VnReview
Hà Nội

Tất cả những điều cần biết về "virus lạ Trung Quốc" lây từ người sang người

Một loại virus chưa từng thấy trước đây, được phát hiện đầu tiên tại thành phố Vũ Hán, miền trung Trung Quốc, thông tin mới nhất cho thấy đến giờ phút này đã khiến 4 người Trung Quốc tử vong và lây nhiễm cho hàng chục người khác với triệu chứng căn bệnh giống như viêm phổi.

Khu chợ hải sản ở Vũ Hán, nơi được cho là gây lây lan loại virus lạ, hiện khu chợ đã đóng cửa từ ngày 1/1/2020

Loại virus này lần đầu tiên được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) báo cáo vào ngày 31/12/2019 và đã được điều tra kể từ đó. WHO nói rõ vẫn còn nhiều điều chưa biết nhưng các nhà khoa học Trung Quốc đã liên kết căn bệnh này với một họ virut có tên là "coronavirus", cùng họ với virus SARS và MERS chết người.

Các nhà khoa học vẫn chưa hoàn toàn hiểu được mức độ tàn phá của loại virus mới, được đặt tên là 2019-nCoV. Họ mới chỉ bắt đầu hiểu nó bắt nguồn từ đâu, nó được truyền đi như thế nào, nó đã lây bao xa và những triệu chứng của bệnh nhân.

Tính đến ngày 20/1, số các ca nhiễm virus nCoV đã tăng vọt lên hơn 200 ở Trung Quốc và nước ngoài. Chính quyền Trung Quốc cũng xác nhận có nhân viên y tế bị nhiễm virus, cho thấy loại virus này đã lây truyền từ người sang người. Do đó, các nhà chức trách đang thực hiện các biện pháp bảo vệ, chống lại sự lây lan của virus. Ngày mai (22/1), WHO sẽ triệu tập một Ủy ban khẩn cấp để tìm hiểu liệu virus này có phải là một trường hợp khẩn cấp với sức khỏe cộng đồng. Các nhà nghiên cứu tin rằng số ca bệnh có thể cao hơn các báo cáo hiện tại. Ba sân bay tại Mỹ đã bắt đầu sàng lọc hành khách để tìm dấu hiệu bệnh tật. Các sân bay bận rộn ở Hồng Kông, Singapore, Hàn Quốc và Malaysia cũng đã có những hành động tương tự.

Dưới đây là tất cả những gì chúng ta biết về loại virus bí ẩn và cách giảm nguy cơ nhiễm coronavirus, theo tổng hợp của trang CNET.

Virus coronavirus là gì?

Coronavirusthuộc một họ virut có tên là coronaviridae. Chúng trông giống như những chiếc nhẫn nhọn dưới kính hiển vi điện tử. Chúng được đặt tên như vậy vì những cái gai này, tạo thành một quầng sáng xung quanh vỏ bọc của chúng.

Coronavirus chứa một chuỗi RNA trong vỏ bọc của chúng và không thể sinh sản nếu không xâm nhập vào các tế bào sống và chiếm quyền điều khiển các tế bào bên trong. Các gai trên vỏ của chúng giúp chúng liên kết với các tế bào, tạo lối để chúng thâm nhập. Khi vào bên trong, chúng biến các tế bào thành một nhà máy sản xuất virus, tạo ra nhiều virus hơn. Các virus mới lại lây nhiễm một tế bào khác, và chu kỳ lại bắt đầu.

Thông thường, những loại virus này tìm thấy ở động vật, từ các vật nuôi trong gia đình đến động vật hoang dã như dơi. Khi chúng lây nhiễm sang người, chúng có thể gây sốt, bệnh hô hấp và viêm phổi. Ở những người bị suy giảm miễn dịch, như người già hoặc những người nhiễm HIV-AIDS, chúng có thể gây ra bệnh hô hấp nghiêm trọng.

