Jack Ma, Bitcoin và sự khiêm tốn khiến ta giật mình

Ai cũng biết tỉ phú tự thân Jack Ma – "ông trùm" đang nắm trong tay đế chế thương mại điện tử Alibaba sang Việt Nam để làm gì: Quảng bá cho AliPay cũng như phương thức thanh toán điện tử/trực tuyến nói chung, không dùng tiền mặt.

Jack Ma và Bitcoin…

Jack Ma nói: "Thanh toán không dùng tiền mặt hạn chế tham nhũng. Tôi ghét tham nhũng". Điều ông nói đã quá rõ rồi. Có ai yêu thích tham nhũng đâu trừ các tham quan? Nhưng qua câu nói đó, lại dồn thêm một thông điệp đến người dùng, hãy sử dụng phương thức thanh toán không tiền mặt để hạn chế, loại trừ dần tham nhũng đồng thời cũng ủng hộ phương thức thanh toán mới tiết giảm được rất nhiều tài nguyên như giấy má, thời gian và công sức con người. Tất nhiên không hề khó đoán có thể một ngày không xa, AliPay sẽ chính thức thâm nhập thị trường Việt Nam thông qua một đối tác nào đó.

Thế nhưng khi vị tỉ phú đang say sưa với chủ đề thanh toán không dùng tiền mặt, thì diễn viên Lan Phương lại "chen ngang" bằng một câu hỏi về một loại tiền kĩ thuật số (hay được gọi là tiền ảo) có tên Bitcion: "Ông nghĩ gì về tương lai của đồng Bitcion?".

Sử dụng Bitcoin làm phương tiện thanh toán cũng là một phương thức không dùng đến tiền mặt đấy thôi. Nhưng còn mới quá, và lại được cho rằng giới tội phạm, mafia, xã hội đen… hay sử dụng để thanh toán các cho phi vụ đen, như buôn bán heroin hay vũ khí chẳng hạn, hoặc thanh toán tiền tham ô tham nhũng cho nhau; chính vì thế, rất nhiều quốc gia trong đó có Trung Quốc và Việt Nam hiện không công nhận đồng Bitcoin là phương tiện thanh toán trong nền tài chính tiền tệ quốc gia. Hay như Mỹ, không rõ ràng là cấm đoán nhưng cũng chẳng khuyến khích.

Dư luận cho rằng, nước Mỹ; vốn là bộ não kinh tế của thế giới rất khôn ngoan cho nên chọn cách giữ thái độ trung lập, trung tính đối với đồng Bitcoin. Một mặt, giới tài chính phố Wall vẫn theo dõi thị trường đầu tư Bitcoin đang trong chiều hướng lên nhưng cũng ẩn chứa không ít rủi ro. Những cái mới, xuất phát từ phát kiến hay sáng tạo công nghệ, thì nước Mỹ luôn là cái lò và cũng là môi trường nuôi dưỡng tốt nhất thế giới hiện nay. Lại thêm có thể sản sinh lợi nhuận, thì dân phố Wall chẳng bao giờ lơ là. Chỉ là, với phương thức thanh toán tài chính tiền tệ hiện tại phố Wall còn kiếm được phí, chứ chuyển sang chơi Bitcion thì chưa chắc được. Họ vẫn giữ thái độ trung lập nghĩa là chuẩn bị một tư duy mở, để nếu phương thức thanh toán bằng Bitcoin hay những đồng tiền kĩ thuật số khác mạnh lên mà nền thanh toán truyền thống khó cưỡng lại được, thì họ đã có thể chủ động nhập cuộc sớm và có lợi thế.

Giật mình với sự "khiêm tốn đúng chỗ"

Jack Ma trả lời diễn viên Lan Phương rằng: "Tôi không biết nhiều về Bitcion, cho nên không thể giả vờ là hiểu biết để trả lời bạn. Tôi cho rằng, làm kinh doanh hay một vấn đề gì khác, nếu các bạn không biết cũng không có gì đáng ngượng cả. Nhưng nếu không biết mà cố tỏ ra là biết, thì mới đáng ngượng".

Và Jack Ma chốt lại câu trả lời: "Tôi không biết gì về Bitcion cả".

Tôi không tin Jack Ma không biết gì về Bitcoin. Tôi không tin vị tỉ phú của Alibaba và AliPay đang lớn mạnh ngang bão này không tìn hiểu gì về cách hình thành và thanh toán Bitcoin trên thị trường không chính thức hiện nay khi ngay tại đất nước hơn 1,3 tỉ dân của ông đang tồn tại những công ty "đào" Bitcoin lớn nhất thế giới.

Chỉ có điều là, ông đang muốn quảng bá cho AliPay. Chỉ có điều là, ông muốn "khiêm tốn đúng chỗ" và không muốn đề cập tới Bitcoin một cách không đúng lúc và cũng chẳng có lí do gì để đề cập đến. Và tất nhiên với một người thành công trên thương trường chính thức như thế, làm ăn đường đường chính chính như thế, không thể nói về một loại "tiền" chưa được công nhận và ngay cả Alibaba cũng như AliPay chưa chấp nhận.

Khái niệm "biết" hay "không biết" mà Jack Ma đề cập không có nghĩa là ở mức hiểu biết thông thường, bề nổi, hời hợt như đa phần các "thánh bàn phím" vẫn hay "chém gió" trên Facebook hiện nay. Mà khái niệm "biết" đó, được hiểu là "sự hiểu biết", như một chuyên gia, nói đến là chuẩn, tự tin, thậm chí uyên bác.

Suy cho cùng, tầm cỡ như Jack Ma có thể "chém gió" được nhiều thứ mà lỡ có "chém" sai đôi chỗ thì không hẳn ai cũng có thể phát hiện ra được và ngược lại có thể không ít người còn cho là chí lí. Nhưng ông đã không "chém" về Bitcoin, và lời nói của ông như một thông điệp truyền đi: Cái gì biết chắc chắn, thật sự am tường thì nói chứ không cần tỏ vẻ hiểu biết mà thực chất có khi lại hụt hẫng về kiến thức cơ bản hay rỗng tuếch. Còn cái gì không biết, không am tường thì cứ tìm hiểu và học hỏi. Bể học ở đời mênh mông chẳng ai có thể "biết tuốt" mọi thứ. Khi còn biết ngượng về những gì mình không biết nghĩa là còn biết mình dốt mà cố gắng học hỏi. Khi không biết rõ điều gì đó vẫn cứ "chém gió" phần phật và  không biết ngượng thì khó mà chịu học hỏi thêm để tiến xa. Làm kinh doanh càng như thế, không biết chắc mà cứ lao đầu vào thì không chỉ một doanh nghiệp bình thường mà cả một đế chế cũng có thể sụp đổ.

Thẩm Hồng Thụy