Chưa rõ nguyên nhân nhím biển dày đặc bất thường ở bãi tắm Nha Trang

Những ngày qua cầu gai cát (còn gọi nhím biển) xuất hiện dày như thảm cỏ ở biển Nha Trang. Toàn bộ đội cứu hộ bờ biển được huy động đi cào bắt và tiêu hủy.

Trên báo VnExpress, anh Nguyễn Văn Khánh, thành viên Đội cứu hộ bờ biển (thuộc Ban quản lý Vịnh Nha Trang) cho biết, nhiều ngày nay du khách và người dân tắm biển rất lo sợ vì dẫm phải cầu gai. Gai của loài này rất mảnh và mềm nên khi đâm xuyên qua da rất khó nhổ vì nó sẽ vỡ vụn. Ban quản lý Vịnh Nha Trang đã huy động toàn bộ đội viên của đội cứu hộ tham gia cào thu gom cầu gai.

"Xuống nước ở độ sâu khoảng một mét thôi là thấy chúng nằm dày như thảm cỏ. Nhiều cái cào tự chế của đội đã gãy cán. Khi nắng lên là chúng lại vùi xuống cát nên chỉ cào bắt được vào sáng sớm", người chỉ huy đội cứu hộ bờ biển nói.

Đội cứu hộ cào bắt cầu gai cát ở bãi biển Nha Trang

Khu vực từ công viên Yến Phi đến Quảng trường 2/4 thuộc trung tâm Nhà Trang, là đoạn cầu gai cát xuất hiện dày đặc nhất. Bãi tắm này thường ngày đông kín người tắm biển thì nay rất vắng vẻ. Ông Trần Khánh, một người dân tắm biển về cho biết, gai của loài này đâm vào chân khó chịu như dằm xóc nhưng không biết lấy ra bằng cách nào. Nhiều người sợ đành phải bỏ tắm biển.

Theo ông Trương Kỉnh, Trưởng Ban quản lý Vịnh Nha Trang, cầu gai cát xuất hiện nhiều từ ngày 16/8 đến nay. Ngày 17/8, Ban quản lý Vịnh đã cho nhân viên tự chế dụng cụ để cào bắt cầu gai, sau 3 ngày được khoảng 800 kg. Hiện đội cứu hộ bờ biển vẫn tiếp tục tìm bắt cầu gai. Ban quản lý Vịnh Nha Trang hợp đồng với Công ty môi trường đô thị Nha Trang thu gom cầu gai bắt được đem ra bãi rác tiêu hủy. Ban cũng đồng thời gửi công văn đến Viện Hải dương học Nha Trang đề nghị nghiên cứu tìm nguyên nhân, xem có ảnh hưởng gì đến hệ sinh thái biển gì của vịnh Nha Trang hay không.

Con cầu gai nhỏ, có nhiều gai mỏng.

Tiến sĩ Võ Sỹ Tuấn, Viện trưởng Viện Hải dương học Nha Trang nhận xét: "Cầu gai cát xuất hiện ở bãi biển Nha Trang với mật độ dày đặc như hiện nay là một hiện tượng rất bất thường". Viện chưa có đề tài nào nghiên cứu chuyên biệt về loài này nên hiện chưa đủ tư liệu để giải thích nguyên nhân vì sao. Trước mắt, có thể nói là loài này chỉ gây cản trở người tắm biển, chưa đến mức nguy hiểm.

Theo ông Tuấn, với tình thế hiện nay thì biện pháp duy nhất có thể làm là phải cào bắt cầu gai đem hủy. Viện đã mang mẫu về giải phẫu. Trước mắt Viện Hải dương học Nha Trang đánh giá việc loài này di chuyển đến bãi biển Nha Trang liên quan đến nhiều yếu tố nhưng có thể khẳng định là không phải chúng di cư đến đây để sinh sản vì tuyến sinh dục không phát triển.

"Cơ thể chúng không có thịt, không có giá trị gì về mặt dinh dưỡng, không thể làm thức ăn để nuôi trồng thủy sản. Chỉ có thể phơi khô, xay nát trộn vào làm thức ăn gia súc, nếu không thì đành chôn lấp tránh ô nhiễm", ông Tuấn nói.

