Bùi Minh Nhật
Intern Writer
Các nhà khoa học vừa phát hiện một neutrino – hay còn gọi là “hạt ma” – có năng lượng cao nhất từ trước đến nay, nhờ vào một mạng lưới cảm biến khổng lồ dưới đáy Biển Địa Trung Hải.
Để dễ hình dung, một nhà nghiên cứu so sánh rằng neutrino này có năng lượng bằng sự phân tách của một tỷ nguyên tử uranium – một con số khổng lồ khi so sánh với năng lượng mà chúng ta sử dụng trong các lò phản ứng hạt nhân.
Hệ thống KM3NeT (Kính viễn vọng Neutrino Kilômét Khối) – một mạng lưới cảm biến dưới đáy biển – đã ghi nhận neutrino phá kỷ lục này vào ngày 13/2/2023. Dù chỉ mới hoạt động 10% so với kế hoạch, hệ thống này đã có thể bắt được tín hiệu khi hạt neutrino đi qua, tạo ra ánh sáng xanh lam đặc trưng.
Dù nguồn gốc chính xác của neutrino này vẫn chưa rõ ràng, các nhà khoa học tin rằng đây chỉ mới là bước khởi đầu cho những phát hiện lớn hơn trong tương lai. Với công nghệ ngày càng tiên tiến, chúng ta có thể sắp khám phá được những bí mật sâu thẳm nhất của vũ trụ.
Neutrino là gì, và tại sao nó quan trọng?
Neutrino là những hạt cực nhỏ, gần như không có khối lượng và có thể bay xuyên qua mọi vật chất mà không bị cản trở. Chúng đến từ những hiện tượng vũ trụ mạnh mẽ như lỗ đen siêu lớn, vụ nổ tia gamma hoặc tàn dư siêu tân tinh. Vì gần như không bị ảnh hưởng bởi bất cứ thứ gì, neutrino mang đến thông tin quý giá về những nơi xa xôi nhất trong vũ trụ – những nơi mà ánh sáng hoặc các dạng bức xạ khác không thể truyền tới được.Neutrino phá kỷ lục mạnh cỡ nào?
Hạt neutrino mới được đặt tên KM3-230213A, có mức năng lượng lên tới 220 triệu tỷ electron volt, mạnh hơn 30.000 lần so với các hạt được gia tốc trong cỗ máy LHC (Large Hadron Collider) – một trong những máy gia tốc hạt mạnh nhất thế giới.Để dễ hình dung, một nhà nghiên cứu so sánh rằng neutrino này có năng lượng bằng sự phân tách của một tỷ nguyên tử uranium – một con số khổng lồ khi so sánh với năng lượng mà chúng ta sử dụng trong các lò phản ứng hạt nhân.
Neutrino này đến từ đâu?
Các nhà khoa học tin rằng hạt này đến từ bên ngoài thiên hà Milky Way, nhưng vẫn chưa xác định được chính xác nguồn gốc của nó. Điều này đặt ra câu hỏi lớn: Điều gì đã tạo ra neutrino có năng lượng khủng khiếp như vậy? Có thể nó bắt nguồn từ một vụ nổ siêu tân tinh, một lỗ đen siêu lớn hay một hiện tượng vật lý cực đoan khác mà chúng ta chưa biết đến.Phát hiện ra hạt này như thế nào?
Vì neutrino hiếm khi tương tác với vật chất, nên để phát hiện chúng, các nhà khoa học phải sử dụng những máy dò đặt trong môi trường đặc biệt như nước hoặc băng, nơi neutrino có thể tạo ra ánh sáng khi va chạm với nguyên tử.Hệ thống KM3NeT (Kính viễn vọng Neutrino Kilômét Khối) – một mạng lưới cảm biến dưới đáy biển – đã ghi nhận neutrino phá kỷ lục này vào ngày 13/2/2023. Dù chỉ mới hoạt động 10% so với kế hoạch, hệ thống này đã có thể bắt được tín hiệu khi hạt neutrino đi qua, tạo ra ánh sáng xanh lam đặc trưng.
Khám phá mở ra cánh cửa mới cho thiên văn học
Việc phát hiện neutrino năng lượng cao như KM3-230213A cho thấy vũ trụ còn rất nhiều điều bí ẩn chưa được giải đáp. Điều này mở ra một chương mới trong nghiên cứu thiên văn học neutrino, giúp chúng ta có thể quan sát và hiểu rõ hơn về những sự kiện vũ trụ mạnh mẽ nhất.Dù nguồn gốc chính xác của neutrino này vẫn chưa rõ ràng, các nhà khoa học tin rằng đây chỉ mới là bước khởi đầu cho những phát hiện lớn hơn trong tương lai. Với công nghệ ngày càng tiên tiến, chúng ta có thể sắp khám phá được những bí mật sâu thẳm nhất của vũ trụ.
