Thực phẩm Organic (hữu cơ) có thực sự tốt hơn cho sức khỏe?

Thực phẩm Organic (hữu cơ) có thực sự tốt hơn cho sức khỏe như một số người vẫn nghĩ?

Theo Science ABC, đôi khi bạn gặp khó khăn khi tìm hiểu các bao bì trong siêu thị. Cuối cùng, bạn quyết định chọn rau hữu cơ dù chúng có giá đắt gấp đôi hoặc hơn những loại rau củ khác trên thị trường. Bạn quyết định mua chúng và bước ra ngoài với cảm giác rằng mình đang làm một điều gì đó tốt cho sức khỏe và góp phần bảo vệ môi trường.

Khả năng thứ 2 là bạn đang bị ảnh hưởng bởi phong trào mua và sử dụng thực phẩm hữu cơ đã "lan rộng như cháy rừng" trong vài năm qua. Ngày càng nhiều người cho rằng việc mua và sử dụng thực phẩm hữu cơ là có trách nhiệm với xã hội và sức khỏe của các thành viên trong gia đình. Vậy thì điều này có chính xác như vậy không?

Vị trí của thực phẩm hữu cơ

Nhiều người thậm chí không có hiểu biết rõ ràng về thực phẩm hữu cơ dù vẫn mua và sử dụng chúng. Trên thực tế, hiện vẫn thiếu sự thống nhất toàn cầu về định nghĩa "hữu cơ", các quốc gia khác nhau có các quy tắc và khuôn khổ riêng cho vấn đề này. Trên hết, không phải tất cả các loại thực phẩm hữu cơ đều hoàn toàn hữu cơ. Ví dụ, ở Canada, nếu thực phẩm được gắn nhãn hiệu hữu cơ thì hì nó chứa khoảng 90-95% thành phần hữu cơ. Khi một sản phẩm dán nhãn hiệu 100% hữu cơ thì có nghĩa là nó hoàn toàn là hữu cơ. Tuy nhiên, khi phát hiện ra thuật ngữ "hữu cơ" trên bao bì thì phần nhiều người tiêu dùng nhầm lẫn rằng nó là sản phẩm hữu cơ hoàn toàn và các nhà tiếp thị có thể hưởng lợi rất nhiều bằng cách tính chi phí cao cho các mặt hàng hữu cơ.

Hiện tại, có thể hiểu thực phẩm hữu cơ là những thực phẩm được thu hoạch mà không sử dụng hạt giống biến đổi gen. Chúng cũng được thu hoạch mà không sử dụng thuốc trừ sâu tổng hợp hoặc phân bón. Trong canh tác hữu cơ, nông dân sử dụng các phương pháp canh tác thông thường, chẳng hạn như luân canh cây trồng và sử dụng phân bón hữu cơ (phân chuồng hay phân hữu cơ). Lí do để mua thực phẩm hữu cơ là tốt nhưng nó có thực sự mang lại hiệu quả hay đây chỉ là trào lưu và hơn nữa nó còn rất đắt tiền?

Thực phẩm hữu cơ có tốt hơn cho sức khỏe?

Thông thường, nhiều người nghĩ rằng thực phẩm hữu cơ được sản xuất, canh tác một cách tự nhiên và giúp họ khỏe mạnh hơn. Nhiều nghiên cứu đã báo cáo rằng mức độ chất chống oxy hóa trong thực phẩm hữu cơ cao hơn nhiều so với thực phẩm thông thường. Thực vật tạo ra chất chống oxy hóa như là một phần cơ chế bảo vệ của chúng để chống lại côn trùng và các loài săn mồi khác. Một số chất chống oxy hóa này hoạt động như một loại thuốc trừ sâu tự chế.

Lý do thực vật hữu cơ có lượng chất chống oxy hóa cao hơnlà vì chúng cần phải làm việc chăm chỉ hơn các loại thực vật/rau thông thường (để chống lại sâu bênh), thường được bảo vệ bên ngoài bởi thuốc trừ sâu tổng hợp. Mặc dù chất chống oxy hóa có lợi cho chúng ta, nhưng tính khả dụng và hiệu quả thực sự của chúng vẫn đang được cộng đồng khoa học và y tế thế giới tranh luận.

Thực phẩm hữu cơ có nhiều dinh dưỡng?

Các bằng chứng về việc thực phẩm hữu cơ có bổ dưỡng hơn hay không vẫn chưa có sự thống nhất. Có một số nghiên cứu cho thấy thực phẩm hữu cơ giàu vitamin C và axit béo omega-3 hơn một chút. Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu này cho rằng sự khác biệt là quá nhỏ nên về cơ bản việc sử dụng thực phẩm hữu cơ hay thực phẩm thường không khác nhau mấy về mặt dinh dưỡng. Trên thực tế, một nghiên cứu đã phân tích một nhóm trẻ em ăn kiêng thực phẩm hữu cơ để nghiên cứu tác động của loại thực phẩm này. Kết quả, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng nước tiểu của những đứa trẻ chỉ ăn thực phẩm hữu cơ có hàm lượng organophosphate cao hơn. Nồng độ organophosphate cao hơn thường liên quan đến các vấn đề về thần kinh, nhưng may mắn thay, nồng độ của organophosphate trong trường hợp này chưa gây ra bất kỳ tác hại lâm sàng nào.

