Văn hóa Pi trên thế giới: sự kiện, ngôn ngữ, nghệ thuật và đời thường

"Tiếng Pi" là thứ tiếng gì? Bạn có biết vì sao số Pi lại trở thành nỗi ám ảnh của nhiều nhà toán học nghiệp dư lẫn chuyên nghiệp? Có một thiên tài vật lý sinh đúng vào ngày số Pi, ông là ai?

Ngày kỷ niệm và những thử thách nhức óc với hằng số Pi

Phần 1:;Những sự thật bất ngờ về số pi thần thánh và ý nghĩa của nó 

Phần 2: Công thức tính số Pi và những thành tựu tính số Pi trong lịch sử

Mời bạn đọc đến với phần 3, cũng là phần cuối của loạt bài Những sự thật bất ngờ về số Pi thần thánh. Loạt bài được dịch và tổng hợp từ Pi Day cùng nhiều nguồn khác.

PHẦN 3: VĂN HÓA PI TRÊN THẾ GIỚI: SỰ KIỆN, NGÔN NGỮ, NGHỆ THUẬT VÀ ĐỜI THƯỜNG

Ở nhiều nước trên thế giới, số Pi không chỉ là niềm đam mê của các nhà toán học mà còn trở thành một phần trong đời sống văn hóa-xã hội. Có hẳn một ngày kỷ niệm số Pi, nhiều tiểu thuyết, bộ phim, sản phẩm thương mại lấy cảm hứng từ Pi. Và nhiều bí ẩn chưa được giải đáp trong tự nhiên cũng liên quan đến Pi.

Ngày ăn mừng số Pi

17. Ngày 14/3 là ngày số Pi vì 3,14 là các chữ số đầu tiên của Pi. Trong ngày này, các fan hâm mộ toán khắp thế giới sẽ ăn mừng con số dài vô hạn và không bao giờ kết thúc này.

Để đạt được con số lẻ 3,14159, người ta quy định thời gian chính xác để ăn mừng số pi là 1h59' trưa.

18. Nhà vật lý người Mỹ Larry Shaw được gọi là hoàng tử Pi vì ông là người khởi động việc kỷ niệm ngày của Pi 14/03 tại bảo tàng Exploratorium ở San Francisco, Mỹ.

Tại bảo tàng khoa học Exploratorium, hàng năm vào ngày của Pi đều có một cuộc diễu hành theo vòng tròn, mỗi người tham gia giữ một chữ số trong số Pi. Mãi tới khi Quốc hội Mỹ thông qua nghị quyết 224 thì hoạt động này mới được tổ chức trên toàn nước Mỹ. Mục đích của việc tổ chức ngày số Pi là nuôi dưỡng niềm đam mê toán học và khoa học ở một cấp độ cao hơn.

(Ảnh: Exploratorium) 

"Tiếng" Pi

19. Có cả một ngôn ngữ được tạo ra dựa trên số Pi. Người ta đã tạo ra "tiếng Pi" như thế nào? Một số người yêu Pi đã sáng tạo ra một phiên bản ngôn ngữ mà số ký tự trong các từ tiếp theo bằng với số chữ số của Pi. Và tiếng Pi không chỉ là một phương ngữ lạ lùng nhàm chán không ai biết tới. Nhà toán học và kỹ sư phần mềm người Mỹ, Mike Keith, đã viết một cuốn sách bằng tiếng Pi với tựa đề Not a Wake: A Dream Embodying π's Digits Fully for 10000 Decimals - Không chỉ là sự thức giấc: Một giấc mơ khắc họa đầy đủ 10.000 chữ số thập phân của π.

Pi trong nghệ thuật

20. Có những nghệ sĩ cũng dùng Pi để đem lại tiếng cười cho khán giả. "Bạn sẽ nhận được gì nếu bạn chia chu vi của một lồng đèn quả bí cho đường kính của nó? Quả bí ngô π", đó là câu hỏi của John Evans, nghệ sĩ hài nổi tiếng người Anh trong một buổi biểu diễn.

(Ảnh: Mental Floss)

Pi gây bất ngờ và "bí ẩn" vì nó đã được dùng trong nhiều tình huống bí ẩn trong các bộ phim, tiểu thuyết...

