Thanh Phong
Editor
Năm 2015, ngay trước thềm ra mắt Xiaomi 5, nguồn cung màn hình AMOLED cốt lõi đã bị Samsung cắt đứt do "những tranh chấp gay gắt" giữa hai bên. Sau đó, Lei Jun, CEO của Xiaomi đã bay từ Bắc Kinh đến Thâm Quyến. Trong một bữa tối, ông đã uống 5 chai rượu vang đỏ để xin lỗi các giám đốc điều hành Trung Quốc của Samsung nhằm nỗ lực khôi phục nguồn cung màn hình.
Cảnh tượng này phản ánh chân thực ngành công nghiệp màn hình Trung Quốc những ngày đầu. Trước đây, Samsung và LG đã độc quyền thị trường tấm nên OLED toàn cầu trong một thời gian dài. Vật liệu và thiết bị cốt lõi được các công ty Nhật Bản và Hàn Quốc kiểm soát chặt chẽ, và ngành công nghiệp màn hình nội địa Trung Quốc từ lâu đã ở thế bị động trong phân khúc cao cấp.
Ngày nay, thị trường màn hình đã được viết lại hoàn toàn. Theo dự đoán của Viện Nghiên cứu Công nghiệp Thương mại Trung Quốc, sản lượng xuất xưởng tấm nền màn hình OLED của Trung Quốc sẽ đạt 5,71 triệu mét vuông vào năm 2025. BOE, Visionox, Tianma Microelectronics và TCL CSOT thậm chí đã lọt vào top 5 nhà sản xuất tấm nền OLED toàn cầu. "Màn hình Trung Quốc" đã chuyển mình từ "kẻ đuổi bắt" sang "kẻ chạy song song" và hiện đang bứt phá hướng tới vị trí "dẫn đầu" trên nhiều mặt trận.
Khởi đầu khó khăn
Sự phát triển của bất kỳ ngành công nghiệp nào đều phụ thuộc vào sự tích lũy và khai phá sớm, và sự phát triển của màn hình OLED nội địa cũng không ngoại lệ. Vào những năm 1990, công nghệ OLED vẫn còn ở giai đoạn sơ khai trên toàn cầu, và các nghiên cứu liên quan ở Trung Quốc gần như chưa có. Trong bối cảnh đó, Đại học Thanh Hoa đã đi đầu trong việc thành lập nhóm dự án OLED (tiền thân của Visionox) vào năm 1996, khởi xướng nghiên cứu có hệ thống về công nghệ OLED. Điều này đã đặt nền tảng lý thuyết và kỹ thuật quan trọng cho sự phát triển của công nghệ OLED của Trung Quốc và trở thành động lực chính cho sự phát triển của ngành công nghiệp màn hình OLED ở nước này.
Năm 2001, màn hình OLED của Trung Quốc đã chuyển từ nghiên cứu trong phòng thí nghiệm sang nỗ lực công nghiệp hóa. Visionox được thành lập tại Bắc Kinh, tập trung vào công nghệ spacer, một phần quan trọng của sản xuất màn hình OLED, ảnh hưởng trực tiếp đến các chỉ số cốt lõi như độ đồng đều hiển thị và tuổi thọ của màn hình OLED, đồng thời tích lũy kinh nghiệm quý báu cho sự phát triển sau này của màn hình OLED dẻo.
Năm 2005, Oride Technology được thành lập tại Trường Xuân, tỉnh Cát Lâm. Ban đầu, dựa vào nguồn lực kỹ thuật của phòng thí nghiệm Đại học Cát Lâm, công ty tập trung vào nghiên cứu và phát triển vật liệu phát quang hữu cơ OLED. Sau khi tạo dựng được chỗ đứng trong lĩnh vực vật liệu, Oride Technology đã thành lập một nhóm R&D đặc biệt vào năm 2012 để nghiên cứu các nguồn bay hơi (các thành phần cốt lõi được sử dụng để bay hơi vật liệu phát quang hữu cơ trong sản xuất OLED), lấp đầy khoảng trống nghiên cứu trong nước trong lĩnh vực quan trọng này.
Năm 2011, BOE đã xây dựng dây chuyền sản xuất AMOLED thế hệ 5.5 tại Ordos ở khu tự trị Nội Mông Cổ, chính thức bước vào lĩnh vực AMOLED.
Tuy nhiên, sự khởi đầu của ngành công nghiệp OLED của Trung Quốc không mấy suôn sẻ. Một mặt, sự tích lũy kỹ thuật trong nước còn yếu. Khoảng cách thế hệ giữa các công ty Nhật Bản và Hàn Quốc là rất lớn, và chuỗi công nghiệp hỗ trợ gần như không tồn tại. Hầu hết các mắt xích đều phụ thuộc vào nhập khẩu, và thiết bị nguồn bay hơi hoàn toàn bị công ty Tokki của Nhật Bản độc quyền. Các nhà sản xuất tấm nền trong nước gặp khó khăn trong việc mua máy bay hơi và nguồn bay hơi chất lượng cao, trực tiếp dẫn đến khó khăn trong việc cải thiện năng suất sản xuất tấm nền.
