Vụ nổ bột màu ở Đài Loan: Nguyên nhân và cách phòng tránh?

Một trong những sự kiện văn hoá vừa diễn ra vào cuối tuần trước bỗng chốc biến thành thảm hoạ sau khi một lớp bột màu được phun lên sân khấu và bùng cháy bao trùm lấy khán giả. Tính đến nay đã có hơn 500 người bị thương và ít nhất 1 người thiệt mạng.

Điểm lại thảm kịch

Thảm hoạ trên diễn ra tại công viên nước Formosa Fun Coast ở phía bắc Đài Loan, đêm hôm 27/6. Tại thời điểm diễn ra vụ việc, có khoảng 1.000 người có mặt tại buổi nhạc hội Color Play Asia, phần lớn là các bạn teen trẻ với tuổi đời dưới 20.

Color Play Asia được lấy cảm hứng từ lễ hội văn hoá Holi của đạo Hindu. Holi hay còn gọi là Lễ hội Màu sắc. Tại đó những người tham dự sẽ ca hát, nhảy múa và tất nhiên không thể thiếu trò ném bột màu vào những người xung quanh. Người Đài Loan dựa vào đó và tổ chức Color Play Asia theo cách của riêng mình. Loại bột màu dùng trong Color Play Asia được sản xuất tại địa phương. Theo một số nguồn tin, bột ngô là nguyên liệu làm nên thứ bột màu này.

Clip hiện trường vụ việc

Và sự cố bắt đầu khi ban tổ chức phun loại bột trên lên sân khấu. Chỉ vài giây sau đấy, tia lửa bùng lên và bao trùm lấy hàng trăm người có mặt tại hiện trường. Tất cả đã bỏ chạy trong hỗn loạn. Ngọn lửa được dập tắt nhanh chóng sau đó nhưng thảm hoạ để lại hết sức to lớn.

Ước tính trong gần 500 nạn nhân của vụ hoả hoạn, theo thông tin mới nhất, hiện còn 393 người vẫn phải điều trị trong bệnh viện, 221 trong số đó đang phải điều trị đặc biệt. Thương tâm nhất là trường hợp của Li Pei-yun, một cô gái 20 tuổi bị bỏng tới 90% cơ thể và qua đời vào ngày hôm qua.

Một nạn nhân với lớp da trên người bị cháy xém

Tuy vậy, không có gì đảm bảo số người chết sẽ dừng lại ở đó. Rất nhiều nạn nhân khác bị phỏng ở cấp độ 3 và đang ở trong tình trạng nguy kịch. Bà mẹ của Hsueh Ming-chuan, một thiếu nữ 17 tuổi, thổn thức: "Toàn bộ da con bé đã mất. Tay của nó giật liên tục... nó liên tục gọi tên tôi". Cha của Chu Li, một nạn nhân vừa bước sang tuổi 18, nói trong nước mắt: "Con bé bị bỏng cấp độ 3, nó đã bị cháy hơn 80% cơ thể".

Hiện tại, bác sỹ ở tất cả các bệnh viện có nạn nhân của thảm hoạ đều đang chạy đua với thời gian để giành giật sự sống với tử thần. Quỹ da hiến từ các ngân hàng da cũng như da nhân tạo bằng nhựa tổng hợp được chuyển khẩn cấp đến các ca phẫu thuật.

Sân khấu tan hoang sau thảm kịch

Riêng về ban tổ chức, 2 người đàn ông chịu trách nhiệm chính của vụ việc đã bị bắt và sau đó được bảo lãnh tại ngoại. Một người, Lu Chung-chi, là quản lý của dạ hội và người còn lại lo phần âm thanh, ánh sáng. Lu quỳ gối và công khai xin lỗi trước báo giới: "Chúng tôi sẽ chịu trách nhiệm tối đa về vụ việc".

Đâu là nguyên nhân?

Thảm kịch, dù sao cũng đã xảy ra. Nhưng đâu là nguyên nhân vụ việc và chúng ta cần làm gì để không tái lặp lại điều tương tự? Một trong những sự kiện có tính chất gần tương tự hiện đang được tổ chức ở Việt Nam là Color Me Run, vốn thu hút được rất nhiều bạn trẻ tham gia. Liệu có nên lo lắng?

Vụ nổ bột màu trên ở Đài Loan được xếp chung vào một dạng tai nạn, gọi là nổ bụi (dust explosion). Đặc trưng của loại vụ nổ này là quá trình nổ diễn ra cực nhanh (bạn có thể thấy trong clip hiện trường vừa trên). Dựa trên "tam giác lửa", có 4 điều kiện cần để diễn ra vụ việc:

- Nguyên liệu là một loại bụi dễ cháy

- Loại bụi này được phân tán trong không khí ở một nồng độ đủ cao

- Sự hiện diện của chất oxy hoá trong không khí, thông thường khí oxygen (O2). Một số chất oxy hoá phổ biến khác như khí flourine (F2), chlorine (Cl2), hydrogene peroxide (H2O2), các hợp chất chứa nitrate (NO3-)...

- Nguồn kích nổ như nhiệt độ cao, tia lửa điện...

