Toàn cảnh phim chiếu rạp năm 2020: Doanh thu giảm 71%, “Demon Slayer” lập kỳ tích

Doanh thu phòng vé toàn cầu rớt thảm chỉ còn 12,4 tỷ USD, giảm 71% so với cùng kỳ năm ngoái. Dù là một năm đáng để quên, nhưng giờ cũng là lúc để cùng nhìn lại thị trường rạp chiếu năm 2020 vừa qua.

>>>Hollywood thất thế trước các phim nội địa châu Á.

Năm 2020 chứng kiến sức mạnh trỗi dậy từ các thị trường điện ảnh bên ngoài Bắc Mỹ. Khi đại dịch bùng phát, ngành công nghiệp chiếu phim đứng trước thử thách phục hồi và lôi kéo khán giả trở lại rạp. Do Hollywood rút lại hầu hết các bom tấn khỏi lịch phát hành ban đầu, phim nội địa có cơ hội thể hiện bản thân. Phòng vé quốc tế vì thế đóng góp doanh thu đáng kể hơn, 10,2 tỷ USD trong 12,4 tỷ USD tổng, chiếm 82%.

Tổng quan năm 2020 "đại thảm họa"

Trước thời điểm đại dịch bùng phát, nhiều hãng phim còn lạc quan về một năm sẽ thắng lợi lớn, khán giả bàn tán về lịch phát hành dày đặc các bom tấn. Thế nhưng, mọi chuyện xảy ra khiến tất cả những dự liệu đều đổ vỡ. Các studio và chủ rạp hứng chịu một năm kinh doanh đi xuống chưa từng có.

Một vài điểm sáng phòng vé xuất hiện và hầu hết đến từ những đơn vị sản xuất địa phương. Những dự án này thành công cho thấy, nếu khán giả cảm thấy an toàn và tác phẩm thực sự chất lượng, ngành điện ảnh vẫn có thể tạo ra kỳ tích giữa thảm cảnh. Đây cũng là động lực giúp các nhà làm phim khác có thêm niềm tin.

COVID-19 đã biến một kinh đô điện ảnh náo nhiệt thành chốn hiu quạnh tiêu điều (ảnh: Deadline)

Trong số 10 phim quốc tế dẫn đầu, Nhật Bản và Trung Quốc nổi lên như hai thị trường hồi phục sau dịch tốt nhất. Những phim Hollywood thành công đều rơi vào điểm phát hành trước dịch bùng phát, duy chỉ có Warner Bros là đơn vị ngoan cố, tìm cách tạo nên kỳ tích bằng hai phim bom tấn;Tenet và Wonder Woman 1984. Doanh thu đạt được nếu so với ngân sách 200 triệu USD thì cầm chắc thua lỗ.

Ở bảng xếp hạng phòng vé nội địa Bắc Mỹ, Sony bất ngờ trở thành studio dẫn đầu Hollywood nhờ vào thành công của Bad Boys For Life, phim Mỹ thành công nhất 2020. Đối với bảng xếp hạng phòng vé toàn cầu khi gộp thêm cả các thị trường nước ngoài, Disney vẫn là hãng dẫn đầu nhờ doanh thu quốc tế cứu lại. Vị trí thứ hai không thoát khỏi tay Sony khi họ vượt qua Warner Bros. Theo Deadline, Sony cũng là studio bị giảm doanh thu ít nhất so với thời trước dịch.

Warner Bros có thành tích quốc tế khá tốt khi thu về ngang ngửa Disney. Tuy nhiên, thành tích nội địa yếu kém khiến họ bị tụt xuống thứ ba. Xếp ở thứ tư là Universal với thành tích 1,03 tỷ USD. Studio cuối cùng trong Big 5 Hollywood là Paramount đứng cuối, kiếm về hơn 400 triệu USD. Trong khi năm 2019 chứng kiến 9 phim đạt doanh thu trên 1 tỷ USD toàn cầu (8 của Disney và 1 từ Sony), không ai tưởng tượng được đến năm 2020, chỉ có một phim thu về hơn 400 triệu USD.

Xếp hạng các studio trên thị trường phim chiếu rạp toàn cầu (ảnh: Deadline)

Sự thất thế của Hollywood dẫn tới một kết quả. Lần đầu tiên Trung Quốc vượt Mỹ để trở thành thị trường chiếu rạp lớn nhất. Nguyên nhân tới từ việc phục hồi sau dịch sớm hơn, các phim Hoa ngữ có chất lượng chế tác tiến bộ thỏa mãn được thị hiếu của khán giả. Tác phẩm Bát bách đã trở thành phim ăn khách nhất năm 2020. Nhưng đó chưa phải kỳ tích duy nhất. Giữa một năm thiếu vắng các phim siêu anh hùng Marvel, bất ngờ xuất hiện một điều kỳ diệu (marvel) khác, một "siêu anh hùng" đã vực dậy phòng vé Nhật Bản.

