VnReview
Hà Nội

Cách mạng Sa-lát: 5 lý do người dân Brazil bạo loạn

Vào ngày thứ Bảy tuần trước, hàng ngàn fan đã xuất hiện tại sân vận động Estadio Nacional Mane Garrincha để la ó phản đối Chủ tịch FIFA Sepp Blatter và Tổng thống Brazil Dilma Roussef trong lễ khai mạc Cúp Liên đoàn (Confederation Cup).

1

Cho dù việc chủ tịch Sepp Blatter bị la ó phản đối là khá phổ biến, nhưng phản ứng tiêu cực đối với Tổng thống Dilma Roussef là khá bất ngờ, do vị tổng thống này đã liên tục được lòng dân trong nhiều năm liền. Rất ít nhà phân tích dự đoán trước được điều này, bao gồm cả chính tổng thống Roussef.

Và trong hơn một tuần qua, hàng triệu người dân Brazil đã tham gia các cuộc biểu tình bạo lực chống lại cảnh sát chống bạo động. Các cuộc biểu tình, được bắt nguồn từ Sao Paulo bởi một tổ chức chính trị mang tên Movimento Passe Livre (Phong trào Vé miễn phí) đã lây lan sang ít nhất là 5 thành phố. Mục tiêu lúc đầu của tổ chức này – giảm giá vé phương tiện giao thông công cộng sau những đợt tăng giá cao đột biến gần đây – đã cho phép các tổ chức cánh tả và sinh viên đại học một lý do để làm sáng tỏ những vấn đề xã hội lớn hơn, ví dụ như nạn tham nhũng.

Phong trào biểu tình của người dân Brazil đang được gọi tên Revolta da Salada (Cách mạng Sa-lát), Revolta do Vinagre (Cách mạng Dấm) và V for Vinagre. Các tên gọi này được sử dụng sau khi cảnh sát Brazil bắt giữ một nhà báo vì sử dụng dấm nhằm chống lại hiệu ứng của đạn hơi cay trong các cuộc biểu tình.

Vậy lý do dẫn đến những cuộc biểu tình dữ dội này là gì? Không chỉ có 1, mà có tới 5 lý do chính dẫn đến cuộc cách mạng đang diễn ra tại Brazil ngày hôm nay.

1. Giá các phương tiện đi lại công cộng quá cao

Mức tăng giá 10 cent trong tiền vé xe bus và tàu ngầm hiện đang được các hãng thông tấn đưa tin có thể được coi là nguyên nhân chính dẫn tới những cuộc bạo loạn đẫm máu của tuần này. Vấn đề giá vé liên tục được tổ chức Movimento Passe Livre đưa ra, và thực tế đây là điều duy nhất mà người biểu tình có thể thay đổi được.

"Mọi người đang yêu cầu một thứ duy nhất, rõ ràng và cụ thể, là hủy bỏ hành động tăng giá vừa diễn ra", Caio Martins, một sinh viên 19 tuổi đang theo học ngành lịch sử và cũng là thành viên của Movimento Passe Livre cho biết. "Cố gắng thương thuyết về bất kì một thứ gì đó không thuộc mong muốn của dân chúng sẽ là sự phản bội".

2. Tổng chi phí của World Cup và Cup Liên đoàn

Phe biểu tình đã bắt đầu hướng đến các sân bóng tại Brasilia và Rio de Jainero nhằm thu hút sự chú ý về khoản tiền cực lớn mà chính phủ đã bỏ ra để xây dựng 12 sân vận động nhằm phục vụ cho World Cup và Cup Liên đoàn. Tiền thuế của dân chúng đang được sử dụng để xây dựng các sân vận động này – trái với lời hứa rằng chi phí sẽ do các doanh nghiệp tư nhân bỏ ra.

"Chúng tôi yêu cầu cần phải tôn trọng dân chúng hơn nữa", Vinicius de Assis, một người biểu tình 21 tuổi trả lời hãng tin Mỹ AP. "Họ đang xây dựng những sân vận động tốn kém này và họ không hề quan tâm tới tình trạng của người dân".

Tổng chi phí cho các công trình đã tăng gấp 3 lần so với ước tính của năm 2007. Hiện tại, chi phí đó là 3,68 tỉ USD, gần gấp đôi chi phí World Cup 2010 của Đức.

Phe biểu tình cũng đang chỉ ra một vấn đề lớn: không ai biết điều gì sẽ xảy ra với các sân vận động này sau khi World Cup kết thúc.