Mặt khác, thị trường không mấy tin tưởng vào màn hình OLED của các công ty Trung Quốc. Lấy Xiaomi làm ví dụ. Điện thoại di động Redmi Pro ra mắt năm 2016 sử dụng màn hình OLED của BOE và Hehui Optoelectronics đã gây ra tranh cãi. Nhiều người dùng phản ánh rằng màn hình quá ấm, tạo cảm giác như đang bật chế độ bảo vệ mắt "màu vàng" ngay cả ở chế độ mặc định, và độ mịn hình ảnh không đủ tốt, không bằng màn hình của Samsung.
Các doanh nghiệp phải chịu chi phí R&D cao và đối mặt với những thách thức của việc phát triển thị trường. Họ rất cần một cơ hội để phá vỡ bế tắc.
Từ chạy theo đến chạy song song
Cơ hội đã đến.
Năm 2017, thị trường màn hình toàn cầu đã chứng kiến một cuộc cách mạng công nghệ, và năng suất màn hình OLED đã được cải thiện đáng kể. Năng suất màn hình OLED của LG Display đã vượt quá 85%, và năng suất của dây chuyền sản xuất OLED cỡ vừa và nhỏ A3 của Samsung cũng vượt quá 80%. Công nghệ OLED bắt đầu chuyển từ phòng thí nghiệm sang thương mại hóa quy mô lớn.
Ngày 13/9/2017, iPhone X ra mắt, tiếp tục đẩy nhanh quá trình phổ biến màn hình OLED. Đây là chiếc điện thoại đầu tiên sử dụng màn hình OLED dẻo, đạt được hiệu ứng hình ảnh gần như toàn màn hình thông qua thiết kế "màn hình khuyết". Ngay khi ra mắt, nó đã bùng nổ thị trường. Sau đó, các nhà sản xuất điện thoại di động lớn cũng nhanh chóng làm theo, áp dụng màn hình OLED cho các mẫu điện thoại cao cấp và thậm chí cả tầm trung.
Trong khi đó, chính sách và vốn cũng đóng vai trò quan trọng. Chính phủ Trung Quốc đã đưa việc nội địa hóa công nghệ AMOLED vào "Kế hoạch 5 năm lần thứ 13". Chính quyền địa phương đã hỗ trợ BOE và Visionox thiết lập dây chuyền sản xuất thông qua việc nhượng quyền đất đai và các quỹ đặc biệt. Vốn xã hội cũng tăng cường đầu tư vào các doanh nghiệp vật tư và thiết bị thượng nguồn, tạo nền tảng cho OLED của Trung Quốc đáp ứng nhu cầu thị trường và vượt qua nút thắt năng lực sản xuất.
Năm 2017, dây chuyền sản xuất AMOLED dẻo thế hệ thứ 6 của BOE tại Thành Đô đã đạt sản lượng hàng loạt, mở ra kỷ nguyên mới cho màn hình dẻo. Visionox đã lập kỷ lục về xây dựng dây chuyền sản xuất. Dây chuyền sản xuất AMOLED dẻo thế hệ thứ 5.5 tại Côn Sơn đạt sản lượng hàng loạt chỉ trong 98 ngày.
Trong khi đạt được những đột phá về công nghệ, các doanh nghiệp Trung Quốc bắt đầu dần có tiếng nói. Vào tháng 5 năm 2017, tiêu chuẩn quốc tế "IEC62715 - 6 - 2 Phương pháp thử nghiệm môi trường cho thiết bị màn hình dẻo" do Visionox dẫn đầu đã chính thức được ban hành. Đây là dự án và bản phát hành tiêu chuẩn quốc tế đầu tiên của Trung Quốc trong lĩnh vực màn hình dẻo, đánh dấu việc các doanh nghiệp Trung Quốc lần đầu tiên có được quyền xây dựng các quy tắc toàn cầu trong lĩnh vực cốt lõi của công nghệ OLED.
Để tránh rủi ro chuỗi cung ứng, các nhà sản xuất điện thoại di động Trung Quốc đã bắt đầu tích cực hợp tác với các nhà sản xuất tấm nền trong nước, thúc đẩy hơn nữa sự phát triển của ngành. Xiaomi đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với TCL CSOT và cùng nhau xây dựng một phòng thí nghiệm chung. Tianma và OPPO đã cùng nhau ra mắt màn hình OLED bảo vệ mắt với độ sáng thấp tới 1 nit và giảm ánh sáng xanh có hại thông qua hợp tác kỹ thuật. Tần số quét của màn hình OLED dẻo có thể đạt tới 240Hz.