Tác nhân gây ra hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) và hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS) là các coronavirus gây bệnh cực kỳ nguy hiểm và dễ dàng truyền từ người sang người. SARS đã lây nhiễm hơn 8.000 người và khiến gần 800 người tử vong, MERS lây nhiễm gần 2.500 người với hơn 850 người chết.

Virus này xuất phát từ đâu?

Virus này dường như có nguồn gốc từ các khu chợ bán buôn hải sản ở Vũ Hán, một thành phố của Trung Quốc hơn 11 triệu người, cách Bắc Kinh về phía nam khoảng 650 dặm. Khu chợ này bán cá, và một loạt các loại thịt động vật khác. Tuy nhiên, vẫn chưa biết liệu các loại động vật ở đây có phải là nguồn gốc xuất phát của coronavirus như chủng virus gây SARS và MERS trước đây hay không.

Các trường hợp bị các bệnh do virus này gây ra trong quá khứ đều liên quan đến chợ hải sản Huanan. Khu chợ này có vẻ là một phần không thể thiếu của vấn đề, nhưng các nhà nghiên cứu sẽ phải thực hiện một loạt các thí nghiệm và thử nghiệm để xác nhận nguồn gốc của virus.

"Thử nghiệm động vật ở khu vực Vũ Hán, bao gồm lấy mẫu từ các chợ, sẽ cung cấp thêm thông tin", Raina MacIntyre, người đứng đầu chương trình nghiên cứu an toàn sinh học tại Viện Kirby của Đại học New South Wales, nói.

Có bao nhiêu trường hợp đã nhiễm virus lạ này?

Tính đến ngày 16/1, đã có 41 trường hợp, trong số có 59 trường hợp nghi ngờ, được xác nhận tại Vũ Hán. Vào ngày 19/1, thêm một trường hợp nữa được xác nhận tại Thâm Quyến, Trung Quốc. Đó là một người đàn ông 66 tuổi, đi du lịch đến Vũ Hán vào tháng 12.

Ở nước ngoài, có hai trường hợp đã được xác nhận tại Thái Lan và một trường hợp đã được báo cáo tại Nhật Bản vào ngày 17/1. Vào ngày 20/1, trường hợp đầu tiên được báo cáo ở Hàn Quốc. Ngoài ra, một người đàn ông từ Brisbane trở về từ Vũ Hán, cũng đang bị cô lập và xét nghiệm căn bệnh này, sau khi có các triệu chứng giống SARS.

Ủy ban Y tế thành phố Vũ Hán đã ra thông cáo báo chí vào ngày 18/1, báo cáo 17 trường hợp mới về loại virus lạ này. Một ngày sau, chính quyền Trung Quốc xác nhận 136 trường hợp mới trên khắp Vũ Hán, Bắc Kinh và Thâm Quyến, nâng tổng số lên 198 trường hợp được xác nhận. Sự gia tăng số lượng bệnh nhân lây nhiễm là do các quan chức y tế Trung Quốc bắt đầu tìm kiếm virus ở những bệnh nhân có triệu chứng giống viêm phổi.

Chính quyền Trung Quốc tiếp tục theo dõi hơn 800 cư dân tại khu chợ Vũ Hán hoặc đã tiếp xúc lâu dài với những người có triệu chứng của căn bệnh lạ này.

Bệnh nhân đầu tiên tử vong do virus lạ là một người đàn ông 61 tuổi, thường xuyên lui tới chợ Vũ Hán và bị bệnh gan mãn tính và khối u bụng. Người thứ hai là một người đàn ông 69 tuổi, được đưa đến bệnh viện với nhiều cơ quan, bộ phận bị tổn thương.

Một nghiên cứu ước tính tổng số trường hợp nhiễm virus 2019-nCoV có thể cao hơn nhiều so với báo cáo, với hơn 1.700 trường hợp. Công trình đã tính toán khả năng lan truyền của virus là thế nào, dựa trên thời gian ủ bệnh và lượng người di chuyển vào và ra khỏi Vũ Hán kể từ khi phát hiện thấy virus lần đầu tiên.

Virus coronavirus lây lan như thế nào?

