Giới khoa học bác bỏ dự án chỉnh sửa gen trên trẻ sơ sinh của Trung Quốc

Ngày 3/12, sau khi bản nghiên cứu gốc được công bố lần đầu tiên, giới khoa học cho biết thí nghiệm biến đổi gen trên cặp song sinh Trung Quốc vào năm ngoái có thể đã thất bại. Thí nghiệm này nhằm mục đích tạo ra hệ miễn dịch trước căn bệnh HIV, tuy nhiên việc thất bại có thể đã tạo ra những đột biến ngoài ý muốn.

MIT Technology Review đã công bố một đoạn trích trong bài nghiên cứu gốc cho thấy nhà sinh học Hạ Kiến Khuê đã bỏ qua các chuẩn mực đạo đức của một nhà nghiên cứu khoa học và tạo ra cặp sinh đôi Lula và Nana. Cặp sinh đôi này được sinh ra vào cuối năm 2018 và đã gây một cú sốc lớn với giới khoa học toàn cầu.

Ông Hạ Kiến Khuê tại Hội nghị Quốc tế về Chỉnh sửa Bộ gen người lần thứ 2, được tổ chức ở Hồng Kông năm 2018 (Ảnh: AFP)

Ông Khuê tuyên bố rằng ông đã tạo ra bước đột phá mới trên lĩnh vực y học, đó là "kiểm soát căn bệnh HIV". Nhưng nghiên cứu này có thành công hay không trong việc giúp hai đứa trẻ này kháng lại virus HIV thì vẫn chưa được làm rõ. Vì trên thực tế, nhóm nghiên cứu của ông Khuê đã không tái tạo lại được đột biến gen giúp kháng lại HIV.

Một số ít người có khả năng kháng HIV bẩm sinh nhờ vào một đột biến gen nhỏ có tên CCR5 và đây cũng chính là gen mà ông Khuê đã sử dụng công cụ CRISPR để chỉnh sửa lại. CRISPR là công cụ chỉnh sửa gen mạnh mẽ và đã giúp lĩnh vực này phát triển mạnh mẽ kể từ khi ra đời vào năm 2012.

Fyodor Urnov, nhà nghiên cứu gen thuộc ĐH California trả lời với MIT Technology Review rằng "Tuyên bố của họ về việc tái tạo lại biến thể CCR5 là sự bóp méo trắng trợn dữ liệu thực tế và nó chỉ có thể là: một sự giả dối có chủ đích".

"Nghiên cứu chỉ ra rằng nhóm nghiên cứu đã thất bại trong việc tái tạo biến thể CCR5".

Mặc dù mục tiêu nhắm đến là chính xác, tuy nhiên nhóm nghiên cứu đã bỏ qua một bước quan trọng là sao chép lại "Delta 32". Thay vào đó, họ lại tạo ra những biến đổi mới mà tác động của chúng lại không rõ ràng.

Hơn nữa, CRISPR vẫn là một công cụ chưa hoàn hảo vì nó có thể dẫn đến những kết quả không mong muốn hoặc "ngoài dự tính". Do vậy, việc sử dụng công cụ này lên con người vẫn vấp phải nhiều ý kiến trái chiều.

Các nhà nghiên cứu cho biết họ đã tìm kiếm những tác động ngoài dự tính trong thời gian đầu của phôi thai và họ chỉ tìm thấy một. Nhưng điều này lấp liếm một sự thật là chúng ta không thể kiểm tra toàn diện phôi thai mà không kiểm tra từng tế bào và điều này có thể khiến phôi thai bị phá hủy.

Sâu xa hơn trong vấn đề đạo đức là bố mẹ của cặp song sinh có thể muốn tham gia thí nghiệm vì mục đích khác.

Bố hai đứa bé được chẩn đoán dương tính với HIV và đang chịu sự kỳ thị lớn trong xã hội Trung Quốc do đó anh gần như không thể tiếp cận các biện pháp điều trị sinh sản, kể cả với kỹ thuật phổ biến có tên "làm sạch tinh trùng" nhằm tránh lây nhiễm HIV sang đời con.

Jeanne O'Brien, bác sĩ nội tiết sinh sản tại Shady Grove Fertility trả lời MIT Technology Review rằng chính vì sự khó khăn trong việc tiếp cận các biện pháp điều trị sinh sản là động lực khiến họ tham gia một thí nghiệm tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với những đứa con của họ như vậy.

Nhóm nghiên cứu còn thực hiện một số biện pháp để giấu danh tính của gia đình hai đứa bè này như xóa tên các bác sĩ sản đã đỡ đẻ hai đứa bé và lấy ngày sinh giả (ông Khuê cho biết hai đứa bé sinh vào tháng 11/2018, nhưng các báo cáo khác cho rằng là vào tháng 10/2018).

Ông Khuê đã cố gắng gửi bản thảo công trình của mình cho các tạp chí lớn như Nature và JAMA, nhưng chưa tạp chí nào cho đăng tải công trình của ông.

Minh Bảo – Theo straitstimes.com