Trong khi đó, các doanh nghiệp trong nước đã tích cực khám phá, phá vỡ các rào cản công nghệ quốc tế và dần dần xây dựng những lợi thế độc đáo của riêng mình. Với nhiều năm kinh nghiệm nghiên cứu và phát triển (R&D) và thiết kế, Hefei Xin Yihua đã khắc phục các vấn đề kỹ thuật về độ đồng đều độ dày màng phim, độ ổn định và định vị chính xác đến từng micron của máy bay hơi OLED, đồng thời phát triển thành công máy bay hơi OLED, giúp giảm đáng kể chi phí mua sắm của các nhà sản xuất tấm nền trong nước.
Công nghệ ViP do Visionox tự phát triển sử dụng công nghệ quang khắc bán dẫn để thay thế mặt nạ kim loại mịn (FMM) truyền thống. Công nghệ này không chỉ đạt được mật độ điểm ảnh cực cao 1700 PPI, đáp ứng yêu cầu về độ rõ nét của màn hình gập cao cấp, thiết bị VR/AR, mà còn thông qua các công nghệ như cấu trúc thiết bị xếp chồng Tandem, giúp tăng tuổi thọ gấp 6 lần hoặc tăng độ sáng gấp 4 lần so với AMOLED truyền thống. Hiện công nghệ này đã bước vào giai đoạn sản xuất hàng loạt.
Ngoài ra, các nhà sản xuất OLED Trung Quốc đang không ngừng khám phá các ứng dụng mới. Trong lĩnh vực màn hình hiển thị trên xe, các nhà sản xuất tấm nền Trung Quốc đã hợp tác với các thương hiệu ô tô để phát triển màn hình hiển thị trên xe có khả năng chịu được nhiệt độ cao và thấp, chống lão hóa và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Trong lĩnh vực màn hình y tế, vào tháng 11 năm 2024, TCL CSOT đã chính thức công bố sản xuất hàng loạt màn hình y tế OLED in phun 4K 21.6 inch, trở thành doanh nghiệp đầu tiên trên thế giới thương mại hóa công nghệ này.
Từ điện thoại thông minh cỡ nhỏ và vừa đến TV cỡ cực lớn, từ thiết bị điện tử tiêu dùng đến màn hình chuyên nghiệp, màn hình OLED nội địa đang xây dựng một chuỗi sinh thái hoàn thiện hơn và đóng vai trò ngày càng quan trọng trong mô hình ngành công nghiệp màn hình toàn cầu.
Còn bao xa nữa mới đến vị trí dẫn đầu?
Sau khi chạy song song, một chặng đường dài hơn mới bắt đầu.
Chặng đường cuối cùng của vật liệu và thiết bị cốt lõi vẫn chưa hoàn thành. Hiện tại, các vật liệu cốt lõi như vật liệu phát quang hữu cơ OLED và mặt nạ kim loại có độ chính xác cao (FMM) vẫn chủ yếu dựa vào nhập khẩu. Đặc biệt là đối với các vật liệu đỏ, xanh lá cây và xanh lam hiệu suất cao, quyết định tuổi thọ và hiệu suất của tấm nền, các doanh nghiệp Trung Quốc vẫn phải phụ thuộc vào nguồn cung từ các công ty như Idemitsu Kosan của Nhật Bản và UDC của Mỹ.
Theo số liệu thống kê của CINNO Research, tỷ lệ bao phủ chung của các nhà cung cấp thiết bị của Trung Quốc trong quy trình sản xuất OLED chỉ đạt 39%. Tỷ lệ nội địa hóa các quy trình cốt lõi đầu cuối như bay hơi và phơi sáng thậm chí còn thấp hơn 20%. Thiết bị bay hơi vẫn do Tokki của Nhật Bản thống trị; thiết bị phơi sáng chủ yếu nằm trong tay các công ty Nhật Bản như Canon và Nikon; và lĩnh vực lắng đọng hơi hóa học (CVD)/lắng đọng hơi vật lý (PVD) và các thiết bị lắng đọng hơi khác được kiểm soát bởi các công ty như US Applied Materials (AMAT) và Tokyo Electron (TEL) của Nhật Bản.
Cơ chế hợp tác đổi mới giữa các doanh nghiệp vật liệu và thiết bị thượng nguồn và các doanh nghiệp ứng dụng tấm nền và thiết bị đầu cuối hạ nguồn trong ngành công nghiệp màn hình của Trung Quốc vẫn chưa hoàn thiện, dẫn đến tình trạng "vật liệu tốt không dám sử dụng và không ai muốn sử dụng". Lấy vật liệu đầu cuối OLED làm ví dụ. Thông thường, một sản phẩm từ khâu kiểm định đến khâu nhập khẩu sản xuất hàng loạt mất khoảng 2 năm. Ngay cả khi các doanh nghiệp vật liệu và thiết bị thượng nguồn phát triển được các sản phẩm chất lượng, các doanh nghiệp hạ nguồn cũng không mấy mặn mà sử dụng do thời gian kiểm định kéo dài, cân nhắc rủi ro hoặc phụ thuộc vào quán tính. Điều này trực tiếp dẫn đến khó khăn cho các doanh nghiệp thượng nguồn trong việc thu hồi vốn đầu tư R&D. Quá trình tự chủ về vật liệu cốt lõi của ngành công nghiệp màn hình trong nước đã rơi vào vòng luẩn quẩn, tiếp tục phụ thuộc vào các sản phẩm đã hoàn thiện bên ngoài, cuối cùng làm suy yếu khả năng tự chủ và sức cạnh tranh cốt lõi của toàn bộ chuỗi công nghiệp.
