VnReview
Hà Nội

Giải mã cái chết yểu của HaiVL

Trang mạng xã hội HaiVL đã bị tước giấy phép hoạt động vĩnh viễn. Lý do đã được cơ quan quản lý nêu rõ nhưng vẫn có nhiều ý kiến không tâm phục, thậm chí còn nâng lên thành quan điểm "vùi dập tài năng", rồi "bóp nghẹt sự sáng tạo trong giới IT", "một bước lùi"...

HaiVL trong con mắt nhiều người là một sự thành công. Bởi lẽ, chỉ trong vòng chưa đầy 2 năm (giấy phép cấp từ tháng 3/2013 nhưng thực tế được cho là đã lên mạng từ tháng 5/2012), website này nhanh chóng trở thành một trong những website được truy cập nhiều nhất tại Việt Nam, là "món ăn" tinh thần hàng ngày của rất nhiều người trẻ. Đến nỗi, sau khi HaiVL bị đóng cửa, có những bạn trẻ đã lên mạng than thở như thể "thiếu thiếu thứ gì đó".

HaiVL

Một bằng chứng rõ nhất về sự thành công của HaiVL là nó đã được bán với giá 33 tỷ đồng cho Công ty CP Quảng cáo trực tuyến 24h. Nhận xét về thương vụ này, ông Trương Gia Bình, Chủ tịch HĐQT FPT, một cây đại thụ trong ngành CNTT Việt Nam, cho rằng đây là một thương vụ tốt. Trước 500 doanh nghiệp tại hội nghị đầu tư 2014 "Công nghệ, túi tiền và tương lai kinh doanh" diễn ra ở TP.HCM sáng 22/10/2014, ông Bình không quên nhấn mạnh sáng lập viên HaiVL từng là một sinh viên FPT và sự kiện HaiVL bán cho 24h đánh dấu một sự thay đổi về cơ hội phát triển cho những người trẻ biết tận dụng cơ hội kinh doanh trên Internet và trong thời đại công nghệ số.

Và với nhiều người, ở tầm tuổi 25 làm nên được thành công như vậy thì Võ Thanh Quảng, người sáng lập HaiVL, là một tài năng trẻ đáng ngưỡng mộ. Về tài năng Võ Thanh Quảng thì không có gì phải nghi ngờ khi Quảng từng là học sinh chuyên Tin thuộc trường chuyên Phan Bội Châu (Nghệ An) nổi tiếng, đã đoạt giải Nhì kỳ thi học sinh giỏi Quốc gia môn Tin học, được Đại học FPT trao học bổng toàn phần.

Còn với HaiVL, nói đây là sản phẩm của sự sáng tạo thì khá cường điệu khi nó chỉ là một trang nhái lại (clone) trang 9gag.com nổi tiếng thế giới, chưa kể tại Việt Nam đã có nhiều trang clone 9gag trước đó như Cab, Epic... Nhưng tại sao HaiVL lại nhanh chóng lấn lướt các clone "đàn anh"? Đã có nhiều lý do được mổ xẻ như cái tên trang hiểu theo kiểu bẩn bựa cũng được, nghiêm túc cũng không sai, dễ sử dụng (cho người dùng đăng nhập bằng tài khoản FB, tải ảnh lên ngay lập tức, cung cấp công cụ chế ảnh) cho đến cập nhật trào lưu trong giới trẻ như Happy Pola, Lệ Rơi, Bà Tưng, Anh không đòi quà... và thậm chí tạo thành trào lưu khi những hình ảnh, video từ đây được các trang tin tức khai thác làm tin...

Ngay từ đầu, có vẻ mục đích của HaiVL được lập ra để thư giãn, gây cười với nội dung đơn thuần là những hình ảnh chế, ảnh hài, clip hài hước… do thành viên đăng lên. Nhưng nếu một trang web chỉ là ảnh chế, ảnh/clip hài hước thì có thu hút được đông đảo người xem đến thế không? Câu trả lời chắc chắn là không bởi cho dù là ảnh vui, clip hài thì cũng cần có sáng tạo nếu không sẽ nhạt rất nhanh. Mà sáng tạo thì không thể nhanh và vô tận được. Một trong những minh chứng sinh động nhất là phong trào chế Doraemon nổi lên hồi năm 2011 được một thời gian rồi cũng xẹp xuống.

