Các dấu hiệu cho thấy có thể bạn đã mắc bệnh ung thư da, cách phòng ngừa và cơ hội chữa trị

Ung thư da được xem là loại ung thư phổ biến nhất ở Hoa Kỳ. Ung thư da biểu hiện trên cơ thể chúng ta như thế nào, cơ hội điều trị cao hay thấp và làm cách nào để tự bảo vệ mình trước căn bệnh này?

Bài viết lược dịch từ Fox News dưới đây sẽ giúp bạn trả lời những thắc mắc trên.

Nguồn ảnh minh họa trong bài là của website The Skin Cancer Foundation.

Bác sĩ liệt kê những dấu hiệu đầu tiên của ung thư da ...

Người phụ nữ bị ung thư da do vết sẹo thủy đậu lúc bé

4 hiểu lầm thường gặp về ung thư da

Nốt ruồi và ung thư da

Theo ứớc tính của Viện Hàn lâm Da liễu Hoa Kỳ (American Academy of Dermatology), một phần năm người Mỹ sẽ phát triển ung thư da trong suốt cuộc đời họ.

Vậy ung thư da là gì? Tại sao một số người dễ mắc ung thư da hơn những người khác?

"Nếu bạn có làn da, bạn có thể bị ung thư da", Fox News dẫn lời bác sĩ Saya Obayan, người phát ngôn của Quỹ Ung thư Da (The Skin Cancer Foundation). Saya là bác sĩ da liễu được chứng nhận chuyên khoa (board-certified) hiện làm việc tại Austin, Texas (Mỹ).

The Skin Cancer Foundation là tổ chức phi lợi nhuận toàn cầu về phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị ung thư da. Trụ sở của quỹ này ở New York, Mỹ.

Bài phỏng vấn bác sĩ Saya trên Fox News ngày 25/02 vừa qua sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ung thư da và những việc cần làm khi bạn lo sợ mình có thể mắc bệnh này.

Fox News: Ung thư da là gì?

Bác sĩ Saya Obayan: Ung thư da là sự tăng trưởng không kiểm soát của các tế bào da bất thường. Ung thư da xảy ra khi các tổn thương DNA trên da không được sửa chữa gây ra đột biến hoặc khiếm khuyết di truyền. Các hiện tượng này khiến các tế bào nhanh chóng nhân lên và tạo thành các khối u ác tính. Tổn thương này thường là do bức xạ tia cực tím (UV) từ mặt trời hoặc giường tắm nắng.

Fox News: Có nhiều loại ung thư da khác nhau không? Có những loại ung thư da nào nghiêm trọng hơn các loại khác?

BS Obayan: Ba loại ung thư da phổ biến nhất là ung thư biểu mô tế bào đáy, ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư tế bào hắc tố.

Ung thư biểu mô tế bào đáy (basal cell carcinoma-BCC) là loại ung thư da thường gặp nhất. Các bệnh ung thư hình thành bên trong các tế bào cơ bản của da, nằm ở phần sâu nhất của lớp biểu bì – lớp ngoài cùng của da. Đôi khi chúng nhìn giống như vết loét hở, mảng đỏ, các mảng phẳng hoặc nổi hơi cao trên mặt da màu hồng, vết sưng sáng hoặc sẹo. Hầu hết cảc loại ung thư biểu mô tế bào đáy xảy ra trên các bộ phận cơ thể "phơi" nắng mặt trời quá nhiều, ví dụ như mặt, tai, cổ, da đầu, vai, lưng. Ung thư biểu mô tế bào đáy tiến triển chậm nên hầu hết đều có thể điều trị được, khi được phát hiện sớm thì mức độ tổn thương là tối thiểu.

4 triệu chứng ung thư biểu mô tế bào đáy (BCC) thường gặp (Ảnh: The Skin Cancer Foundation, Việt hóa của VnReview)

Ung thư biểu mô tế bào vảy (squamous cell carcinoma-SCC) là loại ung thư da phổ biến thứ hai sau ung thư biểu mô tế bào đáy.

SCC hình thành trong các tế bào vảy của lớp biểu bì. Nguyên nhân chủ yếu của SCC là do tia cực tím đã tiếp xúc tích tụ suốt đời. SCC được phát hiện ở những khu vực thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như vành tai, môi dưới, mặt, da đầu, cổ, tay, cánh tay, chân. Dấu hiệu của SCC giống như các mảng đỏ có vảy, vết loét hở, mụn cóc hoặc các mảng nổi cao với chỗ lõm ở giữa. Các mảng SCC có thể đóng vảy hoặc chảy máu. Hầu hết các SCC có thể được chữa trị dễ dàng và thành công, nhưng cũng có thể biến dạng và thậm chí gây tử vong nếu có cơ hội phát triển.

