Vì sao người thuận tay trái lại ít hơn nhiều so với thuận tay phải?

[Trường Sơn]

Số người thuận tay trái chiếm tỷ lệ nhỏ trong dân số, và điều này từ lâu đã là một câu hỏi gây tò mò cho giới khoa học. Từ khi còn nhỏ, chúng ta đã bộc lộ rõ ràng mình thuận tay nào, nhưng nguyên nhân khiến một tay chiếm ưu thế vẫn chưa hoàn toàn được giải đáp. Điều thú vị là sự bất đối xứng này không chỉ giới hạn ở tay, mà còn xuất hiện ở mắt, tai và cả chân.

Một thí nghiệm đơn giản có thể giúp xác định mắt thuận. Nếu bạn đưa ngón tay cái ra xa trước mặt, sau đó lần lượt bịt từng mắt, bạn sẽ nhận ra một mắt có xu hướng nhìn ngón tay rõ hơn so với mắt kia. Điều tương tự cũng áp dụng với tai: bạn thường đưa tai nào lên khi nghe điện thoại hoặc áp tai vào tường để nghe lén? Thống kê cho thấy khoảng 40% chúng ta thuận tai trái, 30% thuận mắt trái, 20% thuận chân trái, nhưng chỉ có khoảng 10% là thuận tay trái.

Trước đây, việc thuận tay trái từng bị xem là không đúng chuẩn mực, điều này thể hiện qua ngôn ngữ. Chẳng hạn, từ "left" trong tiếng Anh bắt nguồn từ "lyft" trong Anglo-Saxon, có nghĩa là "yếu", trong khi từ "dexter" lại mang ý nghĩa "khéo léo" và "đúng".

Theo quan điểm tiến hóa, việc chuyên dùng một tay có lợi thế nhất định. Ở loài tinh tinh, chúng có xu hướng chọn một tay cho một số hoạt động nhất định, chẳng hạn khi bắt mối, nhưng tỷ lệ tay thuận giữa hai bên vẫn khá cân bằng. Trong khi đó, bằng chứng từ răng của người Neanderthal cho thấy tổ tiên chúng ta đã có tỷ lệ thuận tay phải và tay trái giống như hiện nay, tức khoảng 9:1.

Sự thuận tay có yếu tố di truyền, nhưng vẫn chưa xác định chính xác đoạn DNA nào quyết định điều này. Dự đoán có thể có tới 40 gen liên quan. Điều này đồng nghĩa với việc lý do chính xác tại sao người thuận tay trái lại ít hơn vẫn chưa có câu trả lời rõ ràng.

Một trong những tranh luận đáng chú ý là việc thuận tay trái có ảnh hưởng đến tổ chức não bộ hay không. Vì bán cầu não phải kiểm soát tay trái và ngược lại, một số nhà nghiên cứu cho rằng điều này có thể dẫn đến sự khác biệt trong tư duy và khả năng sáng tạo. Chris McManus, nhà tâm lý học tại University College London, tin rằng người thuận tay trái vừa có thể tài năng hơn, vừa có thể gặp một số khiếm khuyết về mặt nhận thức. Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng ý với quan điểm này.

Giáo sư Dorothy Bishop từ Đại học Oxford đã xem xét nhiều nghiên cứu và cho rằng không có bằng chứng thuyết phục nào chứng minh người thuận tay trái có sự khác biệt đáng kể về khả năng nhận thức so với người thuận tay phải. Một số nghiên cứu trước đây cho rằng người thuận tay trái có liên hệ với chứng khó đọc hoặc tự kỷ, trong khi những nghiên cứu khác lại gợi ý rằng họ có xu hướng làm tốt trong các lĩnh vực như âm nhạc và kiến trúc. Tuy nhiên, theo Bishop, nhiều nghiên cứu có thể đã chịu ảnh hưởng của thiên vị chọn lọc.

Điều thú vị là sự thuận tay có thể đã được xác định ngay từ trong bụng mẹ. Nghiên cứu của Peter Hepper tại Đại học Queen ở Belfast đã quan sát hành vi của thai nhi và nhận thấy 9/10 bào thai có xu hướng mút ngón cái bên phải. Khi theo dõi những đứa trẻ này sau khi sinh, phần lớn trong số chúng tiếp tục trở thành người thuận tay phải. Điều này cho thấy sự phát triển của sự thuận tay có thể đã bắt đầu từ rất sớm.

Dù vậy, chúng ta chỉ có thể chắc chắn về tay thuận của một đứa trẻ khi nó cầm bút chì màu và bắt đầu vẽ những nét đầu tiên. (BBC Future)