Khi Rick Tsai đảm nhận vị trí CEO tại MediaTek hơn 4 năm trước, các chuyên gia và nhà đầu tư trong ngành đều cho rằng ông đã được trao cho một ly rượu độc.
Sau đó, nhà phát triển chip di động lớn thứ 2 thế giới – MediaTek, chỉ xếp sau Qualcomm (Mỹ) – đã bị khóa chặt trong cuộc chiến khốc liệt về giá với những con chip smartphone 4G. Biên lợi nhuận của công ty đạt mức thấp nhất lịch sử, công ty báo cáo khoản lỗ đầu tiên trong lĩnh vực kinh doanh chip smartphone. Vấn đề tồi tệ hơn khi việc cung cấp chip quan trọng nhất của MediaTek trong năm 2017 đã thất bại, với rất ít nhà sản xuất smartphone đồng ý sử dụng chúng.
Tại cuộc họp báo đầu tiên của mình sau khi chủ tịch sáng lập MediaTek, Tsai Ming-Kai, nhấn mạnh việc cứu công ty, CEO mới đã vấp phải một loạt câu hỏi hóc búa, chẳng hạn như: “Có ý định cắt giảm lực lượng lao động không?”, “Sẽ làm gì khi lợi nhuận công ty đang bị thu hẹp lại?”
Tsai – cựu CEO của TSMC và từng được gọi là người kế nhiệm khả dĩ cho nhà sáng lập Morris Chang – đã thề sẽ giành lại thị phần cho MediaTek, khôi phục lợi nhuận mà không cần cắt giảm nhân viên.
Đó có vẻ là một nhiệm vụ bất khả thi, nhưng nhờ sự kết hợp giữa tầm nhìn xa trông rộng cũng như vận may, MediaTek đã dần hồi phục. Theo công ty nghiên cứu Counterpoint, nhờ cung cấp cho các nhà sản xuất thiết bị điện tử và smartphone hàng đầu, từ Samsung, Xiaomi đến Amazon và Sony, MediaTek đã vượt qua Qualcomm để thành hãng chip di động lớn nhất thế giới, với hơn 40% thị phần. MediaTek cũng đứng đầu trong các phân khúc chip xử lý lõi cho máy tính bảng Android, Chromebook và TV thông minh.
Tuy nhiên, hành trình để đến được kết quả đó không hề dễ dàng.
Joe Chen, chủ tích của MediaTek nhớ lại: “Tôi vẫn nhớ CEO Tsai đã liên tục nói với chúng tôi từ khi ông ấy gia nhập công ty rằng, chúng ta đừng ngại đặt cược lớn vào công nghệ 5G và chúng ta phải làm điều đó càng sớm càng tốt. Nhìn lại, tầm nhìn đó tỏ ra cực kỳ đúng đắn. Tổng cộng, chúng tôi đã chi ít nhất 100 tỉ Tân Đài tệ (tương đương 3,6 tỉ USD) để phát triển 5G.”
Theo báo cáo hàng năm, ngân sách nghiên cứu và phát triển tổng thể của công ty đã tăng từ 57,1 tỉ Đài tệ vào năm 2018 lên 77,3 tỉ Đài tệ vào năm 2020.
Theo tiết lộ của các giám đốc điều hành được Nikkei Asia phỏng vấn, cốt lõi trong cách tiếp cận của Tsai là thực hiện phong cách quản lý mà ông mang đến từ TSMC, nhấn mạnh việc thực hiện chính xác và đánh giá chi tiết, liên tục để giữ cho mọi kế hoạch và lịch trình đi đúng hướng. Về mặt chiến lược, Tsai đã thề sẽ giúp MediaTek rũ bỏ hình ảnh “giá rẻ” của họ, trở thành một nhà sản xuất chip có “tầm ảnh hưởng toàn cầu”, cuối cùng là thâm nhập vào phân khúc cao cấp mà Qualcomm thống trị từ lâu.
MediaTek đã có một bước tiến lớn trong lĩnh vực cao cấp vào hồi năm ngoái. Sau khi phát hành một loạt chipset 5G cho những chiếc điện thoại tầm trung bắt đầu từ năm 2019, công ty đã ra mắt Dimensity 9000 cho các smartphone cao cấp hồi tháng 11 năm ngoái. Chipset này do TSMC sản xuất bằng tiến trình 4nm tiên tiến nhất, thậm chí còn hơn những gì mà chip Apple sử dụng trong iPhone 13.
Theo Tsai, MediaTek cũng đã cam kết sử dụng công nghệ 3nm của TSMC. Dự kiến, công nghệ hàng đầu trong ngành này sẽ xuất hiện đầy đủ vào năm 2023.
Kristine Lau, một nhà phân tích tại Third Bridge, nói với Nikkei Asia: “Trong lịch sử, MediaTek được coi là một lựa chọn giá rẻ hơn và những con chip của họ được sử dụng cho các smartphone thấp cấp. Tuy nhiên, điều này đã thay đổi trong 2 đến 3 năm qua và nỗ lực thâm nhập thị trường smartphone cao cấp của họ đang chứng tỏ được sự thành công.”
