Đức, quốc gia ít sẵn sàng tách mình ra khỏi Nga vì phụ thuộc năng lượng đang chịu sức ép của các đồng minh. Ngày 20/6, văn phòng công tố bang Munich ra thông báo cho biết họ đã thu giữ 3 tài sản ở Munich và một tài khoản ngân hàng có liên quan đến một nhà lập pháp Nga trong danh sách trừng phạt của EU. Đây là lần đầu tiên kể từ khi bắt đầu xung đột Nga-Ukraine, Đức chiếm đoạt bất động sản của một công dân Nga.
Đồng thời, một số nước EU đang có kế hoạch thúc đẩy vòng trừng phạt thứ 7 chống lại Nga. Theo Reuters, một số nước EU (khoảng 1/3) có ý định thúc đẩy một vòng trừng phạt mới đối với Nga và hy vọng sẽ hỗ trợ quân sự nhiều hơn cho Ukraine.
Tại hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo EU sắp tới vào ngày 23-34/6, các nước thành viên cũng sẽ thảo luận về việc có cấp cho Ukraine tư cách ứng viên EU hay không. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo EU được cho là sẽ không thảo luận về các biện pháp trừng phạt mới chống lại Nga tại hội nghị này.
Điều đáng quan tâm là Nga, quốc gia đã bị các nước phương Tây áp dụng các biện pháp trừng phạt toàn diện và mật độ cao trong hơn ba tháng qua, dường như không rơi vào tình cảnh tồi tệ như những gì các nhà trừng phạt mong đợi. Như tạp chí Economist đưa tin vào đầu tháng 5/2022, nền kinh tế Nga đã phải chịu đựng "một vết thương ngoài da thịt" và đã cho thấy "khả năng phục hồi đáng kinh ngạc".
Ngược lại, những người khởi xướng đã phải trả một giá rất đắt. Vì Nga là nhà cung cấp dầu mỏ, khí đốt tự nhiên, ngũ cốc và khoáng sản kim loại quan trọng cho thế giới. Các biện pháp trừng phạt ngày càng gia tăng đã tiếp tục làm tăng giá năng lượng và lương thực vốn đã cao, khiến Hoa Kỳ và các nước phương Tây khác phải đối mặt với áp lực lạm phát lớn hơn.
Vào ngày 19/6, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen đã thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với chương trình truyền hình ABC rằng các lệnh trừng phạt mà Hoa Kỳ và các nước phương Tây khác áp đặt lên Nga đã có tác động lan tỏa tiêu cực và lan sang chính nó.
Trong hơn ba tháng, Mỹ đã khiến các nước phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt toàn diện đối với Nga, từ lĩnh vực tài chính đến lĩnh vực công nghệ, từ mạng xã hội đến thông tin trực tuyến, từ thương mại đến kiểm soát tài nguyên, và thậm chí cả văn hóa, giáo dục, động vật... để cố gắng gây bất ổn cho Nga.
Theo thống kê, trước khi xảy ra xung đột Nga-Ukraine, đã có hơn 2.000 lệnh trừng phạt được phương Tây áp đặt lên Nga thì hiện nay đã có hơn 10.000 lệnh trừng phạt. Do đó, Nga đã trở thành quốc gia bị trừng phạt nhiều nhất trên thế giới.
Khi bước vào tháng 6/2022, các nước phương Tây tiếp tục gia tăng các biện pháp trừng phạt, tuyên bố sẽ thực hiện "chiến dịch chớp nhoáng" [phá hoại] kinh tế Nga đến cùng.
Ngày 2/6/2022, Nhà Trắng đã công bố các biện pháp trừng phạt mới đối với Nga. Trong đó, các biện pháp trừng phạt mới của Bộ Tài chính Mỹ sẽ nhằm vào các quan chức chính phủ và doanh nghiệp quan trọng của Nga, đồng thời Bộ Ngoại giao Mỹ cũng tăng cường trừng phạt đối với một số doanh nhân Nga giàu có có quan hệ thân thiết với Tổng thống Nga Putin. Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã áp đặt thêm các hạn chế đối với công nghệ và các vật liệu khác mà Nga cần. Chính phủ Hoa Kỳ đã quyết định thêm 71 bên Nga và Belarus vào Danh sách thực thể, ngăn họ lấy và sử dụng các sản phẩm được làm bằng công nghệ hoặc phần mềm của Hoa Kỳ.