Mặc dù các nhà sản xuất OLED của Trung Quốc đã chiếm hơn 45% thị phần, nhưng vẫn còn một khoảng cách lớn so với các công ty như Samsung và LG trong lĩnh vực cao cấp. Samsung từ lâu đã cung cấp màn hình OLED cho dòng Pro của Apple. Ngược lại, mặc dù BOE đã tham gia vào chuỗi cung ứng của Apple, nhưng trước đây họ chủ yếu cung cấp màn hình cho iPhone phiên bản tiêu chuẩn. Phải đến năm nay, BOE mới lần đầu tiên cung cấp một số màn hình cho mẫu iPhone 17 Pro.
Quan trọng nhất, ngoại trừ Samsung, toàn bộ ngành công nghiệp vẫn đang trong giai đoạn chuyển đổi đầy áp lực từ giai đoạn giới thiệu công nghệ sang giai đoạn trưởng thành quy mô lớn. Ngành công nghiệp OLED được đặc trưng bởi "chu kỳ dài, đòn bẩy tài chính cao và đầu tư R&D lớn", dẫn đến tình trạng chung của ngành là "tăng trưởng doanh thu nhưng áp lực lợi nhuận".
Lấy Visionox làm ví dụ. Hoạt động kinh doanh chính của công ty là R&D, sản xuất, bán hàng và dịch vụ kỹ thuật cho các sản phẩm màn hình AMOLED loại mới. Hiện tại, thị phần của công ty này đứng thứ hai ở Trung Quốc, chỉ sau BOE. Tuy nhiên, trong lĩnh vực AMOLED, công ty đã chịu lỗ lớn trong bốn năm liên tiếp. Từ năm 2021 đến năm 2024, lợi nhuận ròng của công ty mẹ lần lượt là -1,519 tỷ nhân dân tệ, -2,066 tỷ nhân dân tệ, -3,726 tỷ nhân dân tệ và -2,505 tỷ nhân dân tệ, với khoản lỗ lũy kế gần 10 tỷ nhân dân tệ trong bốn năm.
TCL vừa khởi công xây dựng nhà máy OLED thế hệ 8.6 theo công nghệ in phun đầu tiên ở Quảng Châu
Các doanh nghiệp OLED Trung Quốc hiện đang tập trung vào các thị trường ngách có tiềm năng tăng trưởng cao và giá trị gia tăng cao, chẳng hạn như laptop cao cấp, màn hình trong xe hơi và các sản phẩm hình thức sáng tạo như màn hình gập, để tránh tình trạng tiêu thụ quá mức trong thị trường đại dương đỏ, nơi cuộc chiến giá cả đã nổ ra; lên kế hoạch trước cho các bằng sáng chế về công nghệ màn hình thế hệ tiếp theo, thành lập các nhóm R&D hợp tác với các trường đại học và viện nghiên cứu trong các lĩnh vực trọng điểm như truyền khối MicroLED và vật liệu phát quang chấm lượng tử, đồng thời giành được quyền phát biểu về các công nghệ cốt lõi; tăng cường khả năng hợp tác đổi mới của cả thượng nguồn và hạ nguồn trong chuỗi công nghiệp, đồng thời thúc đẩy nâng cấp công nghiệp thông qua chia sẻ tài nguyên và chia sẻ rủi ro.
Kết luận
Nhìn lại chặng đường đột phá của OLED nội địa Trung Quốc, từ khởi đầu khó khăn của các doanh nghiệp trong nước, đến việc nắm bắt cơ hội vượt mặt về năng lực sản xuất, và rồi đến lượt các doanh nghiệp như BOE và Visionox lọt vào top 5 toàn cầu. Đây không chỉ là một cuộc phản công công nghiệp mà còn là một bước đột phá để ngành công nghiệp màn hình Trung Quốc phá vỡ thế độc quyền của các công ty Nhật Bản và Hàn Quốc, xây dựng một chuỗi công nghiệp tự chủ.
Ngày nay, sản lượng OLED nội địa không ngừng tăng lên, bao phủ nhiều lĩnh vực khác nhau, từ điện tử tiêu dùng đến màn hình trong xe hơi. Các nhà sản xuất điện thoại di động Trung Quốc không còn phải lo lắng về rủi ro cắt giảm nguồn cung. "Màn hình Trung Quốc" không còn đồng nghĩa với việc đi sau mà đã trở thành lực lượng cốt lõi trong việc định hình hướng đi công nghệ và định hình lại quy tắc thị trường.