Các nhà đầu tư có vẻ hài lòng với cách tiếp cận của Tsai. Giá trị vốn hóa thị trường của công ty đạt 64 tỉ USD, lớn hơn cả các nhà sản xuất chip lớn nhất Châu Âu là Infineon và NXP. Trong khi đó, tỉ suất lợi nhuận hoạt động đã được cải thiện từ khoảng 1% trước khi Tsai được bổ nhiệm lên hơn 22% trong quý 3 năm ngoái. Tsai cho biết, doanh thu năm 2021 của công ty dự kiến sẽ tăng hơn 50% so với một năm trước, lên 17 tỉ USD, cao gấp đôi so với mức của năm 2019. Vị giám đốc điều hành này cho biết, lợi nhuận hoạt động của công ty sẽ tăng gấp 5 lần, từ 700 triệu USD trong năm 2019 lên 3,8 tỉ USD.
Các nhà phân tích cũng như những công ty trong ngành công nhận chuyên môn về chip của Tsai và tham vọng mới đạt được của MediaTek trong việc phục hồi mạnh mẽ.
Mark Li – một nhà phân tích bán dẫn kỳ cựu – cùng với Sanford C. Bernstein – người đã theo dõi MediaTek trong nhiều năm – cho biết rằng: “Trước đây, MediaTek có thể hài lòng với việc trở thành công ty số 2, cung cấp mức giá tốt hơn và điều chỉnh nhanh hơn so với gã khổng lồ dẫn đầu thị trường Qualcomm, nhưng giờ, họ nhận ra rằng họ cần đầu tư nhiều hơn vào công nghệ.”
Việc công ty đặt cược vào 5G cũng đã giúp ích rất nhiều cho doanh thu và lợi nhuận: chipset di động 4G đang được bán với giá khoảng 8 – 10 USD, nhưng giá bán trung bình của một bộ chip di động 5G MediaTek có thể lên đến 30 USD.
Mối quan hệ của Tsai với TSMC đã chứng tỏ được giá trị trong bối cảnh tình trạng thiếu hụt chip chưa từng có tên toàn cầu đã ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực, từ các công ty xe ô tô đến những nhà sản xuất smartphone cũng như thiết bị gia dụng.
Mọi đơn hàng gia công chip của Meditek đều được thầu bởi gã khổng lồ đúc chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới, TSMC. Trong khi đó, Qualcomm lại thường phân chia các đơn đặt hàng của mình giữa TSMC và Samsung. Liên minh chiến lược giữa 2 công ty Đài Loan này cho phép MediaTek trở thành một nhà cung cấp đáng tin cậy hơn cho các khách hàng trong thời kỳ khủng hoảng. Lau cho biết: “Đây là một lợi thế mạnh mẽ, đặc biệt khi tình trạng thiếu hụt chip toàn cầu dự kiến sẽ tiếp tục diễn ra, và công suất cũng như độ tin cậy của nguồn cung ngày càng trở nên quan trọng trong tiêu chí lựa chọn của các nhà sản xuất thiết bị.”
Bản thân Tsai cũng thừa nhận tầm quan trọng của quy mô. “Rất khó để vận hành tốt nếu một nhà phát triển chip không có quy mô kinh tế trong thời đại hạn chế về nguồn cung. Tại sao chúng tôi có thể tăng thị phần bộ xử lý di động của mình từ 20% lên 40%? Bởi vì chúng tôi có một chiến lược và lộ trình rõ ràng cho những gì chúng tôi sẽ làm, và chúng tôi đang thực hiện tốt lộ trình đó.”
Các đồng nghiệp trong ngành cho biết, chuyên môn của Tsai cho phép ông đặt cược vào công nghệ phù hợp và đưa MediaTek đi đúng hướng. Sự nghiệp của ông bao gồm các vị trí trong ban giám đốc tại nhà sản xuất chip toàn cầu NXP và nhà sản xuất thiết bị bán dẫn hàng đầu Lam Research. Ông từ chức CEO TSMC vào năm 2009 do khủng hoảng tài chính, sau đó giữ chức chủ tịch của Chunghwa Telecom, nhà cung cấp dịch vụ di động lớn nhất Đài Loan, trước khi gia nhập MediaTek.
Gần đây, tình trạng thiếu hụt chip và căng thẳng địa chính trị Mỹ - Trung gia tăng đã tạo cơ hội cho MediaTek tỏa sáng trên thị trường toàn cầu. Công ty là một trong số ít các nhà sản xuất chip có thể cung cấp nhiều loại sản phẩm, từ những giải pháp chip di động, chipset TV chod dến chip quản lý năng lượng.