Vậy thì HaiVL câu khách bằng cách nào? Đó là khai thác theo xu hướng "cái gì hay thì ngấm chậm, hư thì lan nhanh". Không thể phủ nhận HaiVL vẫn có những nội dung hài hước, có tính giải trí cao nhưng nó cũng đầy rẫy những hình ảnh, ngôn từ thô tục, nội dung nhảm nhí, vi phạm thuần phong mỹ tục, xuyên tạc và bôi nhọ danh nhân, nhân vật lịch sử, xuyên tạc lịch sử. HaiVL lợi dụng chế hài hước để nhồi vào những hình ảnh, ngôn ngữ dung tục, phản cảm và trở thành nơi để người dùng chửi bới, thóa mạ bất kỳ ai, về bất kỳ thứ gì.

Mặc dù người chịu trách nhiệm chính HaiVL Võ Thanh Quảng giải trình với cơ quan quản lý là do số lượng người quản trị website quá ít (15 người), không đủ năng lực kiểm duyệt nội dung, số lượng máy chủ không đáp ứng lưu trữ, xử lý thông tin... nhưng với người làm CNTT, lời giải thích này chỉ là "màn thưa che mắt thánh". Bởi vì đúng là HaiVL hàng ngày tiếp nhận vô số nội dung do người dùng gửi đến, nhưng trên trang chủ chỉ hiện mỗi ngày vài chục bài nổi bật (gây chú ý nhất ) mà theo kinh nghiệm của một số quản trị website thì những bài này do quản trị website HaiVL chủ động chọn, chưa kể có những nội dung do nhân viên HaiVL tạo ra.

Rõ ràng, HaiVL đã có chủ ý lấn sang phần nội dung vi phạm để câu view chứ không phải là do năng lực quản trị yếu kém so với sự phát triển của trang. Với lượng truy cập lớn - có khoảng 2 triệu người tham gia, active 600.000 người/ngày – HaiVL có sức ảnh hưởng sâu rộng trong giới trẻ nên với định hướng nội dung như vậy, HaiVL cũng giống như một thứ hàng hóa giờ đây nói đến ai cũng kinh sợ: hoa quả Trung Quốc. Nó trông tươi, ngon đấy nhưng độc hại, cần phải loại bỏ.

Một chuyên gia kinh tế trẻ tuổi, khá nổi tiếng đã viết status trên Facebook nhận xét rằng HaiVL sai phạm thì phạt thôi, còn đóng cửa HaiVL khiến cho doanh nhân "què cụt hơn, lùi vào bóng tối nhiều hơn". Có lẽ khi đưa ra ý kiến như vậy, vị chuyên gia này cũng như các doanh nhân coi thương vụ giao dịch HaiVL là tốt đã chỉ chú trọng đến những con số (bán HaiVL 33 tỷ đồng, lượng truy cập khủng) mà quên mất phần tác động xã hội mà nội dung HaiVL tạo ra. Đặc biệt khi chính ông thừa nhận mình không hay vào HaiVL, chỉ thỉnh thoảng vào link bạn bè chia sẻ thì thấy nhiều thứ rất thông minh và thú vị. Nhưng tôi tin rằng ông và rất nhiều bậc phụ huynh chắc chắn sẽ không đồng tình cho con em mình truy cập HaiVL, nhiễm ngôn ngữ HaiVL.

Một số người phản đối đóng cửa HaiVL cũng cho rằng chỉ ở Việt Nam thì mới bị xử lý, chứ ở Mỹ thì còn lâu. Thực ra phải hiểu ngược lại, ở Việt Nam thì mới có điều kiện để "thành công", chứ ở Mỹ, những thứ như thế không bị cấm, và khi không bị cấm thì nó sẽ đầy rẫy và không còn là của hiếm, vì thế cũng chẳng thể làm nên câu chuyện rùm beng truyền thông suốt những ngày qua.

Thực tế, HaiVL đã từng ba lần bị nhắc nhở, yêu cầu xóa nội dung vi phạm và cái gì phải đến đã đến: bị thu hồi giấy phép hoạt động. Cái kết này cũng phản ánh đúng quy luật "ăn xổi ở thì" và là bài học cho các doanh nghiệp nội dung số hiểu rằng dùng nội dung "bẩn" để câu khách sớm muộn cũng sẽ bị xử lý.

Hoàng Thảo

Chủ đề khác