Khoảng 15,1-27,2 kg thủy ngân đã phát tán ra môi trường sau vụ cháy Rạng Đông

Lượng thuỷ ngân đã phát tán ra môi trường sau vụ cháy khu nhà kho Công ty Rạng Đông theo số liệu của Công ty Rạng Đông khoảng 15,1 kg; còn theo số liệu tính toán của các nhà khoa họclà khoảng 27,2 kg.

Chiều qua, ngày 4/9/2019, tại cuộc Họp báo Chính phủ thường kỳ, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân đã trả lời câu hỏi về kết quả quan trắc chất lượng môi trường và mức độ ảnh hưởng đến môi trường sau vụ cháy tại Công ty CP Bóng đèn Phích nước Rạng Đông ngày 28/8/2019. Trong đó, giải đáp thắc mắc về khối lượng thủy ngân đã phát tán ra môi trường. Cụ thể, Thứ trưởng Nhân cho biết:

Theo số liệu báo cáo của Công ty Rạng đông là khoảng 15,1 kg; theo số liệu tính toán của các nhà khoa học, khối lượng thuỷ ngân đã phát tán ra môi trường là khoảng 27,2 kg. Qua đó, cho thấy khối lượng thủy ngân đã phát tán ra ngoài môi trường khoảng từ 15,1 kg đến 27,2 kg sau sự cố cháy nổ này.

Tàn tích còn lại sau vụ cháy nhà kho của Công ty Bóng đèn Phích nước Rạng Đông ngày 28/9/2019.

Ngay sau khi sự cố xảy ra, các cơ quan chức năng cùng với các chuyên gia đã tiến hành lấy mẫu, phân tích đánh giá chất lượng môi trường không khí, môi trường đất, chất rắn tro xỉ từ ngày 30/8 – 01/9. Kết quả phân tích cụ thể các mẫu quan trắc và đánh giá như sau:

Kết quả so sánh với giá trị nồng độ thủy ngân với các quy chuẩn của Việt Nam (QCVN) hiện hành về môi trường cho thấy, có 1/2 mẫu nước mặt có giá trị Hg vượt QCVN 08-MT:2015 1,3 lần tại thời điểm quan trắc trên sông Tô Lịch, cách cống xả gom nước thải của Công ty ngõ 320 Khương Đình 1,5km.

1/8 mẫu nước thải có giá trị thủy ngân vượt QCVN 40:2011/BTNMT (cột A) 2,76 lần tại điểm quan trắc Hố ga cạnh xưởng Led trong Công ty.

12/13 mẫu trầm tích, bùn đáy có giá trị thủy ngân vượt QCVN 43:2017/BTNMT.

Điểm quan trắc tại sông Tô Lịch, cách cống xả gom nước thải của Công ty ngõ 320 Khương Đình 1 km có giá trị thủy ngân cao nhất, vượt QCVN 43:2017/BTMNT 6,1 lần; 1/6 mẫu không khí có giá trị thủy ngân vượt QCVN 06:2009/BTNMT 1,02 lần tại điểm quan trắc trong khuôn viên nhà kho bị cháy của Công ty.

Kết quả so sánh với các tiêu chuẩn khuyến cáo của WHO và châu Âu, ATSDR - Mỹ, Canada cho thấy: Các điểm quan trắc chất lượng không khí xung quanh: Tổng cục Môi trường đã bố trí 4 vị trí lấy mẫu hấp phụ thủy ngân (bằng bẫy vàng theo công nghệ của Nhật Bản) theo hướng phát tán của dòng khí tại vị trí hàng rào của kho sản phẩm bị cháy, tại khoảng cách 200m, 500m và 1.000m tính từ hàng rào kho sản phẩm bị cháy. Kết quả cho thấy, trong khoảng từ hàng rào đến khoảng cách 200m, các mẫu hấp phụ thủy ngân đều có giá trị nằm trong ngưỡng khuyến cáo của WHO và châu Âu (ngưỡng ảnh hưởng đến sức khỏe con người tại khu vực đô thị).

