Một thành phố Brazil đã mất cảnh giác với Covid-19 dẫn đến hệ thống y tế sụp đổ như thế nào?

Việc tin vào thuyết miễn dịch cộng đồng đang khiến thành phố Manaus, bang Amazonas của Brazil phải trả giá với việc có quá nhiều người nhiễm Covid-19, hệ thống y tế sụp đổ và cơ quan chức năng phải chuyển bớt bệnh nhân sang bang khác.

Hệ thống y tế sụp đổ vì Covid-19 là gì? Đối với một số người, đó là việc phải chờ đợi hàng giờ để mua một bình oxy nhưng rồi kết quả nhận được là thông báo 'cháy hàng'. Với một số người khác, đó là việc phải chạy từ bệnh viện này sang bệnh viện khác để tìm chỗ chữa bệnh cho cha mẹ nhưng rồi mọi nơi đều thông báo không còn giường bệnh. Đối với một số người, đó là việc phải ở ngoài bệnh viện chờ đợi tin tức của một người thân - chỉ để nghe rằng họ không thể qua khỏi. Đối với các nhân viên y tế, đó là các ca làm việc kéo dài 36 giờ. Đối với người chết, đó là việc họ được chôn cất theo 'chiều dọc' khi các thi thể xếp chồng lên nhau trong các nghĩa trang.

Những điều kể trên là sự thật đau lòng tại thành phố Manaus, Brazil nơi được CNN miêu tả bằng từ 'hệ thống chăm sóc sức khỏe bị sụp đổ'. Tuy nhiên, điều đáng nói là trong vòng 1 năm, thành phố này có tới 2 đợt lây lan Covid-19 trên diện rộng. Đợt thứ 2 đến rất bất ngờ bởi nhiều người nghĩ rằng đợt đầu tiên dịch bệnh đã lan ra đến mức miễn dịch cộng đồng (miễn dịch bầy đàn) đạt được kết quả.

Cảnh báo bị bỏ qua

Manaus là thủ phủ, thành phố lớn nhất của Bang Amazonas và cũng là trung tâm tài chính ở miền bắc Brazil. Nơi đây có hơn 30 bệnh viện công và tư nhân, phục vụ cho cả những cộng đồng người dân ở những khu vực nhỏ hơn. Tuy nhiên, nguồn cung thiết bị y tế cho thành phố này bị hạn chế bởi vị trí địa lý nằm ở trung tâm rừng rậm Amazon, đường bộ di chuyển phức tạp, các phương tiện chủ yếu là hàng không và đường thủy.

Nhân viên nhà tang lễ chuyển thi thể một người chết vì Covid-19 ra khỏi nơi ở

Covid-19 đến và khiến Manaus tan hoang lần đầu tiên vào tháng 4/2020. Số lượng người dân ở đây nhiễm bệnh nhiều đến mức các nhà khoa học dự đoán rằng Manaus có khả năng đã đạt được miễn dịch cộng đồng. Các cơ quan chức năng cũng tin vào điều này và hy vọng thành phố sẽ tránh được những đợt dịch tiếp theo.

Tuy nhiên, vào tháng 9/2020, quỹ Oswaldo Cruz (Fiocruz) - một viện nghiên cứu được đánh giá cao ở Brazil về sức khỏe cộng đồng đã khuyến nghị Manaus nên áp đặt các lệnh hạn chế di chuyển và cách ly bởi có thể nơi đây đã bắt đầu trải qua đợt dịch thứ 2. Cơ quan chức năng ở đây đã bỏ qua lời cảnh báo này.

Jesem Orellana, nhà nghiên cứu tại Fiocruz cho biết: 'Chúng tôi đã đưa ra 13 cảnh báo và có một cảnh báo vào giữa tháng 12/2020 đã nói rằng tình hình đang trở nên rất nghiêm trọng. Tuy nhiên, mọi người đều chế nhạo các nghiên cứu và cảnh báo của chúng tôi, đặc biệt là Tổng thống Jair Bolsonaro'.