Ngày 3/6, Ủy ban châu Âu đã công bố vòng trừng phạt thứ 6 nhằm vào Nga, bao gồm một số lệnh cấm vận dầu mỏ, trừng phạt các tàu chở dầu, ngân hàng và truyền thông Nga.
Theo thông báo, lệnh trừng phạt sẽ có hiệu lực ngay lập tức và sẽ cắt giảm dần lượng dầu nhập khẩu của Nga. EU sẽ ngừng mua dầu thô từ đường biển của Nga, chiếm 2/3 lượng dầu thô Nga nhập khẩu của EU, trong vòng sáu tháng và ngừng mua các sản phẩm dầu của Nga trong vòng 8 tháng. Đến cuối năm 2022, nhập khẩu dầu của EU từ Nga sẽ bị cắt giảm 90%.
Tuy nhiên, thông cáo cũng cho biết các quốc gia thành viên phụ thuộc vào đường ống dẫn dầu thô của Nga có thể được miễn trừ tạm thời cho đến khi Hội đồng châu Âu có quyết định khác. Các quốc gia thành viên được hưởng lợi từ việc miễn trừ không được bán lại dầu thô và các sản phẩm tinh chế đó cho các quốc gia thành viên khác hoặc cho các nước thứ ba.
EU cũng đã cấm các công ty ở các nước thành viên bảo hiểm và tái bảo hiểm cho các tàu thương mại chở dầu của Nga. Các hợp đồng bảo hiểm mới sẽ bị cấm ngay lập tức và các hợp đồng bảo hiểm hiện tại sẽ bị loại bỏ dần trong vòng sáu tháng.
Ngoài ra, ba ngân hàng, bao gồm Sberbank, ngân hàng lớn nhất của Nga và một ngân hàng của Belarus đã bị Liên minh châu Âu loại khỏi hệ thống của Hiệp hội Truyền thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu SWIFT. Các công ty kế toán, vận động hành lang, PR và tư vấn của EU cũng bị cấm cung cấp dịch vụ cho các tổ chức của Nga. EU cũng đã đình chỉ giấy phép phát sóng đối với ba hãng truyền thông nhà nước của Nga, đồng thời không cho phép các công ty EU quảng cáo trên các kênh này.
Tuy nhiên, chưa đầy ba tuần sau khi công bố vòng trừng phạt thứ 6, một số nước EU đang bắt đầu có phản ứng.
Mới đây, Thứ trưởng Ngoại giao Ba Lan Jabrowski cho biết, Liên minh châu Âu đang xây dựng vòng trừng phạt thứ 7 nhằm vào Nga. "Các lệnh trừng phạt nên cứng rắn hơn", "các lệnh trừng phạt đối với Nga nên được mở rộng để cấm vận khí đốt tự nhiên" và "nhiều ngân hàng Nga nên bị loại trừ khỏi hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT". Ông cũng nói rằng "việc cung cấp công nghệ sử dụng công nghiệp cho Nga phải bị cấm".
Có thông tin cho rằng khoảng 1/3 trong số 27 nước thành viên EU (chủ yếu là các nước Bắc và Đông Âu) muốn EU bắt đầu thực hiện vòng trừng phạt thứ 7. Trong khi đó, các quốc gia như Đức thích tập trung vào việc thực hiện các biện pháp trừng phạt hiện có và bịt các kẽ hở, hơn là bắt tay vào các biện pháp trừng phạt mới.
Đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2 ở vùng Leningrad, Nga, hồi tháng 7/2021. Ảnh: TASS.
Tuy nhiên, chiến dịch "chớp nhoáng" đánh kinh tế do các nước Âu Mỹ phát động nhằm chống lại Nga dường như chưa đạt được hiệu quả như họ mong đợi.
Theo báo cáo của "Thời báo New York", trước các lệnh trừng phạt nghiêm khắc từ phương Tây, nền kinh tế Nga đã thể hiện khả năng phục hồi đáng kinh ngạc. Các biện pháp như rút các công ty phương Tây khỏi thị trường Nga rõ ràng đã thất bại trong việc phá hủy nền kinh tế Nga. Ngược lại, sự ra đi của các thương hiệu phương Tây đã mở ra cơ hội mới cho sự phát triển của các sản phẩm và dịch vụ trong nước.
Tất nhiên, đời sống kinh tế và xã hội của Nga thực sự đã bị ảnh hưởng ở một mức độ nhất định khi bắt đầu leo thang trừng phạt quy mô lớn, với việc đồng rúp mất giá và tăng giá, trật tự kinh tế Nga đảo lộn. Nhưng dần dần, mọi thứ đang quay về quỹ đạo của nó.
