Tại sao chúng ta không thể ngừng chạm tay lên mặt và cách hạn chế

Hầu hết chúng ta chạm tay vào mặt rất nhiều lần. Các nghiên cứu chỉ ra rằng trung bình chúng ta chạm tay vào mặt 23 lần/giờ và đó là một vấn đề nghiêm trọng trong thời dịch Covid-19 hiện nay.

Virus dễ dàng xâm nhập vào cơ thể chúng ta thông qua mắt, mũi và miệng. Covid-19 được cho là lây lan thông qua những giọt bụi nước mũi hoặc nước bọt bắn ra từ miệng hoặc mũi khi chúng ta ho, hắt hơi. Hoặc khi chúng ta vô tình chạm tay vào các bề mặt bị nhiễm virus, sau đó đưa lên mắt, mũi, miệng.

Vì vậy, rửa tay tất nhiên là rất cần thiết nhưng giữ cho tay không chạm lên mặt cũng là một điều rất quan trọng. Tuy nhiên, lời kêu gọi từ Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (Hoa Kỳ) và các cơ quan y tế công cộng khác cũng không làm cho việc từ bỏ chạm tay lên mặt dễ dàng hơn.

"Khi mọi người nói đừng chạm tay lên mặt, chuyện gì xảy ra? Chúng ta sẽ chạm tay vào mặt mình", Keith L. Kevin Chapman, nhà tâm lý học lâm sàng, người sáng lập và giám đốc của Kentucky Center for Anxiety and Related Disorders, nói với CNBC Make It.

Vậy tại sao việc từ bỏ hành động đó lại khó khăn đến vậy?

Theo khoa học

Có rất nhiều lí do tại sao chúng ta rất gắn bó với thói quen độc đáo này, Chapman nói.

Đầu tiên, việc chạm vào mặt là gần như là hành động vô ý thức. Ví dụ, về mặt thần kinh học, gãi ngứa trên mặt (hoặc bất cứ nơi nào khác) là một phản xạ tự động, nghĩa là bạn làm điều đó mà không cần suy nghĩ. Khi bạn bị ngứa, nó gửi tín hiệu về não như "một cảm giác đau phức tạp". Gãi hoặc chạm vào vùng ngứa sẽ tạm thời làm gián đoạn sự khó chịu. Khi chúng ta đau đớn, bản năng của chúng ta là rút lui, nhưng khi bị ngứa, phản xạ của chúng ta là gãi, theo Học viện hen suyễn, dị ứng và miễn dịch học Hoa Kỳ (AAAAI).

Chạm vào mặt cũng có thể là một thói quen.

Giống như các thói quen ăn sâu vào não khác, từ cắn móng tay đến bẻ khớp ngón tay, khi bạn lặp đi lặp lại một hành vi đủ lần, một phần của bộ não được gọi là hạch nền sẽ kiểm soát hành động đó . Một khi điều đó xảy ra, hành vi đó gần như là bản năng và bộ não bắt đầu hoạt động ngày càng ít đi, ông Charles Charles Duhigg, tác giả của cuốn The Power of Habit, nói với NPR.

Theo tâm lý học

Thật thú vị, tâm lý học cũng có cách lý giải cho thói quen này. Bên cạnh thói quen gãi ngứa điển hình, các nghiên cứu cho rằng chạm tay vào mặt bạn là một chiến thuật "tự làm dịu".

"Theo một nghĩa nào đó, nó là một cách để điều chỉnh cảm xúc", Chapman nói.

Chúng ta cũng làm điều đó để truyền đạt tín hiệu để những người xung quanh biết bạn có thể tự nhận thức bản thân, ông nói.

Chạm tay vào mặt có thể là một cách để truyền đạt cảm xúc của bạn. Ví dụ, bạn có thể chạm vào mặt khi bạn cảm thấy lúng túng hoặc không thoải mái, hoặc khi bạn đang cố gắng tán tỉnh ai đó.

"Cuối cùng, đó là một hành vi được lặp lại nhiều lần như thói quen vì nó đại diện cho rất nhiều thứ khác nhau đối với chúng ta", ông Chap Chapman nói.

Một số mẹo giúp tránh chạm tay lên mặt

1. Thay đổi suy nghĩ của bạn

Bạn có thể thay đổi thói quen khi bạn cho phép suy nghĩ của mình trở nên linh hoạt hơn, Chapman nói.

Vì vậy, thay vì suy nghĩ "Đừng chạm tay lên mặt", hãy nói với bản thân mình rằng "Hôm nay mình cần chú ý chạm tay lên mặt nhiều hơn". Bạn có thể đặt lời nhắc nhở đó trên điện thoại của mình sau mỗi vài giờ.

Nếu bạn làm điều đó một cách nhất quán, não bộ sẽ được lập trình để làm nổi bật suy nghĩ đó. Nhờ vậy, bạn sẽ có ý thức hơn khi không làm điều đó.

Nếu bạn có sơ ý chạm tay lên mặt thì hãy lấy đó làm lý do để rửa tay sạch sẽ.

2. Đánh lạc hướng bản thân

Cách rõ ràng nhất để hạn chế việc chạm vào khuôn mặt được Chapman gọi là "kỹ thuật đánh lạc hướng", như là cầm lấy một vật trang sức khi có ý định chạm vào mặt. Ví dụ, bạn hãy để con quay fidget spinner, một món đồ chơi nhỏ hay quả bóng thư giãn (stress ball) trên bàn để chơi khi bạn căng thẳng hoặc khi rảnh tay.

Các nghiên cứu khác về hành vi lặp đi lặp lại tập trung vào cơ thể gợi ý rằng chỉ cần nắm chặt bàn tay hoặc ngồi lên tay trong một phút có thể giúp bạn chống lại sự thôi thúc.

3. Sử dụng phụ kiện một cách chiến lược

Một số người có mái tóc dài có thể sẽ có xu hướng chạm tay vào mặt để gạt tóc ra. Vì thế Chapman đề nghị bạn nên búi tóc lên để tránh hành động đó.

Đeo mắt kính cũng trở nên hữu ích để ngăn cản bạn chạm vào mắt của mình.

Tương tự như vậy, đeo bất kỳ loại găng tay nào cũng có thể khiến bạn không chạm vào mặt, ông nói. Mặc dù vậy, bạn cũng đừng quên rửa tay thường xuyên để phòng ngừa Covid-19.

Zenda theo CNBC