Tuy nhiên, việc chạy song song và dẫn đầu một phần không phải là điểm dừng. Dẫn đầu thực sự không phải là trò chơi số lượng hàng xuất xưởng mà là nắm vững quyền xây dựng tiêu chuẩn, rào cản bằng sáng chế và sự thống trị của chuỗi công nghiệp trong công nghệ màn hình thế hệ tiếp theo.
Cảnh tượng này phản ánh chân thực ngành công nghiệp màn hình Trung Quốc những ngày đầu. Trước đây, Samsung và LG đã độc quyền thị trường tấm nên OLED toàn cầu trong một thời gian dài. Vật liệu và thiết bị cốt lõi được các công ty Nhật Bản và Hàn Quốc kiểm soát chặt chẽ, và ngành công nghiệp màn hình nội địa Trung Quốc từ lâu đã ở thế bị động trong phân khúc cao cấp.
Ngày nay, thị trường màn hình đã được viết lại hoàn toàn. Theo dự đoán của Viện Nghiên cứu Công nghiệp Thương mại Trung Quốc, sản lượng xuất xưởng tấm nền màn hình OLED của Trung Quốc sẽ đạt 5,71 triệu mét vuông vào năm 2025. BOE, Visionox, Tianma Microelectronics và TCL CSOT thậm chí đã lọt vào top 5 nhà sản xuất tấm nền OLED toàn cầu. "Màn hình Trung Quốc" đã chuyển mình từ "kẻ đuổi bắt" sang "kẻ chạy song song" và hiện đang bứt phá hướng tới vị trí "dẫn đầu" trên nhiều mặt trận.
Khởi đầu khó khăn
Sự phát triển của bất kỳ ngành công nghiệp nào đều phụ thuộc vào sự tích lũy và khai phá sớm, và sự phát triển của màn hình OLED nội địa cũng không ngoại lệ. Vào những năm 1990, công nghệ OLED vẫn còn ở giai đoạn sơ khai trên toàn cầu, và các nghiên cứu liên quan ở Trung Quốc gần như chưa có. Trong bối cảnh đó, Đại học Thanh Hoa đã đi đầu trong việc thành lập nhóm dự án OLED (tiền thân của Visionox) vào năm 1996, khởi xướng nghiên cứu có hệ thống về công nghệ OLED. Điều này đã đặt nền tảng lý thuyết và kỹ thuật quan trọng cho sự phát triển của công nghệ OLED của Trung Quốc và trở thành động lực chính cho sự phát triển của ngành công nghiệp màn hình OLED ở nước này.
Năm 2001, màn hình OLED của Trung Quốc đã chuyển từ nghiên cứu trong phòng thí nghiệm sang nỗ lực công nghiệp hóa. Visionox được thành lập tại Bắc Kinh, tập trung vào công nghệ spacer, một phần quan trọng của sản xuất màn hình OLED, ảnh hưởng trực tiếp đến các chỉ số cốt lõi như độ đồng đều hiển thị và tuổi thọ của màn hình OLED, đồng thời tích lũy kinh nghiệm quý báu cho sự phát triển sau này của màn hình OLED dẻo.
Năm 2005, Oride Technology được thành lập tại Trường Xuân, tỉnh Cát Lâm. Ban đầu, dựa vào nguồn lực kỹ thuật của phòng thí nghiệm Đại học Cát Lâm, công ty tập trung vào nghiên cứu và phát triển vật liệu phát quang hữu cơ OLED. Sau khi tạo dựng được chỗ đứng trong lĩnh vực vật liệu, Oride Technology đã thành lập một nhóm R&D đặc biệt vào năm 2012 để nghiên cứu các nguồn bay hơi (các thành phần cốt lõi được sử dụng để bay hơi vật liệu phát quang hữu cơ trong sản xuất OLED), lấp đầy khoảng trống nghiên cứu trong nước trong lĩnh vực quan trọng này.
Năm 2011, BOE đã xây dựng dây chuyền sản xuất AMOLED thế hệ 5.5 tại Ordos ở khu tự trị Nội Mông Cổ, chính thức bước vào lĩnh vực AMOLED.
Tuy nhiên, sự khởi đầu của ngành công nghiệp OLED của Trung Quốc không mấy suôn sẻ. Một mặt, sự tích lũy kỹ thuật trong nước còn yếu. Khoảng cách thế hệ giữa các công ty Nhật Bản và Hàn Quốc là rất lớn, và chuỗi công nghiệp hỗ trợ gần như không tồn tại. Hầu hết các mắt xích đều phụ thuộc vào nhập khẩu, và thiết bị nguồn bay hơi hoàn toàn bị công ty Tokki của Nhật Bản độc quyền. Các nhà sản xuất tấm nền trong nước gặp khó khăn trong việc mua máy bay hơi và nguồn bay hơi chất lượng cao, trực tiếp dẫn đến khó khăn trong việc cải thiện năng suất sản xuất tấm nền.
