Hạn sử dụng thuốc có ý nghĩa gì và có nên dùng thuốc hết hạn hay không?
Bị nhức đầu như búa bổ, bạn chạy tới tủ thuốc gia đình tìm vài viên aspirin mà chỉ thấy chai thuốc đóng dấu hạn dùng đã qua một năm. Chai aspirin đó có hạn sử dụng không? Bạn nên dùng nó hay không nên? Bạn sẽ quyết định dùng aspirin quá hạn dù đó có thể là một sai lầm chết người, hay chọn cách đơn giản hơn là tiếp tục chịu đựng cơn nhức đầu?
Dưới đây là một số thông tin hữu ích về hạn sử dụng thuốc cùng lời khuyên cho việc có nên dùng thuốc quá hạn hay không từ hai trang tin sức khỏe nổi tiếng là;Harvard Health của trường y Harvard và NHS, dịch vụ sức khỏe quốc gia Anh quốc.
Dùng thuốc quá hạn có sao không?
Thuốc hết hạn có uống được không?
Thức ăn hết hạn sử dụng trên bao bì có độc hại?
Hạn sử dụng thuốc
Hạn sử dụng thuốc nằm ở đâu?
Hạn dùng được in trên bao bì đóng gói thuốc hoặc nhãn thuốc với những từ như:
expiry
expiry date
expires
exp
exp date
use by
use before
Theo NHS, hạn dùng in trên thuốc theo quy định của công ty sản xuất hoặc các nhà thuốc phân phối thuốc đến tay người dùng.
(Ảnh: iQ Pharma)
"Ngày hết hạn" có ý nghĩa gì?
"Ngày hết hạn" (expiry date) nghĩa là bạn không nên dùng thuốc sau ngày cuối tháng của tháng trong hạn dùng. Ví dụ, nếu ngày hết hạn là tháng 1 năm 2020 thì bạn không nên dùng thuốc sau ngày 31/01/2020.
"Sử dụng trước ngày" có ý nghĩa gì?
Thay cho ngày hết hạn, có những thuốc lại ghi "sử dụng trước ngày" (use by, use before date), nghĩa là bạn không nên dùng thuốc sau ngày kết thúc của tháng trước đó. Ví dụ, nếu "use by date" là tháng 1 năm 2020 thì bạn không nên dùng thuốc sau ngày 31/12/2019.
Nếu bác sĩ hay dược sĩ cho bạn bất kỳ chỉ dẫn nào khác về việc sử dụng hoặc vứt bỏ thuốc của bạn, hãy làm theo chỉ dẫn đó.
Ví dụ, dược sĩ của bạn có thể gán nhãn một loại thuốc là "vứt bỏ 7 ngày sau khi mở hộp".
Bạn nên đưa lại cho dược sĩ của bạn vứt bỏ bất kỳ thuốc nào còn lại sau thời gian này, kể cả khi thuốc đó vẫn còn trong hạn dùng của nhà sản xuất.
Hạn sử dụng ngắn
Một số thuốc có hạn sử dụng ngắn như:
- hỗn hợp kháng sinh đã chuẩn bị: khi dược sĩ thêm nước vào kháng sinh dạng bột, điều đó sẽ làm thay đổi tính ổn định của sản phẩm, và dược sĩ sẽ cho hỗn hợp đó hạn dùng từ 1 đến 2 tuần tùy sản phẩm.
- thuốc nhỏ mắt: loại này luôn có hạn dùng 4 tuần sau khi mở hộp lần đầu bởi vì mắt của chúng ta đặc biệt nhạy cảm với bất kỳ loại vi khuẩn nào xâm nhập vào thuốc.
Thuốc hết hạn còn dùng được không?
Chúng ta có nên dùng thuốc đã hết hạn? Đây là một vấn đề phức tạp mà nhiều người phải đối mặt theo cách này hay cách khác.
Các cơ quan quản lý dược phẩm, chăm sóc sức khỏe, trang tin sức khỏe ở những nước lớn như Anh, Mỹ cũng có ý kiến khác nhau về vấn đề này.
Theo Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), việc sử dụng các sản phẩm dược phẩm quá hạn khá rủi ro và có thể có hại cho sức khỏe.
Dịch vụ sức khỏe quốc gia Vương quốc Anh (NHS) cũng đồng quan điểm với FDA. NHS cho rằng, thuốc quá hạn có thể không còn an toàn hoặc hiệu quả. Bạn không nên dùng thuốc sau ngày hết hạn của chúng. Nếu bạn có thuốc thì hãy kiểm tra hạn sử dụng trước khi dùng.
Bạn cũng phải đảm bảo rằng bạn đã lưu trữ thuốc đúng cách theo chỉ dẫn trên bao bì hoặc tờ rơi hướng dẫn đi kèm.
Nếu thuốc của bạn có bề ngoài, hương vị hoặc mùi khác biệt khi bạn dùng nó lần đầu tiên, kể cả khi nó còn trong hạn dùng, hãy đem nó tới xin lời khuyên của dược sĩ.