Tam giác lửa gồm nguyên liệu, chất oxy hoá và nhiệt độ

Trong trường hợp vụ nổ ở Đài Loan, có thể dự đoán 90% nguồn kích nổ chính là hệ thống âm thanh, ánh sáng xung quanh sân khấu. Việc phun trực tiếp bột màu lên sân khấu đã "tạo điều kiện" cho chúng tiếp xúc với các mạch điện. Và khi tỷ lệ hoà trộn với oxygen đạt mức "hợp lý", vụ nổ là điều tất yếu. Có thể so sánh điều kiện ở sân khấu Formosa Fun Coast lúc ấy như trong buồng động cơ đốt trong của xe máy, với hơi xăng, không khí đến từ bộ chế hoà khí và tia lửa đến từ bugi... BÙM!

Cách phòng tránh

Hiểu được "tam giác lửa" cũng như cơ chế nổ bụi, chúng ta hoàn toàn có thể tránh lặp lại thảm kịch trên. Trên thực tế thì số lượng các vụ nổ bụi (tai nạn) không nhiều. Đa số chúng được tận dụng trong kỹ xảo điện ảnh để tạo hiệu ứng cháy nổ cho phim, dĩ nhiên là được thực hiện bởi các chuyên gia chất nổ. Còn lại các tai nạn hầu hết xảy ra trong môi trường công nghiệp, tại các nhà xưởng, xí nghiệp và nạn nhân thường là công nhân.

Điều đáng nói là nguyên liệu nổ không chỉ là những chất gây cháy thông thường trong công nghiệp như bụi than, hơi xăng dầu, khí gas... mà còn là những sản phẩm nông nghiệp như bột mỳ, bột gạo, bột sữa, bột đường, phấn hoa. Có thể nói mọi loại bột có gốc hydrocarbon đều có "tiềm năng" trở thành nguyên liệu cháy nổ.

Ảnh minh hoạ vụ nổ nhà máy bột mỳ Washburn "A" Mill

Đáng kể như vụ nổ nhà máy nghiền bột mỳ Washburn "A" Mill tại bang Minnesota (Mỹ) hồi 1878 đã giết chết 22 người. Hay như gần đây nhất là vụ nổ nhà máy tinh luyện đường của hãng Imperial Sugar tại bang Georgia (Mỹ) hồi 2008 đã giết 14 người.

Ngoài ra, những kim loại có hoạt tính mạnh và dễ bị oxy hoá như nhôm, magnesium hay titanium cũng rất dễ trở thành nguyên liệu nổ nếu chúng bị tán ra thành bột. Nhiều loại bom mìn được chế tạo từ những kim loại trên.

Như vậy để loại bỏ rủi ro nổ bụi, chúng ta chỉ cần loại bỏ 1 trong 4 điều kiện cần thiết đã nêu ở trên. Do không khí có mặt quanh ta, việc loại bỏ nó gần như là không thể. Nên bạn chỉ còn hoặc loại bỏ nguồn nguyên liệu dễ cháy, hoặc hạn chế việc phân tán chúng vào trong không khí, hoặc tách rời chúng khỏi nguồn nhiệt (và tia lửa điện).

Cận cảnh vụ nổ nhà máy tinh luyện đường của Imperial Sugar

Với nguyên liệu, hãy sử dụng những loại bột không có khả năng cháy, hoặc không có gốc kim loại, hoặc không phải sản phẩm nông nghiệp (mà bột ngô là một ví dụ). Trong trường hợp nếu buộc phải tiếp xúc với các loại bột trên, hãy đảm bảo chúng không phát tán vào không khí. Riêng những sự kiện như lễ hội Holi hay Color Play Asia hay Color Me Run, lựa chọn này không khả thi.

Sau cùng là nguồn nhiệt, tuyệt đối không để ngọn lửa hoặc các hệ thống điện ở gần những khu vực trên. Đặc biệt, thuốc lá hoặc các loại pháo bông, pháo sáng phải bị cấm dùng ở những khu vực này. Vẫn có 10% khả năng vụ nổ ở Đài Loan do khách tham dự mang theo các dụng cụ phát sinh tia lửa mà ban tổ chức có lẽ không biết.

Lời kết

Trong trường hợp nếu bạn không biết rõ thành phần nguyên liệu, hay mức độ phân tán hạt bụi, hay cũng như điều kiện điện đóm của sự kiện, thì tốt nhất là hãy tránh xa những nơi trên nếu không cần thiết ở lại gần. Kể cả bạn không bị thương bởi vụ nổ thì sự hoảng loạn diễn ra sau đấy vẫn có thể khiến bạn bị "dính đạn".

Giờ đây, hãy hy vọng những nạn nhân còn lại đều được các bác sỹ cứu thoát khỏi tử thần. Vì hầu hết họ đều rất trẻ, tuổi đời chưa tới 20, tương lai của họ còn rất dài. Và họ đều là hy vọng của cả gia đình. Điều đau xót nhất với những người cha người mẹ có lẽ không gì khác là chứng kiến cảnh con mình ra đi. "Kẻ đầu bạc phải tiễn đưa người đầu xanh".

Huyền Thế

Tổng hợp từ CNN, YouTube và Wikipedia