Đầu tiên, đồng rúp của Nga đã bị "đảo ngược" từ đồng tiền hoạt động kém nhất trong năm thành đồng tiền hoạt động tốt nhất trong vòng chưa đầy hai tháng qua các biện pháp tăng lãi suất mạnh, kiểm soát vốn và yêu cầu "các quốc gia không thân thiện" mua dầu và khí đốt bằng đồng rúp. Sau khi đồng rúp mạnh đến một mức nhất định, để ổn định tỷ giá đồng rúp đang tăng, ngân hàng trung ương Nga đã không ngần ngại chuyển sang chế độ cắt giảm tỷ giá “bạo lực” để đảm bảo thương mại xuất khẩu không bị ảnh hưởng.
Thứ hai, lấy xuất khẩu năng lượng và các sản phẩm năng lượng làm trọng lượng, để đổi lấy không gian điều chỉnh chính sách trong các lĩnh vực khác.
Dữ liệu cho thấy dù bị các nước phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt quy mô lớn khiến xuất khẩu của Nga giảm mạnh, nhưng giá năng lượng cao đã bù đắp cho việc xuất khẩu của nước này bị lỗ.
Theo báo cáo thị trường dầu thô hàng tháng của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) vào ngày 15/6, thu nhập từ xuất khẩu dầu của Nga đã tăng lên khoảng 20 tỷ USD trong tháng 5 trong bối cảnh giá năng lượng toàn cầu tăng. IEA ước tính rằng trong khi xuất khẩu của Nga nói chung giảm khoảng 3%, thì doanh thu xuất khẩu dầu thô và sản phẩm dầu mỏ của nước này vẫn tăng 11% so với tháng trước.
Trên thực tế, báo cáo hàng tháng của IEA vào tháng 5 cho thấy từ đầu năm nay, doanh thu xuất khẩu dầu của Nga đã tăng 50%, với doanh thu hàng tháng đạt gần 20 tỷ đô la Mỹ. Trong đó, lượng xuất khẩu hàng ngày trong tháng 4 tăng 620.000 thùng/ ngày so với tháng trước lên 8,1 triệu thùng/ ngày, đã trở lại mức trung bình của tháng 1 và tháng 2. Điều này được hỗ trợ bởi nhu cầu cao hơn ở Ấn Độ và Trung Quốc bù đắp cho nhu cầu thấp hơn ở Mỹ và châu Âu.
Giá khí đốt tự nhiên tăng vọt, chiếm tỷ trọng cao hơn trong xuất khẩu, cũng mang lại lợi ích cho Nga rất nhiều.
Tờ Les Echos của Pháp tháng 5 trích dẫn các nhà phân tích tại Citibank rằng doanh thu bán khí đốt của Nga cho các nước châu Âu có thể đạt kỷ lục 100 tỷ USD vào năm 2022 do giá năng lượng tăng mạnh.
Theo báo cáo của "Thời báo New York", do các nước châu Âu lâu nay chủ yếu dựa vào nguồn cung cấp năng lượng của Nga. Doanh thu của Gazprom vẫn cao gấp đôi so với năm ngoái do giá khí đốt tăng vọt, mặc dù nhập khẩu khí đốt tự nhiên của EU từ Nga đã giảm 23% kể từ khi xung đột Nga-Ukraine bùng nổ.
Theo số liệu chính thức, tại Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St.Petersburg (SPIEF) được tổ chức gần đây, tổng cộng 691 thỏa thuận hợp tác đã được ký kết, với tổng giá trị hợp đồng khoảng 5,6 nghìn tỷ rúp (khoảng 97 tỷ đô la Mỹ), tăng 30 % so với 3,8 nghìn tỷ rúp vào năm ngoái. Các công ty dầu khí của Nga vẫn là những người chiến thắng lớn nhất.
Viện Tài chính Quốc tế (IIF) kỳ vọng doanh thu từ dầu khí của Nga sẽ đạt mức cao kỷ lục 240 tỷ USD trong năm nay.
Các chuyên gia IIF cho rằng khi lập kế hoạch 'chớp nhoáng' kinh tế, phương Tây không để ý đến những thay đổi diễn ra ở Nga trong những năm gần đây, đó là sau khi tiến bộ có trật tự, Nga đã thiết lập cơ cấu kinh tế vĩ mô bền vững, đảm bảo an ninh lương thực, thực hiện nhập khẩu thay thế, hệ thống thanh toán tự trị được thiết lập…
Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen
Trừng phạt không đạt được kỳ vọng trong khi những người khởi xướng đã phải chịu cái kết đắng.
Bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt chống lại Nga, lạm phát trong khu vực đồng euro đã tăng trên diện rộng.
Dữ liệu sơ bộ từ Eurostat cho thấy lạm phát trong khu vực đồng euro đạt tỷ lệ hàng năm 8,1% trong tháng 5, mức cao kỷ lục trong tháng thứ bảy liên tiếp và cao hơn nhiều so với mục tiêu lạm phát 2% do Ngân hàng Trung ương châu Âu đặt ra. Lạm phát cơ bản, bao gồm giá năng lượng và thực phẩm dễ biến động, cũng đánh bại kỳ vọng của thị trường ở mức 3,8%. Giá năng lượng tăng mạnh là nguyên nhân chính dẫn đến tỷ lệ lạm phát cao hiện nay ở khu vực đồng euro. Dữ liệu cho thấy giá năng lượng trong khu vực đồng euro đã tăng 39,2% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng Năm.
Tân Hoa xã đưa tin, các lệnh trừng phạt của Liên minh châu Âu đối với dầu mỏ Nga đã củng cố kỳ vọng rằng giá dầu sẽ vẫn ở mức cao và sẽ trì hoãn đà giảm của lạm phát, tác động mạnh hơn đến các công ty và hộ gia đình châu Âu. Ở giai đoạn này, khoảng 30% lượng dầu nhập khẩu của EU đến từ Nga, trong đó khoảng 2/3 đến bằng đường biển và 1/3 được vận chuyển bằng đường ống. Năm 2021, EU nhập khẩu dầu thô trị giá 48 tỷ euro và các sản phẩm tinh chế trị giá 23 tỷ euro từ Nga. Lệnh cấm vận một phần đối với dầu mỏ của Nga sẽ khiến nguồn cung năng lượng của EU càng khan hiếm hơn.
Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu Christine Lagarde trước đó đã nói rằng việc tiếp tục tẩy chay nhập khẩu năng lượng của Nga sẽ có tác động đáng kể và có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng ở một số quốc gia.
Không chỉ châu Âu, Mỹ cũng bị lạm phát.
Vào ngày 10/6, theo giờ địa phương, Bộ Lao động Hoa Kỳ đã công bố dữ liệu cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Hoa Kỳ tăng 1,0% so với tháng trước trong tháng 5 và 8,6% theo năm, mức cao nhất so với cùng kỳ năm ngoái và kể từ tháng 12/1981.
Giá năng lượng là lý do quan trọng nhất khiến lạm phát lên cao. Dữ liệu cho thấy giá năng lượng của Mỹ trong tháng 5 đã tăng 34,6% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó giá xăng tăng gần 49% so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng lớn nhất kể từ năm 2005.
Theo một cuộc khảo sát do Bộ Lao động Mỹ thực hiện vào cuối tháng 4, tỷ lệ lạm phát của Mỹ đã vượt quá tốc độ tăng của tiền lương, thu nhập thực tế của người dân sụt giảm, sức mua tiêu dùng bị xói mòn. Khoảng 31% các hộ gia đình Hoa Kỳ gặp "khó khăn" hoặc "rất khó khăn" trong việc chi trả các chi phí hàng ngày trong gia đình, một con số khổng lồ 9% phần trăm không đủ ăn "thỉnh thoảng" hoặc "thường xuyên". Đồng thời, lạm phát cao đã làm suy giảm nghiêm trọng niềm tin của người tiêu dùng Mỹ.
Theo một cuộc thăm dò do Wall Street Journal công bố vào ngày 19/6, các nhà kinh tế cho rằng xác suất nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái trong năm tới là 44%. Vào tháng 4 và tháng 1 năm nay, số liệu khảo sát lần lượt là 28% và 18%.
Ngay cả Bộ trưởng Tài chính Mỹ Yellen cũng phải thừa nhận rằng các lệnh trừng phạt đối với Nga đã gây ra nhiều tác động tiêu cực đến Mỹ và các nước châu Âu. Vào ngày 19/6, trả lời phỏng vấn kênh ABC, bà Yellen cho biết các lệnh trừng phạt mà Hoa Kỳ và các nước phương Tây khác áp đặt lên Nga đã có tác động lan tỏa tiêu cực và lan sang chính họ.