Nếu bạn có thuốc đã qua hạn dùng, hãy đem chúng tới cho dược sĩ của bạn để họ vứt bỏ chúng một cách an toàn.
Đừng bao giờ ném thuốc hết hạn hay chưa sử dụng vào thùng rác hay bỏ vào bồn cầu trong toilet và giật nước xả.
Trên đây là khuyến cáo về việc dùng thuốc hết hạn của NHS, hệ thống chăm sóc sức khỏe quốc gia công chuyên cung cấp dịch vụ sức khỏe miễn phí cho mọi công dân Anh quốc.
Các chuyên gia của trường y thuộc đại học Harvard nổi tiếng lại có quan điểm thoáng hơn về vấn đề này. Họ đưa ra một số lời khuyên từ Psychopharmacology Today như sau:
Ngày hết hạn trên thuốc tượng trưng cho một điều gì đó, nhưng có thể không phải là những thứ bạn nghĩ. Theo một đạo luật được thông qua năm 1979, các nhà sản xuất thuốc được yêu cầu đóng dấu hạn sử dụng lên sản phẩm của họ. Đó là ngày mà nhà sản xuất có thể đảm bảo công hiệu và độ an toàn đầy đủ của thuốc.
Quân đội Mỹ có một kho lưu trữ thuốc lớn và đắt tiền nên phải đối mặt với việc vứt bỏ và thay thế thuốc mỗi vài năm. Cơ quan này đã đặt hàng FDA thực hiện một nghiên cứu về thuốc hết hạn. Theo kết quả nghiên cứu, 90% của hơn 100 loại thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn vẫn còn tốt một cách hoàn hảo để dùng tới 15 năm sau ngày hết hạn.
Thuốc không kê đơn được gọi là over-the-counter hay OTC drug, là những thuốc bạn có thể mua tự do ở nhà thuốc mà không cần toa của bác sĩ.
(Ảnh: Pinterest)
Do đó, ngày hết hạn không chỉ ra thời điểm thật sự mà thuốc không còn công hiệu hay trở nên không an toàn để sử dụng. Nhiều cơ quan y tế phát biểu rằng, thuốc hết hạn vẫn an toàn để dùng, kể cả những loại đã quá "đát" nhiều năm. Một ngoại lệ hiếm hoi cho phát biểu này là tetracycline (thuốc trị các bệnh nhiễm khuẩn), nhưng báo cáo về nó cũng gây tranh cãi trong các nhà nghiên cứu.
Tính công hiệu của một loại thuốc nào đó có thể giảm dần theo thời gian nhưng phần lớn hiệu quả ban đầu vẫn giữ nguyên kể cả khi đã quá hạn tới một thập niên. Ngoại trừ nitroglycerin (thuốc trị suy tim, nhồi máu cơ tim và cao huyết áp), insulin, kháng sinh lỏng, hầu hết thuốc đều có thể tồn tại lâu như các loại đã được kiểm nghiệm trong nghiên cứu theo yêu cầu của quân đội nói trên. Để thuốc ở nơi thoáng mát như tủ lạnh cũng giúp thuốc duy trì công hiệu trong nhiều năm.
Liệu hạn sử dụng có phải là một mánh khỏe tiếp thị của các nhà sản xuất thuốc để bạn phải định kỳ tích trữ lại tủ thuốc và đổ tiền vào túi của họ? Bạn có thể nhìn việc này theo cách đó. Hoặc cũng có thể nhìn theo cách này: Hạn sử dụng được các nhà sản xuất, nhà thuốc quy định rất thận trọng để đảm bảo bạn nhận được mọi thứ mà bạn đã chi trả. Và thật sự là, nếu một nhà sản xuất thuốc phải thử nghiệm ngày hết hạn trong những quãng thời gian lâu hơn, nó sẽ làm chậm lại khả năng họ mang đến cho bạn những công thức mới và đã cải tiến.
Lần tới, khi bạn phải đối mặt với tình huống khó là thuốc hết hạn, hãy xem xét những gì bạn biết được qua bài báo này. Nếu hạn dùng đã qua cách đó một vài năm, quan trọng là thuốc của bạn còn công hiệu 100%, bạn có thể cân nhắc lại việc mua một chai thuốc mới. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào về sự an toàn hay tính công hiệu của bất kỳ loại thuốc nào, hãy hỏi dược sĩ của bạn. Dược sĩ là một nguồn tuyệt vời khi chúng ta cần thu thập thêm thông tin về thuốc.
Tham khảo:
https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/drug-expiration-dates-do-they-mean-anything
https://www.nhs.uk/common-health-questions/medicines/why-do-medicines-have-expiry-dates/
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Healthcare_in_England
https://www.thuocbietduoc.com.vn/thuoc-53616/nitroglycerin-inj.aspx
https://www.thuocbietduoc.com.vn/thuoc-63181/tetracycline-250mg.aspx
Linh Trần (Theo NHS, Harvard Health)
Chủ đề khác