Mặt khác, thị trường không mấy tin tưởng vào màn hình OLED của các công ty Trung Quốc. Lấy Xiaomi làm ví dụ. Điện thoại di động Redmi Pro ra mắt năm 2016 sử dụng màn hình OLED của BOE và Hehui Optoelectronics đã gây ra tranh cãi. Nhiều người dùng phản ánh rằng màn hình quá ấm, tạo cảm giác như đang bật chế độ bảo vệ mắt "màu vàng" ngay cả ở chế độ mặc định, và độ mịn hình ảnh không đủ tốt, không bằng màn hình của Samsung.
Các doanh nghiệp phải chịu chi phí R&D cao và đối mặt với những thách thức của việc phát triển thị trường. Họ rất cần một cơ hội để phá vỡ bế tắc.
Từ chạy theo đến chạy song song
Cơ hội đã đến.
Năm 2017, thị trường màn hình toàn cầu đã chứng kiến một cuộc cách mạng công nghệ, và năng suất màn hình OLED đã được cải thiện đáng kể. Năng suất màn hình OLED của LG Display đã vượt quá 85%, và năng suất của dây chuyền sản xuất OLED cỡ vừa và nhỏ A3 của Samsung cũng vượt quá 80%. Công nghệ OLED bắt đầu chuyển từ phòng thí nghiệm sang thương mại hóa quy mô lớn.
Ngày 13/9/2017, iPhone X ra mắt, tiếp tục đẩy nhanh quá trình phổ biến màn hình OLED. Đây là chiếc điện thoại đầu tiên sử dụng màn hình OLED dẻo, đạt được hiệu ứng hình ảnh gần như toàn màn hình thông qua thiết kế "màn hình khuyết". Ngay khi ra mắt, nó đã bùng nổ thị trường. Sau đó, các nhà sản xuất điện thoại di động lớn cũng nhanh chóng làm theo, áp dụng màn hình OLED cho các mẫu điện thoại cao cấp và thậm chí cả tầm trung.
Trong khi đó, chính sách và vốn cũng đóng vai trò quan trọng. Chính phủ Trung Quốc đã đưa việc nội địa hóa công nghệ AMOLED vào "Kế hoạch 5 năm lần thứ 13". Chính quyền địa phương đã hỗ trợ BOE và Visionox thiết lập dây chuyền sản xuất thông qua việc nhượng quyền đất đai và các quỹ đặc biệt. Vốn xã hội cũng tăng cường đầu tư vào các doanh nghiệp vật tư và thiết bị thượng nguồn, tạo nền tảng cho OLED của Trung Quốc đáp ứng nhu cầu thị trường và vượt qua nút thắt năng lực sản xuất.
Năm 2017, dây chuyền sản xuất AMOLED dẻo thế hệ thứ 6 của BOE tại Thành Đô đã đạt sản lượng hàng loạt, mở ra kỷ nguyên mới cho màn hình dẻo. Visionox đã lập kỷ lục về xây dựng dây chuyền sản xuất. Dây chuyền sản xuất AMOLED dẻo thế hệ thứ 5.5 tại Côn Sơn đạt sản lượng hàng loạt chỉ trong 98 ngày.
Trong khi đạt được những đột phá về công nghệ, các doanh nghiệp Trung Quốc bắt đầu dần có tiếng nói. Vào tháng 5 năm 2017, tiêu chuẩn quốc tế "IEC62715 - 6 - 2 Phương pháp thử nghiệm môi trường cho thiết bị màn hình dẻo" do Visionox dẫn đầu đã chính thức được ban hành. Đây là dự án và bản phát hành tiêu chuẩn quốc tế đầu tiên của Trung Quốc trong lĩnh vực màn hình dẻo, đánh dấu việc các doanh nghiệp Trung Quốc lần đầu tiên có được quyền xây dựng các quy tắc toàn cầu trong lĩnh vực cốt lõi của công nghệ OLED.
Để tránh rủi ro chuỗi cung ứng, các nhà sản xuất điện thoại di động Trung Quốc đã bắt đầu tích cực hợp tác với các nhà sản xuất tấm nền trong nước, thúc đẩy hơn nữa sự phát triển của ngành. Xiaomi đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với TCL CSOT và cùng nhau xây dựng một phòng thí nghiệm chung. Tianma và OPPO đã cùng nhau ra mắt màn hình OLED bảo vệ mắt với độ sáng thấp tới 1 nit và giảm ánh sáng xanh có hại thông qua hợp tác kỹ thuật. Tần số quét của màn hình OLED dẻo có thể đạt tới 240Hz.