Đây là một trong những câu hỏi lớn mà các nhà nghiên cứu đang cố gắng trả lời. Không rõ loài động vật nào là ổ chứa virus và loài động vật đó gây ra sự lây lan ra sao. Chưa có báo cáo của các quan chức y tế, song dường như sự lây truyền từ người sang người khá hạn chế - nhưng các nhà nghiên cứu vẫn đang tìm hiểu.

"Có vẻ nguy cơ lây lan giữa người với người trong giai đoạn này là thấp, dựa trên căn cứ khoảng 60 trường hợp có triệu chứng lây nhiễm đến nay", một nghiên cứu cho biết.

Khu chợ hải sản ở Vũ Hán, được cho là tâm điểm của sự lây lan, đã ngừng hoạt động vào ngày 1/1/2020. Tổ chức Y tế Thế giới đề xuất không loại trừ khả năng lây truyền từ người sang người trong giai đoạn này.

Vào ngày 20/1, Trung tâm nghiên cứu và chính sách về bệnh truyền nhiễm của Đại học Minnesota đã báo cáo về trường hợp các nhân viên y tế ở Trung Quốc bị nhiễm virus này. Đây là một bước ngoặt đáng chú ý trong đại dịch SARS trước đây, khi các nhân viên y tế di chuyển giữa các quốc gia có thể làm tăng sự lây lan của căn bệnh này. Như vậy, khả năng lây truyền từ người sang người có thể xảy ra, gây khó khăn cho nỗ lực ngăn chặn virus những tuần tới.

Chưa xác định virus lạ có lây từ người sang người không, song WHO không loại trừ khả năng này

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Tedros Adhanom Ghebreyesus, tổng giám đốc WHO, sẽ triệu tập một ủy ban khẩn cấp vào thứ Tư (22/1) để xác định xem loại virus mới này có trở thành trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng hay không.

Các triệu chứng bệnh như thế nào?

Coronavirus mới gây ra các triệu chứng tương tự như các coronavirus gây bệnh được xác định trước đó. Hầu hết bệnh nhân trải qua các triệu chứng giống như viêm phổi nhẹ, trong khi những người khác có phản ứng nghiêm trọng hơn.

Bệnh nhân có nhiệt độ cơ thể tăng cao và ho khan. Suy hô hấp xảy ra khi bệnh tiến triển và có thể dẫn đến khó thở. Một số kết quả chụp X quang ngực bệnh nhân cho thấy có dẫn đến viêm phổi, và khiến phổi chứa đầy dịch.

Có cách nào điều trị coronavirus không?

Coronavirus là sinh vật nổi tiếng cứng đầu. Chúng rất giỏi trốn tránh hệ thống miễn dịch của con người. Hiện tại, chưa có phương pháp điều trị vắc-xin đáng tin cậy nào có thể diệt trừ chúng. Trong hầu hết các trường hợp, các quan chức y tế chỉ biết cố gắng đối phó với các triệu chứng.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là không thể có vắc-xin. Các nhà khoa học Trung Quốc từng có thể giải mã mã di truyền virus nhanh đến không ngờ, vì vậy họ sẽ có cơ hội nghiên cứu và tìm cách chống lại căn bệnh mới lạ này. Theo CNN, các nhà nghiên cứu tại Viện Y tế Quốc gia (NIH) đã nghiên cứu về vắc-xin - mặc dù có thể mất một năm hoặc lâu hơn mới có thể đưa vào sử dụng.

Làm thế nào để giảm nguy cơ mắc coronavirus?

Mặc dù chưa có trường hợp nào xác nhận nhiễm virus bên ngoài châu Á, nhưng có khả năng nó đã lan rộng hơn và các trường hợp có thể phát sinh xa hơn. WHO khuyến nghị một loạt các biện pháp bảo vệ, như vệ sinh tay sạch sẽ, vệ sinh hô hấp tốt, giống như các biện pháp phòng chống bệnh cúm.

Hoàng Lan

Chủ đề khác