Tại sao các doanh nghiệp Bắc Mỹ đang để AI tự quyết định ngày càng nhiều hơn?

[Quang Trương]

Nếu một ngày doanh nghiệp ở Việt Nam có thể vận hành gần như hoàn toàn tự động, con người chỉ đóng vai trò định hướng, bạn nghĩ điều gì sẽ thay đổi đầu tiên?

AI agentic và hành trình tự chủ trong doanh nghiệp Bắc Mỹ​

Trong vài năm gần đây, các công ty ở Bắc Mỹ đã bắt đầu xem AI như một “bộ não số”, không chỉ xử lý dữ liệu mà còn biết suy luận, thích ứng và tự mình hành động. Sự thay đổi này diễn ra nhanh hơn nhiều so với dự đoán ban đầu và trở thành điểm nổi bật trong nghiên cứu kéo dài ba năm của Digitate.

Trước năm 2023, AI trong doanh nghiệp chủ yếu được xem như một công cụ tiết kiệm chi phí, giúp tự động hóa việc lặp lại hàng ngày. Nhưng đến năm 2025, cách nhìn đã chuyển hẳn sang một hướng khác. AI được xem là một năng lực sinh lời và con số thực tế đã chứng minh điều đó.

Theo khảo sát, các công ty Bắc Mỹ đang nhận về mức lợi tức trung bình khoảng 175 triệu USD, hơn 4.550 nghìn tỷ VNĐ. Điều thú vị là châu Âu, dù triển khai thận trọng và chú trọng quản trị hơn, vẫn ghi nhận ROI tương đương 170 triệu USD, hơn 4.425 nghìn tỷ VNĐ.

Điểm chung là dù chiến lược khác nhau, kết quả tài chính lại khá giống. Trung bình mỗi doanh nghiệp đã triển khai AI trong hai năm gần nhất và đang sử dụng khoảng năm công cụ khác nhau.

AI tạo sinh vẫn phổ biến nhất, nhưng AI agentic, tức AI mang tính “tác nhân”, đang tăng rất mạnh. Hơn 40 phần trăm doanh nghiệp đã đưa các hệ thống này vào vận hành để quản lý quy trình dựa trên mục tiêu, không chỉ tự động hóa các bước tĩnh như trước.

CNTT trở thành phòng thí nghiệm cho AI tự chủ​

Mặc dù truyền thông thường nhắc đến AI trong marketing hay chăm sóc khách hàng, thực tế chính bộ phận CNTT mới là nơi các hệ thống AI agentic được thử nghiệm và phát triển mạnh nhất.

78 phần trăm doanh nghiệp đã đưa AI vào hoạt động CNTT, cao nhất trong tất cả các bộ phận. Các bài toán như giám sát chi phí đám mây, tối ưu tài nguyên hay quản lý sự cố đều được AI hỗ trợ rất rõ rệt. Thay vì chỉ đưa ra cảnh báo, các hệ thống AI đã bắt đầu tự phân tích dữ liệu, tổng hợp bối cảnh và đề xuất hướng xử lý.

Nhờ vậy, nhiều đội nhóm ghi nhận độ chính xác trong ra quyết định tăng lên hơn 40 phần trăm và năng suất xử lý cũng được cải thiện đáng kể, ngay cả khi khối lượng công việc tăng lên.

Tuy ROI cao và triển khai rộng, AI agentic vẫn gặp một mâu thuẫn mà doanh nghiệp nào cũng thấy.

AI được xây dựng để giảm chi phí nhân sự, nhưng vẫn phải dựa vào chính con người để vận hành. Gần một nửa số doanh nghiệp cho biết cần giám sát liên tục vì hệ thống chưa thể “cài đặt và quên”.

Chi phí vận hành, đặc biệt là đào tạo mô hình và tích hợp vào hạ tầng hiện có, tiếp tục là rào cản lớn. Đồng thời, lực lượng kỹ thuật để vận hành AI agentic đang thiếu nghiêm trọng, khiến nhiều tổ chức chưa thể mở rộng dù tiềm năng rất lớn.

Cũng có khoảng cách đáng kể giữa kỳ vọng của lãnh đạo và trải nghiệm của nhân viên vận hành. 61 phần trăm lãnh đạo tin rằng AI rất đáng tin cậy, nhưng chỉ 46 phần trăm đội ngũ thực thi có cảm nhận tương tự. Những người làm việc trực tiếp với hệ thống hiểu rõ hơn về các giới hạn, những điểm mù và nhu cầu giám sát con người.

Tương lai: Doanh nghiệp tự chủ và vai trò mới của CNTT​

Hiện tại, 45 phần trăm doanh nghiệp đã vận hành ở mức bán tự động hoặc hoàn toàn tự động. Dự đoán đến năm 2030, con số này có thể tăng lên 74 phần trăm.

Khi đó, CNTT sẽ không còn là một bộ phận hỗ trợ mà trở thành “người điều phối” phía sau toàn bộ hệ thống, quản lý mạng lưới tác nhân AI làm việc cùng nhau. Con người sẽ tập trung vào sáng tạo, phân tích và giám sát thay vì xử lý tác vụ hàng ngày.

Để đạt được trạng thái này, tổ chức không chỉ cần công nghệ mà còn phải thay đổi tư duy. Việc triển khai AI cần tích hợp quản trị ngay từ thiết kế, chú trọng minh bạch và đạo đức, điều mà hiện tại các doanh nghiệp châu Âu đang đi đầu.

Các công ty cũng phải đầu tư mạnh vào nâng cấp kỹ năng nội bộ và xây dựng nền tảng dữ liệu chất lượng cao, tạo bối cảnh đủ rõ để AI tự hành động.

Thời kỳ thử nghiệm đã qua. Giai đoạn tự chủ đang đến rất gần và những tổ chức biết cân bằng giữa tự động hóa và trách nhiệm giải trình sẽ là những người định hình tương lai vận hành số. (artificialintelligence)