Các triệu chứng ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC) thường gặp (Ảnh: The Skin Cancer Foundation, Việt hóa của VnReview)

Trong số các dạng ung thư da phổ biến còn lại, ung thư tế bào hắc tố (melanoma, còn gọi là u hắc tố hay u sắc tố) nguy hiểm nhất. Ung thư hắc tố phát triển từ melanocytes, các tế bào da sản xuất melanin-loại sắc tố làm cho da có màu. U hắc tố thường do sự tiếp xúc với tia cực tím mạnh, gián đoạn như sạm da trong nhà hoặc tắm nắng quá mức. Các khối u hắc tố thường giống với nốt ruồi, và thậm chí có thể phát triển từ nốt ruồi. Nhiều khối u hắc tố màu đen hoặc nâu, nhưng chúng cũng có thể có màu da, hồng, đỏ, tím, xanh hoặc trắng.

U hắc tố luôn có thể được chữa trị nếu được phát hiện và điều trị sớm, nhưng sẽ khó điều trị hơn và có thể gây chết người nếu nó đã lan sâu hơn vào da hoặc các phần khác của cơ thể.

Minh họa u hắc tố, loại ung thư da nguy hiểm nhất (Ảnh: The Skin Cancer Foundation)

Một dạng ung thư da hiếm gặp hơn nhiều nhưng có thể cực kỳ hung dữ, khả năng lây lan và tái phát cao là ung thư tế bào Merkel (Merkel Cell Carcinoma-MCC).

MCC bắt đầu trong các tế bào Markel ở đáy lớp biểu bì. Chúng hay xuất hiện dưới dạng tổn thương, u cứng hoặc không đau trên một khu vực tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, thường gặp trên mí mắt, đôi khi trên đầu và cổ.

Bên trái là MCC tái phát ở trán, bên phải là MCC với khối u chính ở dưới cánh tay (Ảnh: The Skin Cancer Foundation)

Fox News: Tại sao ung thư da lại tiến triển ở một số người? Ai là người có nguy cơ ung thư da cao nhất?

BS Obayan: Đầu tiên, bạn có thể bị ung thư da nếu bạn có làn da. Có một vài yếu tố có thể gia tăng nguy cơ tiến triển bệnh của bạn: tiền sử sạm da hoặc cháy nắng trong nhà, loại da (da càng sáng nguy cơ càng cao), di truyền.

Nguy cơ ung thư da của bạn có thể sẽ gia tăng khi bạn có tiền sử dùng giường tắm nắng, dù chỉ một lần. Theo thống kê, những người sử dụng giường tắm nắng lần đầu tiên trước tuổi 35 sẽ gia tăng nguy cơ mắc khối u hắc tố ác tính thêm 75%. Nguy cơ của bạn cũng sẽ gia tăng khi bạn có tiền sử cháy nắng (sunburn). Trung bình, nguy cơ u hắc tố ác tính của một người sẽ tăng gấp đôi nếu người đó có hơn năm vết cháy nắng.

Tuy nhiên, đừng giả định bạn an toàn chỉ vì bạn không cháy nắng. Rám nắng là nỗ lực ngăn ngừa tổn thương nhiều hơn của làn da bằng cách tăng sắc tố da. Điều này có nghĩa là tế bào da của bạn đã bị tổn thương.

Do bức xạ tia cực tím, những người có làn da rất sáng cực kỳ dễ bị tổn thương da và từ đó tiến triển ung thư da.

Do làn da tối hơn sẽ sản xuất nhiều sắc tố melanin hơn nên người da màu ít bị tổn thương bởi tia cực tím hơn so với người da trắng, nhưng họ vẫn có nguy cơ. Khi họ phát triển ung thư da, bệnh của họ có xu hướng được phát hiện ở giai đoạn trễ hơn và dễ gây tử vong hơn.

Cuối cùng, di truyền học có vai trò quan trọng trong khối u hắc tố ác tính. 1/10 bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh sẽ có một người trong gia đình có tiền sử u hắc tố ác tính. Nếu mẹ, cha hoặc anh chị em ruột của bạn có u hắc tố ác tính, bạn sẽ ở trong một gia đình dễ mắc u hắc tố ác tính.

Fox News: Ung thư da có khó điều trị không?

BS Obayan: Càng được phát hiện sớm thì ung thư da càng dễ điều trị. Khối u càng sâu và lớn chứng nào thì càng nguy hiểm chừng đó, đồng thời khả năng biến dạng và chi phí điều trị càng tăng thêm. Hầu hết các bệnh ung thư da có thể được điều trị thành công khi được phát hiện ở giai đoạn đầu. Khi không được điều trị, các tế bào ung thư da sẽ lan rộng, ăn sâu vào da và có nhiều khả năng tái phát.