William Ruger, Giám đốc Viện Nghiên cứu Kinh tế Mỹ, thậm chí còn thẳng thừng cho rằng, các biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với Nga đang "tự bắn vào chân mình". Nhiều thập kỷ nghiên cứu của các học giả chuyên nghiệp đã phát hiện ra rằng các chính sách gây áp lực như vậy thường "vô dụng", và các quốc gia bị trừng phạt hiếm khi từ bỏ lợi ích quốc gia mà họ cho là cốt yếu vì áp lực trừng phạt.
Đồng thời, một số nước EU đang có kế hoạch thúc đẩy vòng trừng phạt thứ 7 chống lại Nga. Theo Reuters, một số nước EU (khoảng 1/3) có ý định thúc đẩy một vòng trừng phạt mới đối với Nga và hy vọng sẽ hỗ trợ quân sự nhiều hơn cho Ukraine.
Tại hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo EU sắp tới vào ngày 23-34/6, các nước thành viên cũng sẽ thảo luận về việc có cấp cho Ukraine tư cách ứng viên EU hay không. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo EU được cho là sẽ không thảo luận về các biện pháp trừng phạt mới chống lại Nga tại hội nghị này.
Điều đáng quan tâm là Nga, quốc gia đã bị các nước phương Tây áp dụng các biện pháp trừng phạt toàn diện và mật độ cao trong hơn ba tháng qua, dường như không rơi vào tình cảnh tồi tệ như những gì các nhà trừng phạt mong đợi. Như tạp chí Economist đưa tin vào đầu tháng 5/2022, nền kinh tế Nga đã phải chịu đựng "một vết thương ngoài da thịt" và đã cho thấy "khả năng phục hồi đáng kinh ngạc".
Ngược lại, những người khởi xướng đã phải trả một giá rất đắt. Vì Nga là nhà cung cấp dầu mỏ, khí đốt tự nhiên, ngũ cốc và khoáng sản kim loại quan trọng cho thế giới. Các biện pháp trừng phạt ngày càng gia tăng đã tiếp tục làm tăng giá năng lượng và lương thực vốn đã cao, khiến Hoa Kỳ và các nước phương Tây khác phải đối mặt với áp lực lạm phát lớn hơn.
Vào ngày 19/6, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen đã thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với chương trình truyền hình ABC rằng các lệnh trừng phạt mà Hoa Kỳ và các nước phương Tây khác áp đặt lên Nga đã có tác động lan tỏa tiêu cực và lan sang chính nó.
Chục ngàn biện pháp trừng phạt
Theo thống kê, trước khi xảy ra xung đột Nga-Ukraine, đã có hơn 2.000 lệnh trừng phạt được phương Tây áp đặt lên Nga thì hiện nay đã có hơn 10.000 lệnh trừng phạt. Do đó, Nga đã trở thành quốc gia bị trừng phạt nhiều nhất trên thế giới.
Khi bước vào tháng 6/2022, các nước phương Tây tiếp tục gia tăng các biện pháp trừng phạt, tuyên bố sẽ thực hiện "chiến dịch chớp nhoáng" [phá hoại] kinh tế Nga đến cùng.
Ngày 2/6/2022, Nhà Trắng đã công bố các biện pháp trừng phạt mới đối với Nga. Trong đó, các biện pháp trừng phạt mới của Bộ Tài chính Mỹ sẽ nhằm vào các quan chức chính phủ và doanh nghiệp quan trọng của Nga, đồng thời Bộ Ngoại giao Mỹ cũng tăng cường trừng phạt đối với một số doanh nhân Nga giàu có có quan hệ thân thiết với Tổng thống Nga Putin. Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã áp đặt thêm các hạn chế đối với công nghệ và các vật liệu khác mà Nga cần. Chính phủ Hoa Kỳ đã quyết định thêm 71 bên Nga và Belarus vào Danh sách thực thể, ngăn họ lấy và sử dụng các sản phẩm được làm bằng công nghệ hoặc phần mềm của Hoa Kỳ.
Ngày 3/6, Ủy ban châu Âu đã công bố vòng trừng phạt thứ 6 nhằm vào Nga, bao gồm một số lệnh cấm vận dầu mỏ, trừng phạt các tàu chở dầu, ngân hàng và truyền thông Nga.