Trong khi đó, các doanh nghiệp trong nước đã tích cực khám phá, phá vỡ các rào cản công nghệ quốc tế và dần dần xây dựng những lợi thế độc đáo của riêng mình. Với nhiều năm kinh nghiệm nghiên cứu và phát triển (R&D) và thiết kế, Hefei Xin Yihua đã khắc phục các vấn đề kỹ thuật về độ đồng đều độ dày màng phim, độ ổn định và định vị chính xác đến từng micron của máy bay hơi OLED, đồng thời phát triển thành công máy bay hơi OLED, giúp giảm đáng kể chi phí mua sắm của các nhà sản xuất tấm nền trong nước.
Công nghệ ViP do Visionox tự phát triển sử dụng công nghệ quang khắc bán dẫn để thay thế mặt nạ kim loại mịn (FMM) truyền thống. Công nghệ này không chỉ đạt được mật độ điểm ảnh cực cao 1700 PPI, đáp ứng yêu cầu về độ rõ nét của màn hình gập cao cấp, thiết bị VR/AR, mà còn thông qua các công nghệ như cấu trúc thiết bị xếp chồng Tandem, giúp tăng tuổi thọ gấp 6 lần hoặc tăng độ sáng gấp 4 lần so với AMOLED truyền thống. Hiện công nghệ này đã bước vào giai đoạn sản xuất hàng loạt.
Ngoài ra, các nhà sản xuất OLED Trung Quốc đang không ngừng khám phá các ứng dụng mới. Trong lĩnh vực màn hình hiển thị trên xe, các nhà sản xuất tấm nền Trung Quốc đã hợp tác với các thương hiệu ô tô để phát triển màn hình hiển thị trên xe có khả năng chịu được nhiệt độ cao và thấp, chống lão hóa và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Trong lĩnh vực màn hình y tế, vào tháng 11 năm 2024, TCL CSOT đã chính thức công bố sản xuất hàng loạt màn hình y tế OLED in phun 4K 21.6 inch, trở thành doanh nghiệp đầu tiên trên thế giới thương mại hóa công nghệ này.
Từ điện thoại thông minh cỡ nhỏ và vừa đến TV cỡ cực lớn, từ thiết bị điện tử tiêu dùng đến màn hình chuyên nghiệp, màn hình OLED nội địa đang xây dựng một chuỗi sinh thái hoàn thiện hơn và đóng vai trò ngày càng quan trọng trong mô hình ngành công nghiệp màn hình toàn cầu.
Còn bao xa nữa mới đến vị trí dẫn đầu?
Sau khi chạy song song, một chặng đường dài hơn mới bắt đầu.
Chặng đường cuối cùng của vật liệu và thiết bị cốt lõi vẫn chưa hoàn thành. Hiện tại, các vật liệu cốt lõi như vật liệu phát quang hữu cơ OLED và mặt nạ kim loại có độ chính xác cao (FMM) vẫn chủ yếu dựa vào nhập khẩu. Đặc biệt là đối với các vật liệu đỏ, xanh lá cây và xanh lam hiệu suất cao, quyết định tuổi thọ và hiệu suất của tấm nền, các doanh nghiệp Trung Quốc vẫn phải phụ thuộc vào nguồn cung từ các công ty như Idemitsu Kosan của Nhật Bản và UDC của Mỹ.
Cơ chế hợp tác đổi mới giữa các doanh nghiệp vật liệu và thiết bị thượng nguồn và các doanh nghiệp ứng dụng tấm nền và thiết bị đầu cuối hạ nguồn trong ngành công nghiệp màn hình của Trung Quốc vẫn chưa hoàn thiện, dẫn đến tình trạng "vật liệu tốt không dám sử dụng và không ai muốn sử dụng". Lấy vật liệu đầu cuối OLED làm ví dụ. Thông thường, một sản phẩm từ khâu kiểm định đến khâu nhập khẩu sản xuất hàng loạt mất khoảng 2 năm. Ngay cả khi các doanh nghiệp vật liệu và thiết bị thượng nguồn phát triển được các sản phẩm chất lượng, các doanh nghiệp hạ nguồn cũng không mấy mặn mà sử dụng do thời gian kiểm định kéo dài, cân nhắc rủi ro hoặc phụ thuộc vào quán tính. Điều này trực tiếp dẫn đến khó khăn cho các doanh nghiệp thượng nguồn trong việc thu hồi vốn đầu tư R&D. Quá trình tự chủ về vật liệu cốt lõi của ngành công nghiệp màn hình trong nước đã rơi vào vòng luẩn quẩn, tiếp tục phụ thuộc vào các sản phẩm đã hoàn thiện bên ngoài, cuối cùng làm suy yếu khả năng tự chủ và sức cạnh tranh cốt lõi của toàn bộ chuỗi công nghiệp.