Bộ phim Demon Slayer The Movie: Mugen Train (tựa việt: Thanh gươm diệt quỷ: Chuyến tàu vô tận) đã trở thành tác phẩm ăn khách nhất xứ sở hoa anh đào, chỉ sau vỏn vẹn 73 ngày. Vượt qua bộ phim kinh điển Spirited Away (tựa Việt: Vùng đất linh hồn) đã thiết lập kỷ lục trước đó từ năm 2001. Theo Deadline, kỳ tích này đã khiến cả giới Hollywood phải sửng sốt và thán phục.

Giám đốc một nhà phân phối quốc tế nhận xét: "Nhật Bản đơn giản là một thị trường trưởng thành nhất thế giới. Vậy mà có một bộ phim không được quảng bá rầm rộ từ trước, nhưng lại làm được điều không tưởng, không những phá kỷ lục mà thậm chí còn ‘hủy diệt' kỷ lục. Điều này cho thấy khi mọi người cảm thấy được an toàn và thoải mái trong rạp, họ vẫn sẽ trở lại để thưởng thức phim trên màn ảnh rộng".

"Onward" là phim Pixar có doanh thu thấp nhất lịch sử (ảnh: Lone Peakl Cinema)

Một năm tồi tệ của phim Disney

Nhà vô địch của năm 2019 đã trải qua một năm 2020 đáng quên hơn bao giờ hết, gần như rút sạch các phim chủ chốt ra khỏi lịch phát hành. Họ đã có một cú sảy chân với Mulan vào giữa năm, Onward khai màn thất bại đầu 2020 khi là phim Pixar có doanh thu kém nhất lịch sử. Mulan ban đầu được kỳ vọng thắng lớn ở Trung Quốc, cuối cùng chịu chỉ trích từ khán giả và bị truyền thông địa phương quay lưng, thu về 67 triệu USD. Không chỉ vậy, tác phẩm còn dính vào vô số lùm xùm không đáng có liên quan tới chính trị, ảnh hưởng tới hình ảnh studio.

Soul là một tác phẩm thành công nhưng lại đến quá muộn màng. Phim dự kiến sẽ thu trên 50 triệu USD tại thị trường Trung Quốc, xếp thứ hai trong các phim Pixar công chiếu tại đây. Disney tuy vẫn là studio đứng đầu thế giới, nhưng họ phải chịu thiệt hại doanh thu lớn nhất, giảm tới 90% trên toàn cầu và để mất thị trường nội địa vào tay Sony.

Warner Bros nỗ lực thất bại

Nếu chỉ xét trên phòng vé quốc tế bên ngoài Bắc Mỹ, Warner Bros chính là studio đứng đầu với doanh thu vừa đủ nhỉnh hơn Disney (817 so với 816 triệu USD). Chủ yếu nhờ vào tác phẩm Tenet, tuy cố gắng hồi sinh phòng vé nhưng cuối cùng đã không thành công. Phim thu về 58 triệu USD ở Bắc Mỹ và 305 triệu ở các thị trườn bên ngoài. Cuối năm, hãng phim vẫn cứng đầu khi tung ra Wonder Woman 1948.

Warner Bros. xác nhận sẽ thực hiện phần ba về Wonder Woman (ảnh: Warner Bros.)

Mặc dù có tác dụng hâm nóng phòng vé Bắc Mỹ, phim vẫn có kết quả khá yếu khi chỉ thu về 131 triệu USD, trong đó 90 triệu USD là từ thị trường nước ngoài. Có thể chắc chắn cả hai bom tấn năm vừa qua với ngân sách đầu tư 200 triệu USD đều sẽ gây lỗ. Tuy vậy, Warner Bros. dường như vẫn kiên định khi xem Wonder Woman 1984 là một thành công (hãng đã thừa nhận Tenet thất bại trước đó). Phim xác nhận sẽ có phần 3.

Ngựa ô phòng vé Sony

Trước đại dịch, Sony đã chứng kiến ba năm liền tăng trưởng, tạo ra lợi nhuận đều đặn cho tập đoàn mẹ. Và kể cả khi đại dịch kéo đến, biến Hollywood từ một kinh đô điện ảnh náo nhiệt thành chốn hiu quạnh tiêu điều, họ bất ngờ là nhân tố thành công nhất. Studio đứng đầu thị trường phim nội năm vừa qua, vượt mặt Warner Bros. trên toàn cầu, sở hữu tác phẩm Hollywood ăn khách nhất năm trên cả sân nhà lẫn phòng vé quốc tế.

Sony ghi nhận sụt giảm doanh thu ít nhất trong các studio năm vừa rồi. Nếu chỉ tính doanh thu từ phòng vé quốc tế, công ty xếp thứ ba với 683 triệu USD. Một phim từ năm 2019 là Little Women đã đóng góp không ít bởi hầu hết doanh thu của nó rơi vào năm 2020. Phim có ngân sách 40 triệu USD nhưng kiếm tới 217 triệu USD.

Phim Mỹ duy nhất vượt qua mốc doanh thu 400 triệu USD là "Bad Boys For Life" của Sony (ảnh: What Went Wrong With...)