21. Trong tiểu thuyết Contact của Carl Sagan, các nhà khoa học có thể đào sâu vào bí ẩn của số Pi để giải mã những thông điệp được đấng sáng tạo loài người che giấu trong đó. Những tri thức mới này có thể đem lại chiều sâu cho ý thức của loài người chúng ta.

Carl Sagan (1934-1996) là nhà thiên văn học và nhà vật lý thiên văn nổi tiếng người Mỹ.

22. Bộ phim Hằng số Pi (Pi: Finding Faith in Chaos -Tìm kiếm Niềm tin trong Hỗn loạn) công chiếu năm 1998 kể về những nỗ lực của nhân vật chính là một nhà toán học thiên tài nhưng thiếu may mắn. Maximillian Cohen đã tìm ra một chìa khóa số cho những hiện tượng được cho là ngẫu nhiên, một khuôn mẫu liên quan đến Pi trong tự nhiên. Max tin rằng chìa khóa này có thể giúp anh làm giàu trên thị trường chứng khoán. Bộ phim kinh dị tâm lý siêu thực này đã được trao giải thưởng đạo diễn cho đạo diễn người Mỹ Darren Aronofsky tại liên hoan phim Sundance, liên hoan phim độc lập lớn nhất nước Mỹ.

Dãy số mở đầu phim Pi năm 1998

23. Pi là mật mã bí mật trong bộ phim kinh dị chính trị Torn Curtain - Bức màn rách năm 1966. Phim do bậc thầy dòng phim kinh dị thời đó là Alfred Hitchcock đạo diễn với sự tham gia của hai diễn viên ngôi sao Paul Newman và Julie Andrews. 

24. Có một tập phim trong loạt phim truyền hình khoa học viễn tưởng nổi tiếng nhất nước Mỹ, Stark Trek - Du hành các vì sao (công chiếu những năm 1966-1969) - cũng đề cập đến Pi. Trong tập "Wolf in the Fold" (Chó sói cùng đồng đội), Spock hủy diệt máy tính ác quỷ bằng cách thách nó tính tới chữ số cuối cùng của Pi. Thật buồn cười là rốt cuộc vẫn không có nhân vật ác quỷ nào trên phim có thể thay đổi bất kỳ thông tin nào liên quan đến Pi mà khoa học đã biết.

Những bí ẩn và chuyện đời thường về Pi

24. Vì sao chúng ta lại bị ám ảnh bởi Pi? Vì chúng ta tìm kiếm một khuôn mẫu. Con người thích tìm kiếm sự tương đồng và các khuôn mẫu trong mọi thứ. Và số Pi dài và bí ẩn đến mức các nhà toán học luôn say mê tìm kiếm các khuôn mẫu trong con số này.

25. Số Pi không chỉ là một phần quan trọng trong các cuộc trao đổi giữa các sinh viên và các nhà toán học với nhau. Trong phiên tòa xét xử O.J. Simpson, một trong những vận động viên bóng bầu dục nổi tiếng nhất ở Mỹ bị tình nghi giết vợ cũ Nicole Brown và người tình Ronald Goldan, luật sư biện hộ cho Simpson và đặc vụ FBI tranh cãi xoay quanh giá trị của Pi. Tranh cãi về Pi cho thấy kết luận của đặc vụ FBI trong vụ án trên là sai vì anh ta đã dùng một giá trị Pi không đúng.

26. Năm 2008, người ta tìm thấy một vòng tròn trên cánh đồng lúa mạch ở Barbury Castle (Anh quốc). Vòng tròn có đường kính 45m này có hình ảnh đã mã hóa của 10 chữ số đầu tiên của Pi.

27. Hãng nước hoa và thời trang cao cấp Givenchy của Pháp có một dòng sản phẩm nước hoa cho nam mang tên "Pi". Nước hoa cao cấp Pi được quảng cáo là giúp gia tăng sự hấp dẫn giới tính của những người đàn ông thông minh và có tầm nhìn. Giống như sự vô hạn của số Pi, nước hoa Pi là một bí ẩn bất định không bao giờ tàn phai.

28. Một số bộ óc thiên tài có những sự kiện trùng khớp với ngày của Pi (14/03): Albert Einstein sinh đúng ngày của Pi, còn Stephen Hawking vừa mất ngày 14/03 năm ngoái (2018) ở tuổi 76.

Linh Trần (Theo Pi Day)