VnReview
Hà Nội

Ngôi sao đỏ khổng lồ rất gần Trái đất đang hành động kỳ lạ, có thể sắp nổ tung

Một ngôi sao trẻ, sáng gần đây hành động hơi thất thường làm các nhà khoa học nghĩ rằng nó có thể sắp nổ tung.

Theo CNN, ngôi sao có tên Betelgeuse đột nhiên mờ đi. Các nhà thiên văn học nói rằng đó có thể là một dấu hiệu ngôi sao sắp nổ tung. Một khả năng khác là siêu sao đỏ này có thể vừa trải qua một pha nào đó trong cuộc đời của một ngôi sao.

Giáo sư thiên văn học Ed Guinan tại Đại học Villanova là tác giả chính của bài báo ngày 8/12 có tựa đề "Sự ngất xỉu của Betelgeuse Supergiantuse gần đây".

Ngôi sao đỏ khổng lồ rất gần Trái đất đang hành động kỳ lạ, có thể sắp nổ tung

Ông nói với CNN rằng độ sáng của Betelgeuse đang giảm mạnh kể từ tháng 10, và bây giờ mờ hơn khoảng 2,5 lần so với bình thường. Từng là ngôi sao sáng thứ chín trên bầu trời, Betelgeuse đã rơi xuống mức sáng thứ 23.

Guinan và các đồng nghiệp đã quan sát chặt chẽ ngôi sao này trong nhiều thập kỷ, với việc "liên tục theo dõi kể từ năm 1980", ông nói.

Trong nửa thế kỷ qua, ngôi sao chưa bao giờ mờ đi một cách mạnh mẽ như vậy và điều đó có thể có nghĩa là chúng ta đang bên mép của một điều gì đó phi thường.

"Điều gây ra siêu tân tinh nằm sâu bên trong ngôi sao", giáo sư Guinan nói. Và bởi vì ngôi sao rất lớn, chúng ta không thể biết chuyện gì đang xảy ra ở bên trong ngôi sao.

Đó có thể là khúc dạo đầu của siêu tân tinh

Betelgeuse là ngôi sao trên vai của Orion, chòm sao có hình dạng của một thợ săn cầm cung tên trên bầu trời đêm. Tên của nó có nguồn gốc từ tiếng Ả Rập có nghĩa "bàn tay của Orion."

Ngôi sao này cách Trái đất khoảng 700 năm ánh sáng, là một láng giềng tương đối gần trong thiên hà của chúng ta.

"Điều đặc biệt ở đây là nó rất gần như thế nào", giáo sư Guinan nói.

Giáo sư Guinan cho biết đây là ứng cử viên siêu tân tinh gần nhất. Tuổi của nó khoảng chín triệu năm tuổi và những ngôi sao lớn như Betelgeuse thường không có tuổi thọ hơn 10 triệu năm. Mặc dù thời gian của nó còn rất ngắn, nhưng đừng lo, có thể nó sẽ không bùng nổ trong cả cuộc đời của bạn.

"Nó có thể sẽ xảy ra trong 200.000 hoặc 300.000 năm tới", giáo sư Guinan nói.

Việc ngôi sao thường xuyên mờ đi và sáng lên được các nhà thiên văn học gọi là một ngôi sao biến đổi và sự biến đổi theo chu kỳ có thể kéo dài khoảng 420 ngày. Betelgeuse đã ở trong thời kỳ mờ nhạt bình thường trong vài tháng qua, nhưng nó chỉ tăng tốc đáng kể so với những năm trước.

Quá trình làm mờ nên kết thúc vào giữa tháng 1/2020, theo các mô hình toán học. Nhưng Betelgeuse thường tuân theo các quy tắc riêng của nó. "Cá nhân tôi nghĩ rằng nó sẽ bật sáng trở lại, nhưng thật vui khi thấy các ngôi sao thay đổi", giáo sư Guinan nói. Tuy nhiên, ông nói thêm, "Nếu nó tiếp tục mờ đi, thì tình hình sẽ không thể nói trước được gì".

Ngôi sao đỏ khổng lồ rất gần Trái đất đang hành động kỳ lạ, có thể sắp nổ tung

Ngôi sao Betelgeuse (theo mũi tên). Ảnh: Science Alert

Nếu phát nổ, bạn có thể nhìn thấy vào ban ngày

Điều đó có nghĩa là chúng ta đang bên bờ vực của một màn trình diễn ánh sáng rực rỡ, bởi vì nếu ngôi sao này phát nổ, nó gây ra ảnh hưởng nhất định. Các ngôi sao nhanh chóng hợp nhất các thành phần/ nguyên tố khác nhau trong lõi của chúng. Và nếu Betelgeuse đốt cháy lõi sắt, lõi đó có thể sụp đổ nhanh chóng, dẫn đến siêu tân tinh.

Khi đó, siêu sao đỏ này sẽ phát sáng một màu xanh rực rỡ trong ba bốn tháng, và sẽ mất khoảng một năm để biến mất. "Đó sẽ là một ngôi sao thực sự sáng có thể nhìn thấy vào ban ngày", giáo sư Guinan nói.

Sẽ không có bất kỳ nguy hiểm trực tiếp nào đối với sự sống trên Trái đất, nhưng bức xạ cực tím từ vụ nổ thiên thể có thể thiêu đốt tầng ozone trong bầu khí quyển của chúng ta.

Betelgeuse đã hành động kỳ lạ trong nhiều năm

Hành vi lạ kỳ của Betelgeuse đã được ghi nhận theo những cách khác trong nhiều thập kỷ.

Năm 2009, nhà thiên văn học quá cố và người đoạt giải Nobel Charles Townes nói ông đã quan sát thấy Betelgeuse thu hẹp 15% kể từ giữa những năm 1990. Trước đó, Townes và các đồng nghiệp đã rất bối rối vì các ngôi sao thường sáng hơn khi chúng co lại. Trong khi đó Betelgeuse lại mờ đi.

Ngôi sao này đã hành động khác đi trong vài tháng qua, và bất cứ nhà thiên văn học nào cũng đoán được tất cả các sự bất thường có nghĩa là gì.

"Đó có thể là một ngôi sao sáng rất nhỏ hoặc thậm chí có thể là một lỗ đen. Một vụ nổ sẽ rất đáng ngạc nhiên", nhà thiên văn học Townes nói vào thời điểm đó.

Minh Hương

Chủ đề khác