Universal kém may mắn

Tác phẩm đầu năm Dolittle không ngờ lại thất bại thảm hại. Doanh thu từ quốc tế là 173 triệu USD và chiếm tới 69% trong tổng. Tuy vậy, dự án có sự tham gia của ngôi sao Robert Downey Jr. được cho là vẫn gây lỗ ít nhất 100 triệu USD. Bộ phim đáng chú ý thứ hai là The Croods: A New Age vừa vượt qua mốc 100 triệu USD toàn cầu. Nếu không vì dịch, có lẽ thành tích đã ấn tượng hơn. 

Nếu nói là thành công, chắc chắn phải kể tới Invisible Man của xưởng Blumhouse. Bộ phim kinh dị đã kiếm về 143 triệu USD cho Universal, gấp 20 lần kinh phí đầu tư. Đây cũng là phim kinh dị ăn khách nhất năm 2020.

Nhím Sonic "giải cứu" Paramount 

Đứng thứ 5 trong các studio trên bình diện phòng vé toàn cầu, hãng phim lâu đời đã có thành công lớn với Sonic The Hedgehog. Thành tích 311 triệu USD toàn cầu trong đó có 53% là từ quốc tế đủ để làm công ty hài lòng trong một năm dịch bệnh như thế này. Paramount đã phải chịu suy giảm doanh thu 73% trên quốc tế và 71% toàn cầu, nếu không có thành công từ Nhím Sonic, mọi chuyện có thể còn tồi tệ hơn rất nhiều.

Trung Quốc xưng bá

Trung Quốc vượt Mỹ và "Bát bách" là phim ăn khách nhất năm (ảnh: Huayi Brother Media) 

Trung Quốc chính thức vượt Mỹ, trở thành thị trường phim chiếu rạp lớn nhất năm 2020. Chính việc kiểm soát dịch tốt đã giúp phòng vé nhanh chóng mở cửa trở lại, với hàng loạt thắt chặt an toàn và phòng ngừa lây nhiễm. Nhưng kết quả thu được là xứng đáng. Năm bộ phim nội địa thành công nhất gồm Bát bách (460 triệu USD), Tôi và đất nước tôi(422 triệu USD), Khương Tử Nha (240 triệu USD), The Sacrifice (161 triệu USD) và Đội bóng chuyền nữ Trung Quốc(129,6 triệu USD).

Không chỉ vượt Mỹ, Trung Quốc cũng là nhân tố chủ đạo đóng góp cho tổng doanh thu phim chiếu rạp năm 2020, chiếm 84%. Sự xưng bá của thị trường tỉ dân dẫn tới một câu hỏi làm đau đầu các nhà làm phim Mỹ. Nếu người Trung Quốc ngày càng quen với việc xem phim nội, liệu họ có trở nên lãnh đạm và bỏ rơi các tác phẩm Hollywood? Theo một giám đốc, nếu có thương hiệu đủ lớn và được ưa chuộng, khán giả vẫn sẽ ủng hộ, còn lại những dự án trung bình sẽ phải vất vả.

Điều kỳ diệu ở nước Nhật

Thị trường điện ảnh lớn thứ ba trên toàn cầu và lớn thứ hai ở quốc tế (sau Trung Quốc), Nhật Bản trở thành một cái tên được các nhà làm phim chú ý sau năm 2020 vừa qua. Một tác phẩm duy nhất đã làm nên lịch sử phòng vé tại quốc gia này, bất chấp phải ra mắt vào thời kỳ dịch bệnh đầy khó khăn. Thanh gươm diệt quỷ: Chuyến tàu vô tận đạt doanh thu nội địa 337 triệu USD, giúp Nhật Bản chỉ suy giảm 41% so với năm 2019 khi chưa có dịch. Theo Deadline, đây là mức suy giảm thấp nhất toàn cầu của một thị trường điện ảnh.

Người ta xem anime như một kỳ tích phòng vé trong năm nay

Được phân phối bởi Toho và Aniplex (công ty con Sony), tác phẩm đã góp phần đưa hiện tượng văn hóa Demon Slayer lên một tầm cao mới, được ví như một nền công nghiệp thu nhỏ tại Nhật. Hiện tại, kỳ tích anime Nhật Bản vẫn đang tăng doanh thu, vừa vượt qua Tên cậu là gì? trên bảng xếp hạng anime ăn khách nhất mọi thời đại, cũng như trở thành phim ăn khách thứ tư của năm 2020 khi vượt qua Tenet. Phim vẫn chưa khởi chiếu tại Trung Quốc và Mỹ (Funimation phát hành), nên thành tích toàn cầu còn có thể vượt mốc 400 triệu USD.

Trở thành phim hoạt hình có doanh thu cao nhất năm, tác phẩm của đạo diễn Haruo Sotozaki đã chấm dứt gần 30 năm thống trị của hoạt hình phương Tây trên phòng vé thế giới. Một cột mốc đáng nhớ với ngành công nghiệp anime nói chung.

Ambitious Man