Trước khi xác định tiến trình điều trị tốt nhất, bác sĩ da liễu sẽ cân nhắc một số yếu tố như: kích thước, vị trí và loại khối u. Ngoài ra, bác sĩ cũng xem xét tuổi tác và tiền sử y khoa.

Dựa trên các yếu tố này, bác sĩ có thể áp dụng nhiều phương pháp điều trị khác nhau: phẫu thuật, laser, điều trị bằng ánh sáng, xạ trị, thuốc bôi tại chỗ, thuốc uống, thuốc tiêm. Trong những trường hợp tiến triển hơn, khi ung thư đã lan rộng hơn vị trí khối u, hóa trị cũng có thể được áp dụng.

Fox News: Làm thế nào để chúng ta tự bảo vệ mình khỏi nguy cơ tiến triển ung thư da?

BS Obayan: Nói đến ung thư da thì phòng ngừa là chìa khóa. The Skin Cancer Foundation luôn đề xuất một chiến lược chống nắng đầy đủ bao gồm những mục như: tìm kiếm bóng râm, che da bằng quần áo, mũ, kính râm, thoa kem chống nắng hàng ngày.

Che da bằng quần áo, mũ, kính râm:

Quần áo là hình thức chống nắng hiệu quả nhất – đó là hàng phòng thủ đầu tiên của chúng ta trước các tia nắng mặt trời độc hại. Nó cũng ít phức tạp hơn kem chống nắng vì bạn không cần phải lo lắng về việc thoa kem toàn thân và thoa lại.

Hãy đội mũ có vành kéo dài từ ba inch (7,5 cm) trở lên để che mặt, cổ và tai của bạn. Hãy dùng kính râm che cả mí mắt và khu vực xung quanh càng nhiều càng tốt.

Kem chống nắng:

Sử dụng kem chống nắng phổ rộng có SPF ít nhất 15 hoặc cao hơn mỗi ngày. Đối với hoạt động ngoài trời kéo dài, hãy dùng kem chống nắng phổ rộng, chống nước có SPF từ 30 trở lên. Bạn nên thoa hai muỗng canh (tương đương với 30ml, một ly nước đầy với loại ly shot glass) kem chống nắng cho cả người, và thoa lên mặt một lượng bằng đồng nickel (đồng 5 cent của Mỹ, đường kính khoảng 2 cm).

Minh họa ly shot glass 30 ml (Ảnh: Alibaba.com)

Minh họa một lượng bằng đồng nickel của Mỹ (Ảnh: Women's Health)

Thoa lại sau mỗi hai giờ hoặc ngay sau khi bơi hoặc đổ mồ hôi.

Tìm kiếm bóng râm:

Cuối cùng, hãy tìm kiếm bóng râm khi bạn có thể, đặc biệt là trong khoảng từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, khi tia nắng mặt trời mạnh nhất.

Fox News: Khi nào chúng ta nên đi khám bác sĩ?

BS Obayan: Điều quan trọng là phát hiện sớm vì ung thư da được tìm thấy và loại bỏ sớm có khả năng chữa trị cao. Tuy nhiên, nếu không bị phát hiện, ung thư da có thể biến dạng và thậm chí gây tử vong. The Skin Cancer Foundation khuyên mọi người nên gặp bác sĩ da liễu để khám da chuyên nghiệp định kỳ hàng năm. Ngoài ra, bạn nên kiểm tra da từ đầu đến chân một cách cẩn thận mỗi tháng một lần.

;(Ảnh: The Skin Cancer Foundation) 

Ung thư da có thể có triệu chứng bên ngoài cực kỳ đa dạng. Điểm mấu chốt là, nếu bạn thấy điều gì đó mới, thay đổi hoặc bất thường, hãy nhờ bác sĩ chuyên khoa da liễu kiểm tra nó càng sớm càng tốt.

Những thay đổi khác lạ có thể là: nốt ruồi mới, nốt ruồi nào thay đổi kích thước hoặc hình dạng, mảng nhô cao gây ngứa hoặc chảy máu không ngừng, vết thương hở không lành trong vòng ba tuần. Ung thư da cũng có thể tương tự những thứ rất đỗi bình thường như một mảng đỏ đóng vảy hoặc mụn nhọt, do đó, điều quan trọng là thường xuyên kiểm tra da và lưu ý mọi thay đổi.

Linh Trần (Theo Fox News, Skin Cancer Foundation)