Vì sao nhiều người không thể uống sữa?

Theo các nhà khoa học, hiện tượng đầy hơi, đau quặn bụng hay khó tiêu hóa sau khi ăn các sản phẩm chế biến từ sữa là bình thường. Còn những người trưởng thành uống sữa và cảm thấy khỏe khoắn, ngon lành là những người bị đột biến gen.

Khi một người không hấp thụ được sữa, chúng ta gọi đó là hiện tượng không dung nạp lactose. Tình trạng này có vẻ bất thường – vì hầu hết mọi người đều hấp thụ tốt với các sản phẩm như sữa, pho mát và kem, và không dung nạp lactose là một cái gì đó cần phải xem xét. Nhưng thực tế, trên thế giới có khá nhiều người gặp hiện tượng đầy hơi, đau quặn bụng hay khó tiêu hóa sau khi ăn các sản phẩm sữa. Đó là những người có hệ tiêu hóa xem sữa là một loại thực phẩm lạ.

Lactose là đường chính trong tất cả các loại sữa của động vật có vú, và mọi người sinh ra đều có loại gen giúp mã hóa lactase, một loại enzyme xử lý lactose. Khi chúng ta còn bé, hay nói cách khác, tất cả chúng ta đều khả năng tiêu hóa sữa. Ruột non sản xuất lactase giúp phân hủy lactose thành glucose và galactose, để dễ dàng hấp thụ vào máu. Tuy nhiên, không rõ lý do gì, gen xử lý lactase thường biến mất dần vào khoảng thời gian chúng ta cai sữa mẹ. Hầu hết mọi người không sản sinh ra lactase nữa hoặc chỉ rất ít khi chúng ta 5 tuổi hoặc lớn hơn. Trong trường hợp không lactase, lactose không tiêu hóa được và chỉ đọng lại ở đại tràng và lên men, gây ra tất cả các loại tác dụng phụ khó chịu.

Tuy vậy, một số người có sự đột biến gen, vì thế các gen lactase trong cơ thể họ vẫn tiếp tục hoạt động. Đôi khi gen này chỉ tiếp tục thêm một vài năm nữa, đôi khi suốt đời. 90% người Mỹ có gen lactase chức năng, vì thế, ở Mỹ sẽ là bất bình thường khi ai đó không dung nạp đường lactose. Nhưng trên toàn thế giới, có đến hơn 60% dân số mất khả năng xử lý lactose.

Theo nghiên cứu, một số dân ở những khu vực nhất định có khả năng tiêu hóa lactose tốt hơn. Chẳng hạn tại Mỹ, những người gốc da trắng thường có khả năng tiêu hóa các sản phẩm từ sữa tốt hơn – và người Mỹ gốc Phi, gốc Tây Ban Nha và người Mỹ bản địa lại không. Người Bắc Âu, đặc biệt là Scandinavi, có xu hướng duy trì được gen lactase. Trong khi đó, người Tây Ban Nha và Pháp tỷ lệ có khả năng hấp thu sữa là 50-50. Tuy nhiên, với người châu Á, có đến 99% không dung nạp lactose, vì thế các thực phẩm ở châu Á thường không có sữa.

Các nhà khoa học cũng không chắc chắn vì sao một số người lại mất đi gen lactase, nhưng họ phát hiện ra sự đột biến gen xuất hiện từ khoảng cách đây 7.500 năm trong nhóm dân cư trang trại sản xuất sữa ở Trung Âu. Sự đột biến gen này cũng xuất hiện ở nhóm người tại Đông Phi vào khoảng thời gian đó. Đây cũng là nơi sản xuất sữa nhiều. Về lý thuyết, sự đột biến gen rất hiếm xảy ra, nhưng nó đã trở thành lợi ích tại những cộng đồng dân cư có chế độ ăn nhiều sữa này, và đã lan tỏa nhanh chóng.

Dung nạp được lactose không phải là điều cần thiết để sống còn trên thế giới hiện đại này, nhưng nó sẽ khiến cuộc sống dễ chịu hơn nhiều. Vì thế, nếu bạn có thể thưởng thức các sản phẩm như kem, sữa mà không gặp khó chịu gì, hãy nhớ rằng bạn là một trong những người may mắn.

Hoàng Lan

Theo Howstuffworks