Theo thông báo, lệnh trừng phạt sẽ có hiệu lực ngay lập tức và sẽ cắt giảm dần lượng dầu nhập khẩu của Nga. EU sẽ ngừng mua dầu thô từ đường biển của Nga, chiếm 2/3 lượng dầu thô Nga nhập khẩu của EU, trong vòng sáu tháng và ngừng mua các sản phẩm dầu của Nga trong vòng 8 tháng. Đến cuối năm 2022, nhập khẩu dầu của EU từ Nga sẽ bị cắt giảm 90%.
Tuy nhiên, thông cáo cũng cho biết các quốc gia thành viên phụ thuộc vào đường ống dẫn dầu thô của Nga có thể được miễn trừ tạm thời cho đến khi Hội đồng châu Âu có quyết định khác. Các quốc gia thành viên được hưởng lợi từ việc miễn trừ không được bán lại dầu thô và các sản phẩm tinh chế đó cho các quốc gia thành viên khác hoặc cho các nước thứ ba.
EU cũng đã cấm các công ty ở các nước thành viên bảo hiểm và tái bảo hiểm cho các tàu thương mại chở dầu của Nga. Các hợp đồng bảo hiểm mới sẽ bị cấm ngay lập tức và các hợp đồng bảo hiểm hiện tại sẽ bị loại bỏ dần trong vòng sáu tháng.
Ngoài ra, ba ngân hàng, bao gồm Sberbank, ngân hàng lớn nhất của Nga và một ngân hàng của Belarus đã bị Liên minh châu Âu loại khỏi hệ thống của Hiệp hội Truyền thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu SWIFT. Các công ty kế toán, vận động hành lang, PR và tư vấn của EU cũng bị cấm cung cấp dịch vụ cho các tổ chức của Nga. EU cũng đã đình chỉ giấy phép phát sóng đối với ba hãng truyền thông nhà nước của Nga, đồng thời không cho phép các công ty EU quảng cáo trên các kênh này.
Tuy nhiên, chưa đầy ba tuần sau khi công bố vòng trừng phạt thứ 6, một số nước EU đang bắt đầu có phản ứng.
Mới đây, Thứ trưởng Ngoại giao Ba Lan Jabrowski cho biết, Liên minh châu Âu đang xây dựng vòng trừng phạt thứ 7 nhằm vào Nga. "Các lệnh trừng phạt nên cứng rắn hơn", "các lệnh trừng phạt đối với Nga nên được mở rộng để cấm vận khí đốt tự nhiên" và "nhiều ngân hàng Nga nên bị loại trừ khỏi hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT". Ông cũng nói rằng "việc cung cấp công nghệ sử dụng công nghiệp cho Nga phải bị cấm".
Có thông tin cho rằng khoảng 1/3 trong số 27 nước thành viên EU (chủ yếu là các nước Bắc và Đông Âu) muốn EU bắt đầu thực hiện vòng trừng phạt thứ 7. Trong khi đó, các quốc gia như Đức thích tập trung vào việc thực hiện các biện pháp trừng phạt hiện có và bịt các kẽ hở, hơn là bắt tay vào các biện pháp trừng phạt mới.
Chỉ như trầy xước ngoài da
Tuy nhiên, chiến dịch "chớp nhoáng" đánh kinh tế do các nước Âu Mỹ phát động nhằm chống lại Nga dường như chưa đạt được hiệu quả như họ mong đợi.
Theo báo cáo của "Thời báo New York", trước các lệnh trừng phạt nghiêm khắc từ phương Tây, nền kinh tế Nga đã thể hiện khả năng phục hồi đáng kinh ngạc. Các biện pháp như rút các công ty phương Tây khỏi thị trường Nga rõ ràng đã thất bại trong việc phá hủy nền kinh tế Nga. Ngược lại, sự ra đi của các thương hiệu phương Tây đã mở ra cơ hội mới cho sự phát triển của các sản phẩm và dịch vụ trong nước.
Tất nhiên, đời sống kinh tế và xã hội của Nga thực sự đã bị ảnh hưởng ở một mức độ nhất định khi bắt đầu leo thang trừng phạt quy mô lớn, với việc đồng rúp mất giá và tăng giá, trật tự kinh tế Nga đảo lộn. Nhưng dần dần, mọi thứ đang quay về quỹ đạo của nó.
Đầu tiên, đồng rúp của Nga đã bị "đảo ngược" từ đồng tiền hoạt động kém nhất trong năm thành đồng tiền hoạt động tốt nhất trong vòng chưa đầy hai tháng qua các biện pháp tăng lãi suất mạnh, kiểm soát vốn và yêu cầu "các quốc gia không thân thiện" mua dầu và khí đốt bằng đồng rúp. Sau khi đồng rúp mạnh đến một mức nhất định, để ổn định tỷ giá đồng rúp đang tăng, ngân hàng trung ương Nga đã không ngần ngại chuyển sang chế độ cắt giảm tỷ giá “bạo lực” để đảm bảo thương mại xuất khẩu không bị ảnh hưởng.