Orellana cho biết thêm rằng cả chính quyền tiểu bang và liên bang đã sử dụng lý thuyết miễn dịch cộng đồng để biện minh cho các biện pháp nới lỏng cách ly của họ. Đến cuối tháng 12, khi số ca tử vong và ca bệnh liên quan đến Covid-19 ở Manaus tăng lên với số lượng lớn thống đốc bang Amazonas, Wilson Lima đã đồng ý lời khuyên của các chuyên gia về biện pháp cách ly mới. Tuy nhiên, chính sách này lại bị phản đối dữ đội bởi người biểu tình, những người cho rằng phải nới lỏng phong tỏa để phát triển kinh tế.

Trong một cuộc phỏng vấn với CNN, thị trưởng của Manaus, ông David Almeida đổ lỗi cho các cuộc biểu tình và việc tụ tập dịp cuối năm 2020 là nguyên nhân dẫn đến dịch bệnh bùng phát dữ đội ở đây. Thành phố hiện có tổng cộng gần 250.000 ca nhiễm Covid-19 và 7.050 người chết.

Ông Almeida nói: 'Chúng tôi đang phải trả giá cho việc bỏ qua những lời cảnh báo'. Bắt đầu từ thứ 2 tuần này, bang Amazonas sẽ bị phong tỏa trong 7 ngày.

Hết Oxy

Vào đầu tháng 1/2021, thành phố Manaus đứng trên bờ vực cạn kiệt oxy để chữa cho các bệnh nhân Covid-19 rơi vào tình trạng bệnh nặng. Một công ty có tên White Martins, chuyên cung cấp oxy cho các bệnh viện ở Manaus đã gửi email cho các quan chức ở bang Amazonas và Bộ y tế Brazil vào ngày 8/1 cảnh báo tình trạng thiếu hụt oxy tăng cao.

Bộ trưởng Bộ Y tế Brazil Eduardo Pazuello đã đến thăm Manaus vào ngày 11/1 và cơ quan chức năng liên bang đã gửi oxy bổ sung vào ngày 12/1 cho nơi này - nhưng điều này là không đủ. Không lâu sau đó, tình trạng thiếu oxy đã đẩy hệ thống y tế của Manaus sụp đổ, buộc các nhà chức trách phải chuyển bệnh nhân đến các bang khác để điều trị. Truyền thông địa phương mô tả các bệnh nhân Covid-19 ở đây 'chết vì ngạt thở'. Các cuộc điều tra cho biết hiện tại đã có 29 trường hợp tử vong do thiếu oxy y tế trong các bệnh viện ở Manaus. Con số này dự kiến sẽ tăng lên khi các cuộc điều tra tiếp tục.

Người thân những bệnh nhân Covid-19 xếp hàng dài chờ được nạp đầy bình oxy

Ông Pazuello thừa nhận: 'Thực tế lượng oxy y tế cung cấp cho Manaus thấp hơn nhu cầu'. Sự thiếu hụt oxy y tế vẫn tiếp diễn ở thành phố này cho đến hiện tại. Phóng viên của CNN đã đến Manaus và chứng kiến khoảng 40 người xếp hàng để thay thế bình oxy từ một nhà cung cấp tư nhân. Joseney Costa Vicente, 49 tuổi cố gắng mua oxy y tế cho mẹ mình - một người phụ nữ 69 tuổi có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19. Mẹ của anh đã ở trong bệnh viện 16 tiếng đồng hồ nhưng không có oxy và không được chăm sóc y tế. Cuối cùng, gia đình quyết định quyết định chăm sóc cho bà tại nhà. Joseney Costa Vicente nói: 'Tình trạng này khiến tôi tức giận. Chúng tôi cảm thấy thực sự khó chịu và như là bị xúc phạm với tình huống như thế này'.