Tầm quan trọng của công ty đối với chuỗi cung ứng toàn cầu càng được nhấn mạnh sau khi Mỹ áp dụng các biện pháp hạn chế thương mại đối với gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc Huawei Technologies – công ty đứng sau nhà phát triển chip hàng đầu Trung Quốc, HiSilicon Technologies. Khi các đối thủ như Xiaomi, Oppo và Vivo tranh giành thị phần điện thoại thông minh, họ đã chuyển sang MediaTek và Qualcomm để đáp ứng nhu cầu về chip của mình. Điều này không chỉ làm tăng thị phần của cả 2 công ty này trong phân khúc chip di động mà còn là lời cảnh tỉnh về việc rất ít nhà phát triển chip có khả năng thiết kế các giải pháp tổng thể cho TV, smartphone & tablet 5G,… Trước khi cuộc đàn áp của Mỹ diễn ra, HiSilicon đã kiểm soát tới 14% thị trường bộ xử lý di động toàn cầu.
Bản thân MediaTek cũng đã nắm bắt cơ hội để mau chóng trở thành tâm điểm chú ý.
Một giám đốc điêu fhành quen thuộc với vấn đề này xác nhận với Nikkei Asia: “Sau những thất bại vài năm trước, đội ngũ quản lý nhận ra rằng cách duy nhất để thành công là xây dựng một số năng lực không thể thay thế và có ý nghĩa toàn cầu.”
Một mối quan tâm thường xuyên được Chủ tịch Tsai Ming-kai nêu ra đó chính là sự sụt giảm sinh viên lĩnh vực chuyên ngành STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học) ở Đài Loan, từ khoảng 40% sinh viên tốt nghiệp trong năm 2005 xuống còn khoảng 30% vào năm 2020. Vị chủ tịch này cảnh báo: “Tình trạng thiếu hụt tài năng công nghệ hàng đầu có thể hạn chế sự phát triển bán dẫn của chúng tôi.”
Sau nhiều năm tuyển dụng thận trọng, MediaTek đã tăng cường tuyển dụng ở Đài Loan, hứa hẹn khoản tiền thưởng 9.000 USD cho bất kỳ ai gia nhập công ty vào cuối năm 2021. Nhưng MediaTek cũng đã nhận ra sự cần thiết đối với quyết định xem xét mở rộng trong tương lai sẽ là địa phương hay toàn cầu.
Vị giám đốc điều hành này cho biết: “MediaTek đang mở rộng lực lượng lao động của mình tại Đài Loan một cách mạnh mẽ, nhưng điều đó đặt ra câu hỏi về việc liệu việc chỉ dựa vào một khu vực duy nhất để tìm kiếm nhân tài có bền vững hay không. Nhưng nếu tuyển dụng rầm rộ trên toàn cầu, liệu một nhà phát triển chip Đài Loan có thể dễ dàng quản lý một lực lượng lao động đa dạng toàn cầu không?”
MediaTek có khoảng 17.000 nhân viên và điều hành khoảng 50 văn phòng ở nước ngoài tại Mỹ, Châu Âu, và Ấn Độ. Tuy nhiên, cơ sở R&D (nghiên cứu và phát triển) quan trọng nhất của họ vẫn là ở Đài Loan.
Các câu hỏi khác liên quan đến khả năng duy trì tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ hàng năm của công ty. Tsai đã cam kết tốc độ CAGR ít nhất 10% trong vài năm tới và hầu hết những người theo dõi thị trường đều đồng ý rằng nhà phát triển chip có thể tiếp tục lướt trên con sóng 5G khi hệ sinh thái bùng nổ trong năm 2022. Tuy nhiên, một số lại cảnh giác với tốc độ chậm hơn trong nỗ lực đa dạng hóa ngoài smartphone.
Thực tế, hướng dẫn tăng trưởng của MediaTek chậm hơn một chút, ít nhất 12%, so với dự báo của Qualcomm cho đến năm 2024.
Gokul Hariharan, một nhà phân tích bán dẫn kỳ cựu của J.P. Morgan, cho biết trong một báo cáo nghiên cứu: “Tốc độ tăng trưởng của smartphone có thể đạt đến đỉnh điểm sau khi áp dụng 5G, có thể là vào năm 2022 hoặc 2023.”
Trong khi đó, nhà phân tích Gai tại Counterpoint cho biết, Qualcomm đang cố gắng giảm đáng kể sự phụ thuộc vào các chip liên quan đến smartphone và di động. Công ty thiết kế chip có nguồn gốc từ Mỹ này đang hướng đến các chiến trường chip mới, chẳng hạn như Qualcomm.
“Khi Qualcomm tiến lên một cấp độ khác và đang đặt cược lớn vào các ứng dụng ô tô, liệu MediaTek có thể sớm tìm ra chất xúc tác tăng trưởng mới hay không sẽ là một trong những chìa khóa để đảm bảo sự phát triển nhanh chóng của công ty.”
>>> Các ông lớn xe hơi và điện tử vẫn đau đầu vì thiếu chip.
Nguồn: Nikkei Asia