Mặc dù các nhà sản xuất OLED của Trung Quốc đã chiếm hơn 45% thị phần, nhưng vẫn còn một khoảng cách lớn so với các công ty như Samsung và LG trong lĩnh vực cao cấp. Samsung từ lâu đã cung cấp màn hình OLED cho dòng Pro của Apple. Ngược lại, mặc dù BOE đã tham gia vào chuỗi cung ứng của Apple, nhưng trước đây họ chủ yếu cung cấp màn hình cho iPhone phiên bản tiêu chuẩn. Phải đến năm nay, BOE mới lần đầu tiên cung cấp một số màn hình cho mẫu iPhone 17 Pro.
Quan trọng nhất, ngoại trừ Samsung, toàn bộ ngành công nghiệp vẫn đang trong giai đoạn chuyển đổi đầy áp lực từ giai đoạn giới thiệu công nghệ sang giai đoạn trưởng thành quy mô lớn. Ngành công nghiệp OLED được đặc trưng bởi "chu kỳ dài, đòn bẩy tài chính cao và đầu tư R&D lớn", dẫn đến tình trạng chung của ngành là "tăng trưởng doanh thu nhưng áp lực lợi nhuận".
Lấy Visionox làm ví dụ. Hoạt động kinh doanh chính của công ty là R&D, sản xuất, bán hàng và dịch vụ kỹ thuật cho các sản phẩm màn hình AMOLED loại mới. Hiện tại, thị phần của công ty này đứng thứ hai ở Trung Quốc, chỉ sau BOE. Tuy nhiên, trong lĩnh vực AMOLED, công ty đã chịu lỗ lớn trong bốn năm liên tiếp. Từ năm 2021 đến năm 2024, lợi nhuận ròng của công ty mẹ lần lượt là -1,519 tỷ nhân dân tệ, -2,066 tỷ nhân dân tệ, -3,726 tỷ nhân dân tệ và -2,505 tỷ nhân dân tệ, với khoản lỗ lũy kế gần 10 tỷ nhân dân tệ trong bốn năm.
TCL vừa khởi công xây dựng nhà máy OLED thế hệ 8.6 theo công nghệ in phun đầu tiên ở Quảng Châu
Các doanh nghiệp OLED Trung Quốc hiện đang tập trung vào các thị trường ngách có tiềm năng tăng trưởng cao và giá trị gia tăng cao, chẳng hạn như laptop cao cấp, màn hình trong xe hơi và các sản phẩm hình thức sáng tạo như màn hình gập, để tránh tình trạng tiêu thụ quá mức trong thị trường đại dương đỏ, nơi cuộc chiến giá cả đã nổ ra; lên kế hoạch trước cho các bằng sáng chế về công nghệ màn hình thế hệ tiếp theo, thành lập các nhóm R&D hợp tác với các trường đại học và viện nghiên cứu trong các lĩnh vực trọng điểm như truyền khối MicroLED và vật liệu phát quang chấm lượng tử, đồng thời giành được quyền phát biểu về các công nghệ cốt lõi; tăng cường khả năng hợp tác đổi mới của cả thượng nguồn và hạ nguồn trong chuỗi công nghiệp, đồng thời thúc đẩy nâng cấp công nghiệp thông qua chia sẻ tài nguyên và chia sẻ rủi ro.
Kết luận
Nhìn lại chặng đường đột phá của OLED nội địa Trung Quốc, từ khởi đầu khó khăn của các doanh nghiệp trong nước, đến việc nắm bắt cơ hội vượt mặt về năng lực sản xuất, và rồi đến lượt các doanh nghiệp như BOE và Visionox lọt vào top 5 toàn cầu. Đây không chỉ là một cuộc phản công công nghiệp mà còn là một bước đột phá để ngành công nghiệp màn hình Trung Quốc phá vỡ thế độc quyền của các công ty Nhật Bản và Hàn Quốc, xây dựng một chuỗi công nghiệp tự chủ.
Ngày nay, sản lượng OLED nội địa không ngừng tăng lên, bao phủ nhiều lĩnh vực khác nhau, từ điện tử tiêu dùng đến màn hình trong xe hơi. Các nhà sản xuất điện thoại di động Trung Quốc không còn phải lo lắng về rủi ro cắt giảm nguồn cung. "Màn hình Trung Quốc" không còn đồng nghĩa với việc đi sau mà đã trở thành lực lượng cốt lõi trong việc định hình hướng đi công nghệ và định hình lại quy tắc thị trường.
Tuy nhiên, việc chạy song song và dẫn đầu một phần không phải là điểm dừng. Dẫn đầu thực sự không phải là trò chơi số lượng hàng xuất xưởng mà là nắm vững quyền xây dựng tiêu chuẩn, rào cản bằng sáng chế và sự thống trị của chuỗi công nghiệp trong công nghệ màn hình thế hệ tiếp theo.
>> Vì sao các hãng đang đua nhau chi hàng chục tỷ đô la cho dây chuyền OLED thế hệ 8.6?
Nguồn: 36kr.com
