Hải quân Mỹ sẽ phải tiết lộ nguyên nhân tàu ngầm hạt nhân USS Thresher bị đắm

Một cựu sĩ quan chỉ huy tàu ngầm Hải quân Mỹ đã thắng kiện buộc lực lượng này phải công bố báo cáo về những gì đã xảy ra với tàu USS Thresher, một tàu ngầm hạt nhân của Mỹ đã bị đắm trong quá trình chạy thử nghiệm vào năm 1963. Sự kiện này chưa từng được tiết lộ chi tiết, cũng như việc Hải quân Mỹ chưa bao giờ công bố bất cứ báo cáo nào về sự việc.

Mô hình tàu Thresher với vỏ ngoài tương tự giọt nước mắt (Ảnh: Pictorial Parade/Getty Images)

USS Thresher là mẫu tàu ngầm chiến đấu đầu tiên trong lớp tàu Thresher với tốc độ cao hơn và lặn được sâu hơn so với các lớp trước đó. Tàu ngầm lớp Thresher có mũi tàu được thiết kế để có thể di chuyển dưới nước nhanh hơn. Với thiết kế vỏ ngoài gần giống một quả ngư lôi cùng với lò phản ứng hạt nhân S5W, tàu ngầm lớp Thresher có thể di chuyển với vận tốc 20 hải lý/giờ trên mặt nước và đạt vận tốc 30 hải lý/giờ khi lặn, trong khi đó hầu hết các mẫu tàu ngầm ở thời Thế chiến thứ 2 hoạt động trên mặt nước nhiều thời gian hơn. Với chiều dài khoảng 84,7m và chiều ngang khoảng 9,4m, USS Thresher được trang bị ngư lôi dẫn đường Mk. 37 để tiêu diệt cả mục tiêu trên mặt nước và dưới mặt nước, ngư lôi chống tàu ngầm SUBROC và mìn biển.

Vào ngày 9/4/1963, Thresher đang chạy thử nghiệm tại vị trí cách Mũi Cod khoảng 354km về phía Đông. Đây là chiếc tàu ngầm đầu tiên sử dụng hợp kim thép HY-80 mới và Hải quân Mỹ rất háo hứng xem thiết kế mới của họ có thể lặn sâu đến mức nào. Lúc 9:13 sáng, khi đang ở độ sâu khoảng 400m, tàu USS Thresher đã phát tín hiệu cho tàu cứu hộ USS Skylark đang chờ phía trên:

"Có một số trục trặc nhỏ. Góc lên tốt. Đang tiến hành bơm khí (vào bể gia trọng). Sẽ tiếp tục cập nhật thông tin."

Cánh lái của tàu Thresher sau vụ đắm tàu (Ảnh: Pictorial Parade/Getty Images)

Tuy nhiên, tàu Thresher đã không thể ngoi trở lại mặt nước, cuối cùng, Hải quân Mỹ phát hiện ra chiếc tàu ngầm này đã vỡ thành 6 mảnh và chìm xuông đáy Đại Tây Dương. Toàn bộ 129 thủy thủ trên tàu đều thiệt mạng. Thời điểm đó đã có rất nhiều giả thuyết vì sao xảy ra sự cố trên, bao hồm cả đổ lỗi cho các mối hàn, hay do giảm tải hệ thống điện khiến tàu ngầm thiếu năng lượng.

Thuyền trưởng Jim Bryant, một cựu sĩ quan tàu ngầm của Hải quân Mỹ, có mong muốn được đọc bản báo cáo dài 1.700 trang của Hải quân Mỹ về sự kiện tàu Thresher, tuy nhiên phía Hải quân đã từ chối công bố. Vì vậy, ông Bryant đã kiện Hải quân Mỹ và vào cuối tháng trước, thẩm phán liên bang đã ra quyết định buộc Hải quân Mỹ phải công bố báo cáo này trong 300 trang.

Lực lượng Hải quân Mỹ đã tìm mọi cách để bảo vệ bản báo cáo này không bị lộ ra ngoài. Đây cũng là lực lượng được cho là kín tiếng nhất, họ còn được đặt tên là "lực lượng im lặng" không những là vì khả năng hoạt động âm thầm mà còn là bí mật của toàn lực lượng này nói chung.

Lực lượng Hải quân Mỹ cho biết họ đã công bố bản báo cáo vào năm 1998, tuy nhiên chỉ có 19 trên 1.700 trang được công bố ra ngoài vì lý do bảo vệ sự an toàn của các đoàn thủy thủ trên tàu ngầm. Lời giải thích trên có hợp lý không? Vụ tai nạn đã xảy ra trong quá trình thử nghiệm thông thường. Thời điểm xay ra cũng đã cách đây hơn 50 năm, công nghệ tàu ngầm thời đó đến bây giừo cũng đã lỗi thời rồi.

Bia tưởng niệm sự kiện USS Thresher tại Nghĩa trang Arlington (Ảnh: The Washington Post/Getty Images)

Sự kiện tàu USS Thresher đắm đã dẫn đến một sự thay đổi lớn trong lực lượng tàu ngầm của Hải quân Mỹ. Sau vụ đắm tàu, một chương trình mới được thành lập có tên SUBSAFE, chương trình này giúp đảm bảo sự an toàn trong quá trình hoạt động của tàu ngầm. SUBSAFE giám sát thiết kế và quá trình lắp ráp tàu ngầm mới để đảm bảo khả năng kín nước và khả năng sống sót khi gặp nạn trên biển. Sau đó Hải quân Mỹ tiếp tục mất thêm một chiếc tàu ngầm nữa là tàu USS Scorpion vào năm 1968, tuy nhiên tàu này không được thiết kế trên tiêu chuẩn của SUBSAFE.

Năm 2005, tàu ngầm tấn công USS San Francisco đã xảy ra va chạm với một ngọn núi ngầm ở tốc độ 48 km/h mà vẫn có thể tiếp tục di chuyển đến Guam để sửa chữa. Như vậy, có thể nói USS Thresher đã gián tiếp góp phần bảo đảm sự an toàn của tàu ngầm San Francisco.

Hải quân Mỹ sẽ bắt đầu công bố báo cáo về tàu Thresher từ ngày 15/5 và tiếp tục cho đến ngày 15/10/2020.

Minh Bảo theo Popular Mechanics