Câu chuyện đằng sau CHẤT âm thanh Bphone 2017

Trên các diễn đàn công nghệ và Facebook đang bùng nổ cuộc tranh cãi không dứt về âm thanh Bphone 2017 có DAC rời thật không? rằng cổng USB Type-C trên Bphone 2017 không thể vừa đáp ứng tính năng như một cổng USB lại vừa đáp ứng chuẩn âm thanh.

Nhiều ý kiến tranh cãi về âm thanh Bphone 2017 liên quan đến DAC rời và cổng USB Type-C.

Trong khi đó, ở một góc làm việc gần cửa sổ trong khu văn phòng trụ sở Tập đoàn công nghệ Bkav (Hà Nội), một nam kỹ sư miệt mài nhìn vào hai chiếc màn hình máy tính choán bởi một biểu đồ kèm những thông số dày đặc dường như không quan tâm đến những gì đang xảy ra bên ngoài. Đó là anh Nguyễn Quốc Đăng, Trưởng phòng cấp cao (Tập đoàn Bkav), phụ trách nhóm phát triển âm thanh Bphone 2017. Anh đang tunning - thuật ngữ để chỉ việc sử dụng phần mềm để tinh chỉnh làm sao cho ra bộ thông số chuẩn nhất - âm thanh cho Bphone 2017.

Phải chờ khoảng nửa tiếng, Đăng mới dứt ra khỏi công việc để trò chuyện với chúng tôi. Nở nụ cười hiền khô, thật thà để khoả lấp sự ngại ngùng ban đầu, chàng cựu sinh viên Bách Khoa Hà Nội bắt đầu câu chuyện rằng "chẳng biết nói gì", nhưng sau đó sôi nổi nói về âm thanh, quá trình phát triển âm thanh trên Bphone 2017 như kiểu được "gãi đúng chỗ ngứa".

Anh Nguyễn Quốc Đăng trưởng nhóm phát triển âm thanh Bphone 2017.

Tự làm khó mình bằng những yêu cầu cao

Bắt đầu làm việc tại Bkav SmartHome chuyên về âm thanh đa vùng - công ty phát triển sản phẩm nhà thông minh của Bkav - từ khi còn là sinh viên khoa Điều khiển tự động (ĐH Bách Khoa Hà Nội), nhưng Nguyễn Quốc Đăng, năm nay 30 tuổi, tham gia vào nhóm phát triển âm thanh smartphone từ năm ngoái.

Bphone đời đầu tiên được đánh giá là có chất lượng âm thanh tốt. Tuy nhiên, do có sự thay đổi về thiết kế nên những gì Bphone 2017 kế thừa được ở đàn anh là phương pháp tunning âm thanh và phương pháp thiết kế cơ khí của loa ngoài. Yêu cầu đặt ra với nhóm phát triển âm thanh Bphone 2017 là rất cao: máy phải có khả năng nghe nhạc tốt, hỗ trợ chuẩn âm thanh cao cấp. Nghe nhạc tốt có nghĩa là âm thanh phải trung thực (âm thanh thu vào như thế nào được phát ra tương tự như vậy).

Anh Đăng cho biết, trải nghiệm âm thanh thực sự tốt phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, gồm phần cứng điện thoại, chất lượng nhạc, chất lượng tai nghe... Một chiếc smartphone hoàn toàn có thể cho âm thanh Hi-Fi - loại âm thanh làm hài lòng ngay cả những dân chơi âm thanh sành điệu nhất – bằng việc kết hợp giữa phần cứng chất lượng cao như có amp và bộ chuyển đổi DAC chuyên biệt, cùng với phần mềm tối ưu những thành phần này. Nói nghe thì dễ, nhưng đây lại là một thách thức không đơn giản chút nào.

Thách thức đầu tiên là khâu thiết kế. Anh Nguyễn Quốc Đăng kể lại, ngay từ đầu Bphone 2017 đã được xác định sẽ loại bỏ chân cắm âm thanh 3.5mm bởi những nhược điểm như độ bền kém và khó thiết kế để chống nước. Lúc này đường xuất âm thanh sẽ được chuyển tới cổng USB Type-C, dẫn đến một bài toán khác cần phải giải quyết.

Để có thể phát được chuẩn âm thanh 32 bit/384 kHz - chuẩn âm thanh cao cấp nhất hiện nay - Bphone 2017 cần có DAC rời, riêng biệt so với chip tích hợp của Snapdragon 625. Vào thời điểm Bkav đang phát triển, Apple đã ra mắt chiếc iPhone 7 bỏ cổng âm thanh, và cách xử lý của họ là xuất âm thanh số qua cổng Lightning, sau đó xử lý để chuyển đổi thành âm thanh analog ở tai nghe hoặc adapter. Tuy nhiên đây được đánh giá là một bước lùi về chất lượng, vì âm thanh của iPhone 7 qua adapter không trung thực như các thế hệ trước.

"Phân tích từ trường hợp của iPhone 7, anh Quảng [Tổng giám đốc Nguyễn Tử Quảng] nhấn mạnh phải ưu tiên chất lượng âm thanh, không thể vì thiết kế đẹp, chống nước mà làm cho âm thanh tệ đi. Bên mình lúc đó đã nghiên cứu giải pháp dùng một bộ DAC rời cắm bên ngoài cổng Type-C rồi, nhưng anh Quảng cũng không đồng ý vì người dùng hằng ngày phải đem theo adaper như vậy rất bất tiện".