Theo một số nghiên cứu khoa học, lợi ích về mặt dinh dưỡng của thực phẩm hữu cơ so với thực phẩm truyền thống là không rõ ràng. Nói chung, ăn trái cây và rau quả là tốt, bất kể chúng được trồng như thế nào nhưng nhiều người dường như đã bỏ qua kiến thức cơ bản này.

Thực phẩm hữu cơ tự nhiên hơn?

Nói chung, lí do đằng sau việc mua thực phẩm hữu cơ có liên quan đến việc tránh độc tố nhiều hơn là yếu tố dinh dưỡng. Mọi người mua thực phẩm hữu cơ vì họ nghĩ rằng chúng có ít dư lượng thuốc trừ sâu và phân bón nhân tạo. Điều tốt là nhiều nghiên cứu xác nhận rằng sự hiện diện còn lại của thuốc trừ sâu hoặc phân bón trong thực phẩm hữu cơ thấp hơn (lưu ý rằng thấp hơn chứ không phải là không có, và đây là yếu tố làm mọi thứ trở nên phức tạp).

Mặc dù thuốc trừ sâu được cho là biện pháp cuối cùng trong canh tác hữu cơ, nhưng chúng không hoàn toàn bị cấm. Thuốc trừ sâu hữu cơ có thể là các loại có nguồn gốc tự nhiên, chẳng hạn như dầu thực vật hoặc xà phòng tro nóng, nhưng chúng vẫn còn "độc" ở một mức độ nhức định. Trong trường hợp thuốc trừ sâu tự nhiên được sử dụng trong canh tác hữu cơ cho táo thì táo hữu cơ thực sự có thể độc hại hơn so với những loại đến từ các trang trại phi hữu cơ. Độc tính của một chất phụ thuộc vào nồng độ của nó và sự tiếp xúc của chúng ta với nó chứ không phải là nguồn gốc của nó.

Điều này không có nghĩa là chúng ta nên bắt đầu lo lắng về dư lượng thuốc trừ sâu tự nhiên trong thực phẩm, đặc biết là với thực phẩm hữu cơ. Thay vào đó, chúng ta nên tiếp tục yêu cầu quy định nghiêm ngặt hơn và yêu cầu các chính phủ có tiêu chuẩn quản lí thực phẩm cụ thể. Ở các nước phát triển của Châu Âu và Châu Mỹ, dư lượng thuốc trừ sâu trên thực phẩm được kiểm tra nghiêm ngặt trước khi thực phẩm được tung ra thị trường. Phần lớn các mặt hàng thực phẩm được phê duyệt có dư lượng không đáng kể.

Nguy cơ thực sự nằm ở sự ô nhiễm của vi khuẩn và nấm, vì đây là những mối đe dọa nguy hiểm hơn nhiều. Về mặt này, rủi ro của thực phẩm hữu cơ và phi hữu cơ là như nhau.

Thực phẩm hữu cơ có tốt cho môi trường không?

Trong một bài báo được xuất bản trên tạp chí Environmental Research Letters, các nhà sinh thái học Michael Clark và David Tilman đã thực hiện một phân tích tổng hợp về thực phẩm hữu cơ để tìm hiểu tác động của chúng tới môi trường. Tác động được đo lường dựa trên ba thông số: phát thải khí nhà kính, tiêu thụ năng lượng và yêu cầu đất đai. Nghiên cứu không có kết luận về phương pháp nào tốt hơn cho môi trường. Nghiên cứu lưu ý rằng, trong khi các trang trại hữu cơ cần ít năng lượng hơn, phát thải nhà kính của họ gần bằng với các trang trại phi hữu cơ. Tương tự, các trang trại hữu cơ sử dụng ít thuốc trừ sâu hơn, nhưng mức tiêu thụ đất của họ cao hơn đáng kể, dẫn đến việc sử dụng tài nguyên đất một cách nguy hiểm.

Vấn đề nằm ở định kiến của chúng ta về thực phẩm hữu cơ là tốt và không hữu cơ là xấu. Sự thiên vị này đến từ cách chúng ta ra quyết định khi mua các thực phẩm. Vì vậy, chúng ta cần suy nghĩ về việc hợp nhất nông nghiệp hữu cơ và phi hữu cơ để có kết quả tối ưu. Cả hai đều có ưu và nhược điểm riêng, vì vậy để sản xuất thực phẩm lành mạnh nhất theo cách hiệu quả nhất, cần kết hợp các biện pháp canh tác giữa 2 loại thực phẩm này.

Bạch Đằng