VnReview
Hà Nội

Tinh tinh cũng có khả năng "truyền đạt kinh nghiệm" cho đồng loại giống con người

Khả năng truyền thụ kỹ năng từng được cho là chỉ duy nhất loài người mới có gần đây đã được phát hiện ở người anh em gần nhất của chúng ta là tinh tinh.

 

(Ảnh: Egypt Independent)

Theo;Physhiện tượng truyền thụ các truyền thống hành vi hay còn được gọi là "văn hóa động vật" đã được nhìn thấy ở các động vật khác như khả năng dùng công cụ của tinh tinh, hay ghi nhớ đường di trú của chim và các bài hát của cá voi.

Con người chúng ta có một khả năng cao cấp hơn nữa từng được cho là đặc điểm tiến hóa của loài người so với phần còn lại của tự nhiên. Đó là quá trình "văn hóa tích lũy", khả năng phát triển các kỹ năng qua các thế hệ dựa trên kiến thức trước đó. Một ví dụ về văn hóa tích lũy là cách con người phát triển các phương tiện có bánh xe qua hàng thế kỷ.

Cho đến nay, trong các loài động vật khác ngoài con người, khả năng phát triển kỹ năng dựa trên thành quả của người khác hay "văn hóa tích lũy động vật" chỉ mới được tìm thấy ở khỉ đầu chó và chim bồ câu.

(Ảnh: Takao Sasaki, ThinkStock)

Gần đây, một số thí nghiệm hành vi mới trên tinh tinh cho thấy loài linh trưởng này cũng chia sẻ một số điểm cơ bản trong bản tính văn hóa tích lũy nổi bật của chúng ta.

Trong các thí nghiệm này, các nhà khoa học đã trình bày một khả năng mới của tinh tinh: mút lần lượt các ống hút để lấy nước ép từ một container lớn nằm ngay bên ngoài khu vực của chúng.

Để tạo ra môi trường hình thành văn hóa tích lũy, các nhà khoa học đã chuẩn bị cho tinh tinh nhiều "đồ chơi" khác nhau: các gậy để nhúng vào nước ép, các ống khác nhau để được dùng làm ống hút, Công cụ phức tạp nhất là một van cần mở khóa để đưa ống hút dài vào mới lấy được nước ép ở sâu trong container. Người anh em của chúng ta chỉ thất bại trong việc khám phá công cụ này, một thử thách rất mới lạ với tâm trí loài linh trưởng.

Tuy nhiên trong các nhóm khác có một chú tinh tinh được hướng dẫn cách mở van, các chú khác đã quan sát và sao chép lại và hành vi này được truyền sang khắp nhóm.

Theo Sci News, trong các nhóm khác không có thành viên nào được "đào tạo" vẫn có một số tinh tinh tự mình sáng tạo được hành vi phức tạp này bằng cách tập hợp các khám phá từng phần của những cá nhân khác nhau đã từng dùng những chiếc ống hút đơn giản hơn.

Tóm lại, nghiên cứu đã cho thấy các truyền thống phức tạp cũng có thể được tích lũy ở tinh tinh thông qua thực hành tích lũy và hiểu biết tập thể.

Khi bị thử thách, người anh em gần nhất của chúng ta là tinh tinh cũng có khả năng xây dựng "văn hóa tích lũy" như con người (Ảnh: Marcel Langthim)

Trưởng nhóm nghiên cứu, giáo sư Andrew Whiten từ đại học St Andrews cho biết: "Điều cơ bản nhất trong nghiên cứu này là một nhóm tinh tinh sẽ thông minh hơn các các nhân đơn lẻ khác vì chúng có thể cùng nhau sáng tạo ra những bước đi tiến bộ hơn trong tiến hóa văn hóa".

"Các tinh tinh của chúng ta có khả năng học hỏi các hành vi với độ phức tạp tăng cao hơn bằng cách quan sát các cá nhân có kiến thức. Nghiên cứu này và các nghiên cứu khác gần đây đã bắt đầu chỉ ra rằng theo thời gian, một số động vật không phải con người có thể được trang bị tốt hơn để củng cố các hành vi văn hóa ngày càng phức tạp hơn những gì chúng ta từng nghĩ về chúng", tác giả chính - Tiến sĩ Gillian Vale thuộc đại học Texas bổ sung.

Các nhà khoa học cũng nhấn mạnh là sự tiến bộ tích lũy chỉ có thể xảy ra khi có một "thay đổi sinh thái" đầy thử thách được các nhà thí nghiệm tạo ra, đó là các công cụ đơn giản mà các chú tinh tinh đã sử dụng không còn sẵn có nữa.

Nghiên cứu này rất quan trọng trong việc giúp chúng ta hiểu rõ những gì có thể xảy ra trong quá trình tiến hóa của loài người tiền sử, khi con người cần có những kỹ năng mới để ứng phó với các thay đổi sinh thái cơ bản trước bối cảnh rừng rậm nhường chỗ cho đồng cỏ savanna. Đó là thời kỳ các kỷ băng hà mà "văn hóa tích lũy" tăng tốc đặc biệt.

Các kết quả này đã được đăng tải trên tạp chí chính thức của hội tiến hóa và hành vi con người Mỹ mang tên Evolution and Human Behaviour.

Trần Huyền Linh

Chủ đề khác