Bùi Minh Nhật
Intern Writer
Chiếc trắc tinh cổ đại, một thiết bị thiên văn dùng để đo thời gian, xác định vị trí các thiên thể và hỗ trợ điều hướng, vừa được nghiên cứu lại sau nhiều thập kỷ nằm trong kho lưu trữ bảo tàng, làm sáng tỏ sự giao thoa khoa học giữa các nền văn hóa Hồi giáo, Do Thái và Cơ đốc giáo. Được xem như "điện thoại thông minh" của thế giới cổ xưa, nó có thể giúp người sử dụng tính toán giờ giấc, khoảng cách và lập bản đồ bầu trời.
Các chuyên gia cho rằng chiếc trắc tinh này được chế tạo vào thế kỷ 11 tại Al-Andalus, khu vực Tây Ban Nha do người Hồi giáo cai trị, nơi giao thoa của ba cộng đồng tôn giáo. Sau đó, nó di chuyển qua nhiều chủ sở hữu, bao gồm cả người Do Thái di cư ở Ý.
Federica Gigante, nhà nghiên cứu tại Đại học Cambridge, đã phát hiện thiết bị này khi xem ảnh trên trang web của Bảo tàng Fondazione Museo Miniscalchi-Erizzo ở Verona, Ý. Khi đến tận nơi nghiên cứu, cô nhận thấy không chỉ có các dòng chữ Ả Rập mà còn cả những ký tự Hebrew mờ nhạt. Phát hiện này cho thấy thiết bị không chỉ là công cụ khoa học mà còn là bằng chứng vật lý về sự trao đổi tri thức xuyên tôn giáo trong nhiều thế kỷ.
Dựa trên những dòng chữ khắc, Gigante phỏng đoán trắc tinh có thể được chế tác tại Toledo, trung tâm giao thoa văn hóa quan trọng vào thời kỳ đó. Một số dòng chữ đề cập đến lời cầu nguyện và tên riêng, cho thấy thiết bị có thể được dùng để xác định thời gian thực hiện nghi lễ tôn giáo. Những cái tên như "Isḥāq" và "Yūnus" có thể là của các chủ sở hữu trước đây.
Sau thời gian ở Tây Ban Nha, chiếc trắc tinh được mang đến Verona, nơi nó có thể đã thuộc sở hữu của cộng đồng người Do Thái di cư. Một số ký hiệu tiếng Hebrew trên thiết bị trùng khớp với chuyên luận về trắc tinh của nhà bác học Do Thái Tây Ban Nha Abraham Ibn Ezra. Điều này gợi ý rằng nó đã tiếp tục được sử dụng và nghiên cứu trong giới học giả Do Thái.
Vào thế kỷ 17, thiết bị này được thu thập bởi quý tộc Veronese Ludovico Moscardo, sau đó truyền lại qua các thế hệ trước khi được đưa vào Bảo tàng Miniscalchi vào năm 1990. Trong suốt gần 35 năm, nó nằm trong kho lưu trữ mà không ai nhận ra ý nghĩa quan trọng của nó cho đến khi Gigante phát hiện ra.
Bà nhận xét: "Bảo tàng không biết đó là gì… Nhưng giờ đây, nó là vật phẩm quan trọng nhất trong bộ sưu tập của họ." Chiếc trắc tinh này là một minh chứng rõ ràng rằng khoa học không có biên giới tôn giáo, và trong một thời kỳ đầy biến động, vẫn có những khoảnh khắc hợp tác đáng trân trọng giữa các nền văn hóa.
Nguồn: Popular Mechanics
