VnReview
Hà Nội

Phát hiện bất ngờ về vũ khí chống HIV từ... thuốc đặc trị ung thư

Các nhà nghiên cứu tại học viện Gladstone (California, Mỹ) vừa phát hiện ra khả năng điều trị HIV của một loại thuốc ban đầu chỉ được dùng để chữa ung thư.

>;Chấn động: Vaccine AIDS cứu 5 bệnh nhân ‘sạch' HIV trong 7 tháng

> Chế tạo thành công USB xét nghiệm HIV, chính xác đến 95%

> Virus HIV có thể "qua mặt" kỹ thuật chỉnh sửa gene

Theo Futurism, tiềm năng chữa trị HIV của loại thuốc này là một kết quả bất ngờ ngoài dự kiến. Ban đầu thuốc JQ1 (đặt theo tên nhà hóa học và khoa học nghiên cứu Jun Qi) chỉ được thử nghiệm lâm sàng trên người để điều trị ung thư, đau tim, viêm sưng. Trong khi thử nghiệm, các nhà khoa học đã kinh hãi với những kết quả không thống nhất giữa các lần nghiên cứu.

(Ảnh: Nairaland Forum)

Để trị ung thư, JQ1 sẽ ngăn cản hoạt động của một loại protein liên kết với tế bào ung thư được gọi là BDR4. Ngoài ra, JQ1 cũng cản trở một dạng ngắn hơn của BDR4 cùng đóng vai trò ức chế sự phát triển HIV trong cơ thể như cách của trị liệu chống kháng virus ART.

Trị liệu chống kháng virus (anti-retrovirus) ART là biện pháp hiệu quả duy nhất giúp người nhiễm HIV chống lại căn bệnh này cho đến nay, theo các trang tin nước ngoài.

Việc ngăn cản biến thể BDR4 của JQ1 sẽ giúp tái kích hoạt số virus HIV còn tiềm ẩn trong cơ thể rồi tiêu diệt chúng hoặc làm chúng ngủ yên mãi mãi. Để HIV tái trỗi dậy rồi diệt nó bằng cách "gây sốc và giết" (shock-and-kill) hoặc củng cố sức đề kháng của cơ thể để vượt qua nó là hai biện pháp khả thi trong điều trị HIV, theo các nhà nghiên cứu.

Các biện pháp này cũng sẽ giúp các PLHIV ngưng dùng thuốc chống HIV trong tương lai. Dù "có tính cạnh tranh nhau" nhưng chúng"có thể được kết hợp để phát triển những phương pháp trị liệu hiệu quả hơn", trang tin Wall Street PIT dẫn lời Melanie Ott, nhà nghiên cứu cao cấp ở Gladstone và là giáo sư đại học California, San Francisco (Mỹ). "Ban đầu bạn sẽ gây sốc và giết virus là mục tiêu dễ nhắm tới trước, rồi dùng cơ chế ngủ yên để làm chậm quá trình tái trỗi dậy của các virus tiềm ẩn".

Tái kích hoạt HIV là một trong những chiến lược hiện đại để tìm ra cách chữa lành căn bệnh đáng sợ được cho là chưa có thuốc giải này. Dĩ nhiên, quá trình tái trỗi dậy của HIV phải đủ chậm để cơ thể có đủ thời gian hồi phục lại và chiến thắng loại virus nguy hiểm này.

Cũng theo Wall Street Pit, một thực tế đáng lưu ý là khả năng chống HIV bằng cách tái kích hoạt hoặc đánh thức virus HIV tiềm ẩn trong cơ thể của thuốc JQ1 nêu trên đã được biết đến từ năm 2012.

Dù những khám phá của nhóm nghiên cứu còn đang trong giai đoạn thực nghiệm nhưng đây cũng là bước tiến lớn trong cuộc chiến tìm ra giải pháp chống lại kẻ thủ khó trị mang tên HIV.

Tác giả đầu tiên của nghiên cứu Ryan Conrad còn cho biết thêm là protein BRD4 cũng tham gia vào cuộc chiến chống các virus khác liên quan tới HIV và những gì đã tìm ra cho thấy những quan điểm mới về cơ chế bảo vệ tế bào "cũ" (cơ chế mà khoa học đã biết) trước virus xâm nhập cơ thể, theo Futurism.

Nghiên cứu đầy triển vọng này đã hoàn thành vào tháng 12 năm ngoái (2016) và mới được công bố trên tạp chí Molecular Cell cuối tháng 8 vừa qua. Bạn có thể tìm đọc toàn văn nghiên cứu tại đây.

Các số liệu và biện pháp điều trị HIV hiện nay

HIV (human immunodeficiency virus- hội chứng virus suy giảm miễn dịch ở người) lây nhiễm trên người và làm suy giảm hệ miễn dịch tới mức độ mà cơ thể không còn đủ khả năng tự bảo vệ mình trước các bệnh nhiễm trùng vốn không gây phiền toái cho những người khỏe mạnh. Sau khi vào cơ thể, virus này sẽ tấn công tế bào CD4+ T, một loại bạch cầu bảo vệ trong hệ miễn dịch thống nhất của chúng ta, rồi ký sinh vào tế bào T để tự sinh sản thêm.

Khi số lượng CD4 xuống dưới 200 tế bào/mL (tỉ lệ bình thường là 500-1500), người bệnh đã ở tình trạng cao nhất và chuyển sang giai đoạn AIDS (acquired immune deficiency syndrome-hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải). Ở giai đoạn này, người bệnh dễ suy yếu và tử vong vì các bệnh nhiễm trùng cơ hội như nấm Candida, viêm phổi do nhiễm Pneumocystis, nấm Cryptococcus v.v..

Ảnh minh họa cơ chế sinh sôi của HIV trong cơ thể: tấn công và ký sinh vào bạch cầu bảo vệ CD4+ T (Ảnh: keywordsuggest.org)

Thuốc kháng ART được xem là vũ khí hiệu quả duy nhất giúp người có HIV chống lại virus này. Phương pháp dùng ART luôn bao gồm 3 loại thuốc chống HIV khác nhau; 3 hoặc nhiều loại hơn là cần thiết để ngăn cản sự kháng cự vì HIV nổi tiếng vì sự biến đổi nhanh chóng của nó. Tuy vậy, ART chỉ giúp kiểm soát HIV sinh sôi và người bệnh duy trì cuộc sống bình thường chứ không phải là giải pháp điều trị hoàn toàn vì nó chỉ giết được các virus hoạt động mà nó tìm thấy, và để ngăn ngừa sự tái kích hoạt các virus ẩn trong các tế bào lây nhiễm thì phải dùng thuốc liên tục.

Nhiều năm qua các nhà khoa học vẫn đang tìm kiếm một giải pháp chữa trị thực tiễn với một số đột phá về vaccine, cấy ghép tế bào gốc, trị liệu gen.

(Ảnh: Healthline)

Theo thống kê của Chương trình phối hợp Liên Hiệp Quốc về HIV/AIDS UNAIDS, từ khi phát hiện ra căn bệnh này đã có 76,1 triệu người trên thế giới nhiễm HIV và 35,1 triệu người chết. Chỉ riêng năm ngoái (2016), số người nhiễm virus là 36,7 triệu, trong đó số dùng ART là 19,5 triệu, và số người chết vì các bệnh liên quan tới AIDS là 1 triệu người.

Steve Trần

Chủ đề khác