3. Bạo lực do cảnh sát tiến hành

Tại Châu Mỹ Latin, bạo lực từ phía chính quyền (hoặc các đe dọa bạo lực) hiếm khi ngăn cản người biểu tình tiếp tục bạo loạn. Thay vào đó, các hành vi đàn áp của chính quyền thường được coi là một nguyên nhân để đẩy mạnh sự chống đối. Dĩ nhiên, các cuộc biểu tình tại Brazil chứa đầy những vụ việc khuyến khích bạo lực tiếp tục leo thang.

Hàng trăm người biểu tình đã bị bắt giữ, và hơn 55 người đã bị thương chỉ trong ngày thứ năm tuần trước tại Sao Paulo. Bộ trưởng Quốc phòng Brazil đã lên tiếng chỉ trích rằng cảnh sát Brazil đang hoạt động "không hợp lý và quá bạo lực". Trên YouTube, hiện thời đang có hàng trăm đoạn video quay cảnh sát dùng trang bị chống bạo động như hơi cay và đạn cao su chống lại những người biểu tình trong hòa bình. Phe biểu tình tuyên bố sẽ đẩy mạnh chống đối nhằm đáp trả hành động này.

4. Nạn tham nhũng

Brazil đang đứng thứ 69 trong tổng số 176 quốc gia được xếp hạng trong Bảng Xếp hạng Tham nhũng Toàn cầu. Dù thứ hạng của Brazil là khá tốt nếu so với phần còn lại của Mỹ Latin, quốc gia này hiện vẫn đang ngập tràn trong tệ nạn tham nhũng – minh chứng rõ ràng nhất là vụ một tổng biên tập tòa soạn báo bị bắn chết tại Rio de Janeiro vừa qua.

Các scandal lớn liên quan tới các doanh nhân tiêu biểu và các chính trị gia lớn (ví dụ như trưởng bộ phận nhân sự của cựu tổng thống Lula de Silva) cũng thường xuyên xảy ra. Điều đáng lo ngại nhất là các chính trị gia thường sử dụng tiền thuế một cách vô tội vạ sau khi được bầu. Họ có thể bỏ ra hàng ngàn USD cho một chiếc vé máy bay, chi phí ăn ở và các khoản tiêu khác.

"Các cuộc nổi dậy gần đây tại Brazil không phải là các vụ bạo lực vô nghĩa hay các hành vi phá hoại vô tổ chức", đại diện của tổ chứ #ChangeBrazil cho biết. "Chúng xảy ra khi một xã hội bị buộc phải đối mặt với các điều luật tệ hại, vô lý được tạo ra để đem lại lợi ích cho riêng các nhà lập pháp".

5. Nền kinh tế ngớ ngẩn

Thực tế, có thể coi cội rễ của tất cả mọi vấn đề đang diễn ra tại Brazil là xu hướng trì trệ của kinh tế Brazil trong thời gian gần đây. Trong năm vừa qua, lạm phát đã tăng đều lên tới 6,5%, ảnh hưởng chủ yếu tới các gia đình nghèo.

Không chỉ có thu nhập ngày càng thấp hơn, các gia đình nghèo cũng không có khả năng xin việc và cũng không được tiếp cận với giáo dục – theo chính tài liệu Chỉ số Phát triển Gia đình của chính phủ Brazil.

Quý đầu năm 2013, nền kinh tế của Brazil tăng trưởng 1,9%, thấp hơn so với dự đoán của năm trước 0,5%. Chính phủ đã tăng lương tối thiểu lên tới 9%, song chi phí đi lại và các dịch vụ tối thiểu khác vẫn cao một cách khó hiểu.

Tất cả các yếu tố này đã góp phần vào thử thách đầu tiên đối với quá trình cầm quyền của tổng thống Dilma Roussef. Chỉ số tín nhiệm của bà đã giảm lần đầu tiên kể từ khi lên nắm quyền, và tiếng la ó tại sân vận động Garrincha cho thấy người dân đang chán nản đến mức độ nào.

Rối loạn về kinh tế và các bất ổn xã hội sẽ khiến tình hình tại Brazil tiếp tục trầm trọng, và các nhà chức trách tại quốc gia này sẽ phải đối mặt với một thử thách lớn do World Cup sẽ khiến các vấn đề này nhận được sự chú ý của cộng đồng quốc tế nhiều hơn các cố gắng trong khâu tổ chức của quốc gia này.

Việt Dũng

Chủ đề khác