Eliane Rodrigues, 49 tuổi, cho biết có thời điểm cô phải đợi hơn 12 tiếng đồng hồ để mua được một bình oxy. Mọi người trong nhà cô đều có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19, và mẹ của Eliane, 71 tuổi, đang ở trong tình trạng tồi tệ nhất.

Nhiều người dân ở Manaus hiện nay đang tin rằng chăm sóc người nhiễm Covid-19 ở nhà sẽ tốt hơn là đưa họ đến bệnh viện. Eliane cho biết lo sợ phải đưa mẹ đến bệnh viện và cho rằng đó là nơi có nhiều cái chết hơn sự sống. Ở chiều hướng khác, các bệnh viện ở Manaus hiện đang trong tình trạng quá tải. Phóng viên CNN đã đến thăm 3 bệnh viện ở đây và họ đều cho biết không thể nhận thêm bệnh nhân. Nhiều người chờ đợi bên ngoài bệnh viện mong chờ tìm được giường trống cho người thân, một số khác thì la hét, khóc lóc.

Tại cửa của một bệnh viên, nhân viên bảo vệ phải đảm bảo rằng không cho ai vào mà chưa được phép. Tuy nhiên, họ chẳng thể cung cấp thông tin cơ bản của bệnh nhân cho người thân đang hoảng loạn chờ đợi bệnh ngoài. Amanda da Silva Monteiro nói với CNN rằng không ai có tin tức gì trong 2 ngày nay về cha cô, 71 tuổi kể từ khi ông nhập viện vì Covid-19.

Đừng tin vào miễn dịch cộng đồng

Cơ quan chức năng ở bang Amazonas cho biết họ sẽ sớm mở thêm 2 bệnh viện để tăng số giường chữa trị cho bệnh nhân Covid-19. Pazuello, Bộ trưởng Y tế Brazil đã trở lại Manaus và ông cho biết sẽ ở lại cho đến 'chừng nào cần thiết' để đưa hệ thống y tế của thành phố đi đúng hướng.

Tuy nhiên, nhiều người dân ở Manaus hiện giờ đãng không tin tưởng vào cơ quan chức năng trong việc ứng phó với Covid-19. Sự xuất hiện các biến thể của virus lại càng làm tăng thêm nỗi lo của họ.

Một nghĩa trang ở Manaus

Luan Matos de Menezes, một bác sĩ 26 tuổi mô tả những gì anh ta chứng kiến ở thời điểm hiện tại là phiên bản thậm chí còn tồi tệ hơn những gì thành phố phải hứng chịu vào năm ngoái. Anh nói: 'Những gì đang xảy ra thực sự nghiêm trọng. Tôi có thể nói rằng có nhiều bệnh nhân nguy kịch hơn đợt dịch đầu tiên vào năm ngoái. Tình trạng ở đây nghiêm trọng hơn nhiều so với các vùng khác của đất nước. Các trường hợp bệnh nặng tử vong nhanh hơn nhiều, số ca nhiễm trùng nặng cao hơn nhiều so với đợt dịch đầu tiên, và bệnh nhân cũng trẻ hơn nữa. Hôm qua, một anh chàng 24 tuổi đã chết trong ICU tôi phụ trách. Tôi có những bệnh nhân 32 và 29 tuổi. Những bệnh nhân trẻ đang trong tình trạng rất nguy kịch'.

Mệt mỏi và thất vọng Luan Matos de Menezes đổ lỗi cho cơ quan chức năng và cả người dân Manaus vì đã không rút ra được bài học gì từ đợt dịch của năm ngoái, và vì đã bám víu vào thuyết miễn dịch cộng đồng thay vì tuân theo các khuyến nghị khoa học.

Luan Matos de Menezes nói tiếp: 'Cộng đồng người dân ở đây tin vào thuyết miễn dịch cộng đồng và rồi sau đó các biến thể mới xuất hiện, dễ lây lan hơn, nghiêm trọng hơn đang có ở trong cộng đồng...'.

Nguyễn Dương Theo CNN