Thạc sĩ Nguyễn An Khang thuộc Phòng nguồn lợi thủy sinh vật, đang thực hiện đề tài nghiên cứu về động vật da gai. Thạc sĩ Khang cho biết loài cầu gai này có vỏ rất mỏng là một trong 4 loài cầu gai hình tim, chưa từng xuất hiện nhiều như vậy ở bãi biển Nha Trang. Thông thường, cầu gai cát chỉ sống ở mức nước sâu tầm 1 m đến 180 m. Việc nó di chuyển với số lượng rất lớn lên vùng cao triều, dưới 1 m nước và bùng nổ số lượng là hiện tượng rất bất thường.

Gai nhím biển mềm mảnh và giòn nên đâm vào da dễ gãy gây khó chịu, khắc phục bằng cách dùng nước tiểu hay chanh để thoa vào vết cầu gai đâm.

Ông Khang khuyến cáo gai của loài này rất mảnh và mềm nên khi đâm vào da người (thường là vùng da mềm) thì không đâm sâu, chỉ gây khó chịu chứ không đau, bỏng rát hoặc sốt như các loài cầu gai khác. Vì vậy mà rất khó nhổ gai ra. "Dân gian thường dùng nước tiểu có amoniac hoặc chanh (có axit) bôi, thoa vào để làm tan gai", thạc sĩ Khang khuyên. Cán bộ của Viện Hải dương học cũng đã mang khoảng 20 kg chanh phát cho đội cứu hộ. Đội cứu hộ chia nhau làm 5 nhóm đi dọc bãi biển để khi du khách bị dẫm phải cầu gai cát thì cắt chanh chà vào bàn chân họ làm tan gai của cầu gai cát.

Theo Wikipedia, cầu gai thuộc ngành động vật da gai (Echinodermata), lớp cầu gai (Echinoidea), còn được gọi là nhím biển. Cơ thể cầu gai nói chung có dạng hình cầu và bán cầu, vỏ ngoài cứng do chất đá vôi tạo thành. Trên bề mặt của vỏ ngoài có rất nhiều gai cứng, trên mặt vỏ có các chân ống xếp thành 5 hàng đôi, mỗi đôi lỗ chân ống trên tấm vỏ tương đương 1 chân ống. Miệng của cầu gai nằm ở mặt dưới do một lớp màng mỏng gọi là màng bọc miệng tạo thành và phồng lên thành dạng hình cung. Ða số cầu gai là những loài sống ở đáy biển ấm, chỗ có đá và dưới rạn san hô, từ vùng giữa triều trở lại. Ban ngày chúng vùi trong cát bùn, ban đêm ra hoạt động nhờ vào các chân ống và các gai vận động và tiến hành bắt mồi nhờ vào bộ phận nhai nuốt (marticate). Các gai dài đến 4cm, rất dễ gãy mọc dày đặc bao quanh Cầu gai còn có tác dụng như vũ khí tự vệ gây ra những tổn thương đau nhức nếu bị đâm phải.

Cầu gai trên toàn thế giới hiện còn hơn 800 loài, riêng Trung Quốc có hơn 100 loài, nhưng số loài ăn được, thực sự có giá trị kinh tế chỉ có một số như Hemicentrotus pulcherrimus, cầu gai tím Authoeidaris erassispina, v.v Phần ăn được của cầu gai không phải là vách cơ thể mà là tuyến sinh dục, vì mùi vị của tuyến sinh dục cầu gai thơm ngon, dinh dưỡng phong phú, có tác dụng bổ âm tráng dương, được nhiều người ưa chuộng, đặc biệt là người Nhật Bản. Hằng năm, nhu cầu về cầu gai trên thị trường đạt trên 5.000 tấn, đa phần được xuất khẩu sang Nhật Bản.

Tuy nhiên, loại cầu gai cát đang xuất hiện dày đặc ở Nha Trang không phải là loại ăn được, không có giá trị dinh dưỡng nên chỉ có cách tiêu hủy.

Theo VnExpress, Wikipedia