. Theo biên tập viên Cecil Adams của trang Straightdope, khái niệm meme "có thể rất, rất sâu" hoặc "rất hiển nhiên".

Trong lịch sử, meme là một phần văn hóa được truyền miệng, ví dụ như những câu chuyện hấp dẫn, một câu nói ví von, một câu đùa hoặc một câu thành ngữ nào đó. Ngày nay, meme không chỉ bao gồm những câu nói truyền miệng. Dưới dạng những đoạn email được forward (chuyển tiếp), những câu spam trên IM (nhắn tin nhanh, ví dụ như Yahoo) và các đường link trên trang web, meme được lan truyền với tốc độ chóng mặt trên Internet.

Phần lớn các meme trên Internet hiện đại có trọng tâm là tính hài hước, ví dụ như Rickrolling – trò chơi khăm bằng cách post link đến bài hát "Never Gonna Give You Up" của Rick Astley và giả vờ đó là một nội dung khác. Sự hài hước sẽ làm vừa lòng tất cả mọi người, và thường được các cư dân mạng lan truyền tới nhau.

Tuy vậy, một số meme khác cũng có nội dung gây sốc và kịch tính, ví dụ như Angry German Kid (video clip một cậu bé người Đức tỏ ra tức giận khi chơi game nhằm mỉa mai những người thích nói về tác hại của game). Một số meme khác là những câu chuyện cuộc sống (ví dụ như The Littlest Fireman – câu chuyện về ước muốn trở thành lính cứu hỏa của một cậu bé bị bệnh hiểm nghèo được forward qua rất nhiều email).

Trong một số trường hợp, một meme có thể trở thành một câu nói, một cách diễn đạt thông thường trong cuộc sống hàng ngày (ví dụ như "You Mad Bro" đã trở thành một câu nói khá phổ biến trên Internet). Trong mọi trường hợp, văn hóa và/hoặc trải nghiệm cá nhân này được lan truyền trong cộng đồng mạng giống như cách mà virus được lan truyền.

Phần lớn các meme trên Internet được lan truyền bởi trẻ vị thành niên và thanh niên. Điều này là do 2 nhóm tuổi này thích truyền đi các thông điệp, đồng thời cũng rất thích thú với tính nghịch ngợm của meme. Tuy vậy, tuổi trung bình của những người tham gia lan truyền meme cũng đã tăng lên, đặc biệt là khi những người dùng độ tuổi U 40 phát hiện ra tính hài hước của việc gửi những mẩu meme phổ biến tới bạn bè mình.

Từ "meme" lần đầu được một nhà sinh vật học chuyên về sự tiến hóa có tên Richard Dawkins sử dụng vào năm 1976. "Meme" đến từ từ "mimema" ("một thứ được bắt chước") trong tiếng Hy Lạp. Dawkins miêu tả meme là một loại trao đổi về văn hóa, một cách con người truyền đạt các ký ức xã hội và ý tưởng văn hóa. Không khác với cách mà DNA và các sinh vật lan truyền từ nơi này sang nơi khác, một ý tưởng chứa trong meme cũng sẽ lan truyền từ bộ óc này sang bộ óc khác.

Internet, với khả năng trao đổi thông tin gần như tức thì, là cách mà chúng ta truyền tải meme tới những người bạn. Một đường link tới video của Rick Astley, một file đính kèm về một đoạn phim Star Wars Kids và một chữ ký với một câu nói về Chuck Norris... là một vài trong số vô vàn ví dụ về các biểu tượng và văn hóa meme được lan truyền trên mạng.

Phần lớn các meme trên Internet sẽ tiếp tục xoáy sâu vào tính hài hước và gây sốc, do các yếu tố này thu hút sự chú ý nhanh hơn các nội dung sâu sắc khác. Tuy vậy, khi người dùng có suy nghĩ ngày càng tinh tế, có thể nói các meme sẽ tiến hóa mạnh về mặt trí tuệ và triết lý.

Ví dụ về meme trên Internet hiện tại:

(Lưu ý: một số nội dung của các meme này có thể rất trẻ con, và được dành cho người dùng tuổi teen. Những nội dung khác có thể trưởng thành hơn và dành cho những người dùng lớn tuổi)

1. Nuts the Squirrel: một chú sóc vô tình chiếm vị trí chính trong một bức ảnh gia đình. Bạn có thể "Squirelize" bức ảnh của bạn bằng cách đặt Nuts lên vị trí trọng tâm thông qua trang web này.

2. Rickroll: một meme dạng chơi khăm. Người dùng sẽ giả vờ gửi link liên quan tới công việc hoặc các nội dung khác, song thực tế lại đang gửi link đến các đoạn video của Rick Astley từ những năm 1980.

3. LOLcats: thư viện ảnh kì dị của những chú mèo đang thực hiện những hành động của con người, bên cạnh những lời dẫn hài hước.

4. Numa Numa Dance: anh chàng hát lip-synch có thân hình hơi mập mạp Gary Brolsma đã thu phục được trái tim của hàng triệu người trên thế giới.

Việt Dũng