Có lẽ, không phải các nhà sản xuất không nhận ra điều này nhưng đưa thêm một phần cứng vào một chiếc máy vốn đòi hỏi phải mỏng, nhẹ không hề đơn giản. Khi đó, các nhóm làm việc về mạch main, mạch âm thanh và cơ khí Bphone 2017 phải ngồi lại với nhau. Việc thêm DAC rời vào bảng mạch đã chốt, và các nhóm phải tìm cách làm thế nào để phân bố không gian, chiều cao sao cho vừa tối ưu vừa không làm tăng kích cỡ của kiểu dáng công nghiệp. "Khi ấy bọn mình giống như chia ruộng đất, mỗi ông chỉ được một mảnh với độ cao (dày) nhất định, cấm được lấn sang "đất" của người khác", anh Đăng kể.

Bên cạnh đó, các kỹ sư âm thanh phải nghiên cứu, tìm giải pháp xuất âm thanh analog qua cổng USB Type-C. Thực ra cổng này đã hỗ trợ tín hiệu analog, nhưng để đáp ứng âm thanh chất lượng cao lại chưa có một chuẩn nào. Sau nhiều tháng nghiên cứu, các kỹ sư Bkav đã đưa ra giải pháp giống như giao diện tiêu chuẩn cho âm thanh qua USB Type-C của Tổ chức thiết lập tiêu chuẩn USB (USB-IF) vốn lúc đó cũng đang xây dựng. Đến thời điểm Bkav áp dụng giải pháp này thì Tổ chức USB-IF mới chuẩn bị ban hành tiêu chuẩn (đến cuối năm 2016 chính thức ban hành). Như vậy, có thể nói, Bkav là một trong những nhà sản xuất đầu tiên trên thế giới đưa được tín hiệu âm thanh analog chất lượng cao ra cổng USB Type-C.

"Giải pháp đưa ra là sử dụng một switch [bộ chuyển mạch] hỗ trợ âm thanh 32 bit, cho phép điều khiển cả data [dữ liệu] và âm thanh trên cổng Type-C. Tất nhiên nói thì đơn giản vậy thôi, bên mình đã phải nghiên cứu rất kỹ để làm sao xử lý được mượt mà theo từng kịch bản người dùng. Vấn đề này phải thực hiện trên cả phần cứng và phần mềm. Chất lượng âm thanh đầu ra rất cao nên chuyển mạch cũng phải đáp ứng được", anh Đăng nói.

Có những lúc tưởng đã bế tắc

Nhóm phát triển âm thanh phải mất khoảng 4 tháng để tinh chỉnh âm thanh Bphone 2017 sao cho chiếc smartphone này có khả năng tái tạo được âm thanh trung thực nhất.

Tuy nhiên, giải pháp của Tổ chức tiêu chuẩn đưa ra giống như lý thuyết chung cho các nhà sản xuất thiết bị gốc (OEM), còn áp dụng thực tế trên sản phẩm mỗi nhà sản xuất lại phải tự tìm cách tối ưu.

"Thách thức nhất là làm thế nào để tái tạo âm thanh thật nhất. Âm thanh thu vào ở tần số nào thì phát ra cũng ở tần số đó", anh Đăng nói.

Quá trình tuning âm thanh cho Bphone 2017 kéo dài đến 4 tháng. Giọng chùng xuống, anh Đăng kể có lúc nhóm làm việc tưởng như bế tắc, không thể tìm ra được bộ thông số (độ nhiễu, dải động, bộ lọc...) chuẩn nhất. Chẳng hạn, khi tinh chỉnh, có tiếng của các nhạc cụ như ghi-ta rất khó tái tạo trung thực.

"Khi đó nhóm phát triển họp với anh Quảng và phân tích. Cũng mất nhiều cuộc họp thâu đêm mới tìm ra bản chất vấn đề là khi tuning bồi âm của tiếng ghi-ta bị mất, mà nó lại quyết định khá nhiều trong tiếng nhạc cụ", anh Đăng kể. "Sau khi tìm ra bản chất thì việc tìm cách tái tạo bồi âm tốt hơn trở nên đơn giản".

"Điều mình khâm phục nhất ở anh Quảng là luôn phân tích kỹ lưỡng và tìm được cách hoá giải những vấn đề tưởng như đã bế tắc", anh Đăng bổ sung.

Theo Bkav, Bphone 2017 "chất từng âm thanh".

Smartphone chưa bao giờ thực sự được xem như là một thiết bị âm thanh do những thoả hiệp về lợi ích của tính di động, kích thước máy và giá thành sản xuất. Hiện mới chỉ có một số ít nhà sản xuất smartphone, trong đó có Bkav, chú trọng đến chất lượng âm thanh hi-res.

Tuy nhiên, những nghi ngờ về khả năng của Bkav có thể đầu tư cho âm thanh Bphone 2017 vẫn còn đó, như đã đề cập đến ngay từ đầu. Anh Đăng cho biết anh không có thời gian để ý nhiều đến những thông tin như vậy, vì đang rất bận cho ngày Bphone 2017 bán ra thị trường. Sau khi sản phẩm đến tay người dùng, anh và nhóm tiếp tục theo dõi phản hồi từ khách hàng về âm thanh và tinh chỉnh để làm sao khách hàng có trải nghiệm âm thanh hài lòng nhất.

"Mọi người ai cũng có thể có ý kiến của mình. Mình nghĩ là không có lời giải thích nào tốt nhất bằng chính trải nghiệm thực tế sản phẩm của người dùng. Bản thân mình cũng rất muốn biết khách hàng phản hồi như thế nào", anh Đăng cho biết.

Minh Hương