Giải Nobel 2019 về Y học được trao cho các nhà khoa học Anh và Mỹ

Hai nhà khoa học Mỹ và một khoa học gia người Anh được trao Giải Nobel Y học 2019 nhờ khám phá về cách các tế bào cảm thụ và thích nghi với môi trường oxy sẵn có.

Ba nhà khoa học Peter Ratcliffe thuộc Viện Francis Crick tại London (Anh), William G Kaelin thuộc Đại học Harvard (Mỹ) và Gregg L Semenza thuộc Đại học Hopkins (Mỹ) được chia đều giải thưởng trị giá 913.000 USD.

Công trình nghiên cứu của họ, theo Hội đồng giải, đã mở đường cho những chiến lược mới đầy hứa hẹn chống lại bệnh thiếu máu, ung thư và nhiều bệnh khác.

Các loài sinh vật cần oxy để duy trì sự sống và con người đã nhận thức được tầm quan trọng của oxy từ nhiều thế kỷ qua. Tuy nhiên, cách mà tế bào thích nghi với các lượng oxy khác nhau vẫn là điều bí ẩn cho đến công trình nghiên cứu vừa đoạt giải Nobel Y học 2019.

Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng cơ chế cảm nhận oxy xuất hiện trong gần như mọi tế bào, không chỉ ở tế bào thận nơi sản sinh EPO. Khi mức oxy trong máu thấp, còn gọi là hypoxia, một loại phức hợp protein gọi là tác nhân cảm ứng hypoxia (HIF) sẽ tăng lên. Trong các điều kiện thông thường, HIF biến mất rất nhanh nhưng lại được bảo vệ trong môi trường thiếu oxy. Quan trọng là phức hợp này gắn với một phần DNA gần gene điều khiển EPO.

Các nghiên cứu của họ cho thấy khi mức oxy cao, tế bào chứa rất ít HIF. Nhưng khi mức oxy thấp, lượng HIF tăng lên để gắn vào ADN có thể kết nối và điều chỉnh gene EPO cũng như các gene khác có phần ADN gắn kết với HIF.

Sức ảnh hưởng của khám phá này rất lớn bởi phản ứng của cơ thể với sự thay đổi mức oxy liên quan đến nhiều thứ, từ việc tập thể dục cho đến sự phát triển của phôi thai.

Nó cũng liên quan đến một số căn bệnh khiến bệnh nhân có ít EPO hơn và thiếu máu trầm trọng. Trong ung thư, các khối u thường sử dụng cơ chế liên quan đến oxy để kích thích sự phát triển các mạch máu mới, một lĩnh vực đang được các nhà khoa học nghiên cứu.

Ngoài ra, theo hội đồng trao giải Nobel, cơ chế thích ứng của tế bào với các mức oxy cũng giải thích việc các loài động vật có thể sinh sống tại nhiều khu vực có độ cao khác nhau.

Giải Nobel Vật lý 2019, Nobel Hóa học 2019 sẽ được công bố lần lượt trong ngày hôm nay và ngày mai.

Minh Hương