Thứ hai, lấy xuất khẩu năng lượng và các sản phẩm năng lượng làm trọng lượng, để đổi lấy không gian điều chỉnh chính sách trong các lĩnh vực khác.
Dữ liệu cho thấy dù bị các nước phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt quy mô lớn khiến xuất khẩu của Nga giảm mạnh, nhưng giá năng lượng cao đã bù đắp cho việc xuất khẩu của nước này bị lỗ.
Theo báo cáo thị trường dầu thô hàng tháng của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) vào ngày 15/6, thu nhập từ xuất khẩu dầu của Nga đã tăng lên khoảng 20 tỷ USD trong tháng 5 trong bối cảnh giá năng lượng toàn cầu tăng. IEA ước tính rằng trong khi xuất khẩu của Nga nói chung giảm khoảng 3%, thì doanh thu xuất khẩu dầu thô và sản phẩm dầu mỏ của nước này vẫn tăng 11% so với tháng trước.
Trên thực tế, báo cáo hàng tháng của IEA vào tháng 5 cho thấy từ đầu năm nay, doanh thu xuất khẩu dầu của Nga đã tăng 50%, với doanh thu hàng tháng đạt gần 20 tỷ đô la Mỹ. Trong đó, lượng xuất khẩu hàng ngày trong tháng 4 tăng 620.000 thùng/ ngày so với tháng trước lên 8,1 triệu thùng/ ngày, đã trở lại mức trung bình của tháng 1 và tháng 2. Điều này được hỗ trợ bởi nhu cầu cao hơn ở Ấn Độ và Trung Quốc bù đắp cho nhu cầu thấp hơn ở Mỹ và châu Âu.
Giá khí đốt tự nhiên tăng vọt, chiếm tỷ trọng cao hơn trong xuất khẩu, cũng mang lại lợi ích cho Nga rất nhiều.
Tờ Les Echos của Pháp tháng 5 trích dẫn các nhà phân tích tại Citibank rằng doanh thu bán khí đốt của Nga cho các nước châu Âu có thể đạt kỷ lục 100 tỷ USD vào năm 2022 do giá năng lượng tăng mạnh.
Theo báo cáo của "Thời báo New York", do các nước châu Âu lâu nay chủ yếu dựa vào nguồn cung cấp năng lượng của Nga. Doanh thu của Gazprom vẫn cao gấp đôi so với năm ngoái do giá khí đốt tăng vọt, mặc dù nhập khẩu khí đốt tự nhiên của EU từ Nga đã giảm 23% kể từ khi xung đột Nga-Ukraine bùng nổ.
Theo số liệu chính thức, tại Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St.Petersburg (SPIEF) được tổ chức gần đây, tổng cộng 691 thỏa thuận hợp tác đã được ký kết, với tổng giá trị hợp đồng khoảng 5,6 nghìn tỷ rúp (khoảng 97 tỷ đô la Mỹ), tăng 30 % so với 3,8 nghìn tỷ rúp vào năm ngoái. Các công ty dầu khí của Nga vẫn là những người chiến thắng lớn nhất.
Viện Tài chính Quốc tế (IIF) kỳ vọng doanh thu từ dầu khí của Nga sẽ đạt mức cao kỷ lục 240 tỷ USD trong năm nay.
Các chuyên gia IIF cho rằng khi lập kế hoạch 'chớp nhoáng' kinh tế, phương Tây không để ý đến những thay đổi diễn ra ở Nga trong những năm gần đây, đó là sau khi tiến bộ có trật tự, Nga đã thiết lập cơ cấu kinh tế vĩ mô bền vững, đảm bảo an ninh lương thực, thực hiện nhập khẩu thay thế, hệ thống thanh toán tự trị được thiết lập…
'Tự bắn vào chân mình'
Trừng phạt không đạt được kỳ vọng trong khi những người khởi xướng đã phải chịu cái kết đắng.
Bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt chống lại Nga, lạm phát trong khu vực đồng euro đã tăng trên diện rộng.