Các điểm quan trắc trong không khí trong khuôn viên Công ty phía trước khu cháy (trạm Oxy) và trong nhà kho bị cháy có giá trị thủy ngân trong môi trường không khí cao vượt ngưỡng khuyến cáo của WHO và ATSDR - Mỹ từ 10 - 30 lần (ngưỡng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người). Có 2/9 điểm quan trắc nước mặt có giá trị thủy ngân nằm ngoài khoảng khuyến cáo của WHO ảnh hưởng đến sức khỏe con người đó là điểm NM-HĐ 02 (Hồ Hạ Đình) và điểm TL 05 (sông Tô Lịch tại điểm cách ngõ 320 Khương Đình 1,5km về phá hạ lưu).

Nồng độ thủy ngân quan trắc được trong môi trường đất tại các vị trí quan trắc đều không vượt quá ngưỡng có thể gây hại cho môi trường và sức khỏe con người theo khuyến cáo của Canada, nhưng mẫu đất trong khuôn viên vườn hoa của Công ty có hàm lượng thủy ngân cao hơn các vị trí khác.

Kết quả quan trắc một số kim loại nặng khác cũng phát hiện thấy có giá trị vượt ngưỡng QCVN. Cụ thể, có 1/8 mẫu nước thải có giá trị Chì vượt QCVN 40:2011/BTNMT 1,96 lần tại hố ga cạnh xưởng Led trong Công ty; 9/13 mẫu trầm tích, bùn đáy (trên sông Tô Lịch) có giá trị Cadimi vượt QCVN 43:2017/BTNMT (trầm tích nước ngọt).

Điểm quan trắc có giá trị Cadimi cao nhất vượt QCVN 43:2017/BTNMT 1,98 lần là điểm cống xả số 1 cạnh ngõ 320 Khương Đình trước khi đổ ra sông Tô Lịch; 2/13 mẫu trầm tích, bùn đáy có giá trị Asen vượt QCVN 43:2017/BTNMT (trầm tích nước ngọt ).

Điểm quan trắc có giá trị Asen cao nhất vượt QCVN 43:2017/BTNMT 1,13 lần là điểm trên sông Tô Lịch cách ngõ 320 Khương Đình 1km về phía hạ lưu.

Tuy vậy, nguồn gốc các kim loại nặng như Cadimi, Asen có do Công ty xả thải ra môi trường hay không, cần tiếp tục được nghiên cứu, điều tra làm rõ.

Để xử lý và kiểm soát tốt vấn đề môi trường sau sự cố cháy nổ, đảm bảo an toàn cho sức khỏe của người dân, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị, Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông khẩn trương thực hiện các biện pháp cô lập khu vực bị cháy, che chắn bằng mái tôn, phủ bạt tại khu vực bị cháy để tránh nước mưa và không để hơi thủy ngân tiếp tục phát tán ra môi trường; đối với chất tàn dư sau vụ cháy, tiến hành thu gom, lưu giữ tạm thời trong các container để tiến hành xử lý theo quy định; phối hợp với các đơn vị có năng lực (như Bộ Tư lệnh Hóa học, Bộ Quốc phòng) để tiến hành tẩy độc khu vực bị cháy bằng bột lưu huỳnh, sau đó tiến hành bê tông hóa. Tiếp tục thống kê chính xác số lượng hàng hóa, nguyên liệu vật liệu sử dụng và bị cháy nổ, đặc biệt là việc sử dụng thủy ngân lỏng để sản xuất bóng đèn huỳnh quang, báo cáo các cơ quan chức năng để tính toán chính xác số lượng thủy ngân phát tán ra môi trường. Tổ chức kiểm tra sức khỏe cho cán bộ, công nhân và người lao động Công ty.

Giải pháp lâu dài, theo Bộ Tài nguyên và Môi trường là các đô thị lớn, không chỉ Hà Nội, phải có kế hoạch di dời và lộ trình thích hợp để đưa các nhà máy như này ra khỏi khu dân cư. Bộ đề nghị TP Hà Nội nhân dịp này tạo điều kiện để đưa Công ty ra khỏi khu vực, không xây dựng lại nhà máy tại vị trí này nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối sức khỏe cộng động và bảo vệ môi trường sinh thái.

Minh Hương tổng hợp