Dữ liệu sơ bộ từ Eurostat cho thấy lạm phát trong khu vực đồng euro đạt tỷ lệ hàng năm 8,1% trong tháng 5, mức cao kỷ lục trong tháng thứ bảy liên tiếp và cao hơn nhiều so với mục tiêu lạm phát 2% do Ngân hàng Trung ương châu Âu đặt ra. Lạm phát cơ bản, bao gồm giá năng lượng và thực phẩm dễ biến động, cũng đánh bại kỳ vọng của thị trường ở mức 3,8%. Giá năng lượng tăng mạnh là nguyên nhân chính dẫn đến tỷ lệ lạm phát cao hiện nay ở khu vực đồng euro. Dữ liệu cho thấy giá năng lượng trong khu vực đồng euro đã tăng 39,2% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng Năm.
Tân Hoa xã đưa tin, các lệnh trừng phạt của Liên minh châu Âu đối với dầu mỏ Nga đã củng cố kỳ vọng rằng giá dầu sẽ vẫn ở mức cao và sẽ trì hoãn đà giảm của lạm phát, tác động mạnh hơn đến các công ty và hộ gia đình châu Âu. Ở giai đoạn này, khoảng 30% lượng dầu nhập khẩu của EU đến từ Nga, trong đó khoảng 2/3 đến bằng đường biển và 1/3 được vận chuyển bằng đường ống. Năm 2021, EU nhập khẩu dầu thô trị giá 48 tỷ euro và các sản phẩm tinh chế trị giá 23 tỷ euro từ Nga. Lệnh cấm vận một phần đối với dầu mỏ của Nga sẽ khiến nguồn cung năng lượng của EU càng khan hiếm hơn.
Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu Christine Lagarde trước đó đã nói rằng việc tiếp tục tẩy chay nhập khẩu năng lượng của Nga sẽ có tác động đáng kể và có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng ở một số quốc gia.
Không chỉ châu Âu, Mỹ cũng bị lạm phát.
Vào ngày 10/6, theo giờ địa phương, Bộ Lao động Hoa Kỳ đã công bố dữ liệu cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Hoa Kỳ tăng 1,0% so với tháng trước trong tháng 5 và 8,6% theo năm, mức cao nhất so với cùng kỳ năm ngoái và kể từ tháng 12/1981.
Giá năng lượng là lý do quan trọng nhất khiến lạm phát lên cao. Dữ liệu cho thấy giá năng lượng của Mỹ trong tháng 5 đã tăng 34,6% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó giá xăng tăng gần 49% so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng lớn nhất kể từ năm 2005.
Theo một cuộc khảo sát do Bộ Lao động Mỹ thực hiện vào cuối tháng 4, tỷ lệ lạm phát của Mỹ đã vượt quá tốc độ tăng của tiền lương, thu nhập thực tế của người dân sụt giảm, sức mua tiêu dùng bị xói mòn. Khoảng 31% các hộ gia đình Hoa Kỳ gặp "khó khăn" hoặc "rất khó khăn" trong việc chi trả các chi phí hàng ngày trong gia đình, một con số khổng lồ 9% phần trăm không đủ ăn "thỉnh thoảng" hoặc "thường xuyên". Đồng thời, lạm phát cao đã làm suy giảm nghiêm trọng niềm tin của người tiêu dùng Mỹ.
Theo một cuộc thăm dò do Wall Street Journal công bố vào ngày 19/6, các nhà kinh tế cho rằng xác suất nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái trong năm tới là 44%. Vào tháng 4 và tháng 1 năm nay, số liệu khảo sát lần lượt là 28% và 18%.
Ngay cả Bộ trưởng Tài chính Mỹ Yellen cũng phải thừa nhận rằng các lệnh trừng phạt đối với Nga đã gây ra nhiều tác động tiêu cực đến Mỹ và các nước châu Âu. Vào ngày 19/6, trả lời phỏng vấn kênh ABC, bà Yellen cho biết các lệnh trừng phạt mà Hoa Kỳ và các nước phương Tây khác áp đặt lên Nga đã có tác động lan tỏa tiêu cực và lan sang chính họ.
William Ruger, Giám đốc Viện Nghiên cứu Kinh tế Mỹ, thậm chí còn thẳng thừng cho rằng, các biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với Nga đang "tự bắn vào chân mình". Nhiều thập kỷ nghiên cứu của các học giả chuyên nghiệp đã phát hiện ra rằng các chính sách gây áp lực như vậy thường "vô dụng", và các quốc gia bị trừng phạt hiếm khi từ bỏ lợi ích quốc gia mà họ cho là cốt yếu vì áp lực trừng phạt.
