Đại tuyệt chủng lần thứ 6 không chỉ đang diễn ra, nó còn đang tăng tốc nhanh hơn bao giờ hết

Thế giới sắp tới có thể chỉ còn con người khi cuộc đại tuyệt chủng lần thứ sáu đang diễn ra với một tốc độ nhanh chưa từng có. Hàng trăm loài động vật độc đáo, quý giá đã mãi mãi biến mất vào thế kỷ trước.

Các nhà khoa học từ lâu đã cảnh báo về một cuộc đại tuyệt chủng hàng loạt sắp xảy tới với Trái Đất. Giờ đây, nó không chỉ đang xảy ra, mà còn với một tốc độ nhanh chóng mặt.

Trong thế kỷ 20, chúng ta đã chứng kiến một số lượng lớn các loài vật bị tuyệt chủng. Nhưng hiện tại, hàng trăm loài có thể biến mất vĩnh viễn chỉ sau hàng thập kỷ tới. Nếu điều này xảy ra, nó sẽ tạo ra một chuỗi hiệu ứng domino làm phá hủy toàn bộ mạng lưới thức ăn và hủy hoại hệ sinh thái.

Nhà sinh thái học Gerardo Ceballos đến từ Đại học Autonomous quốc gia Mexico nhấn mạnh: "Những gì chúng ta làm để đối phó với cuộc khủng hoảng tuyệt chủng hiện tại trong vòng 2 thập kỷ tới sẽ quyết định số phận của hàng triệu loài động vật".

Cách đây 5 năm trước, Ceballos là một trong những người đi đầu trong nghiên cứu sự khác biệt giữa tỷ lệ tuyệt chủng thông thường và tỷ lệ biến mất của các loài. Kết quả cho thấy, tỷ lệ tuyệt chủng trung bình của các loài động vật có xương sống thấp hơn so với số lượng loài bị tuyệt chủng cho đến nay. Nhưng điều đáng nói là tủy lệ tuyệt chủng của chúng đang cao hơn gấp 100 lần so với thế kỷ trước.

Theo Sciencealert, kết quả gây sốc này càng khiến các nhà nghiên cứu thêm khẳng định rằng, tốc độ tuyệt chủng hàng loạt đang gia tăng nhanh chóng hơn bao giờ hết, thậm chí đã chạm ngưỡng bất thường trong lịch sử Trái Đất.

Nhóm nghiên cứu từng đưa ra một kết luận vào năm 2015 rằng: "Chúng tôi có thể tự tin kết luận rằng, tỷ lệ tuyệt chủng thời kỳ cận đại là rất cao và gia tăng liên tục. Một cuộc tuyệt chủng hàng loạt đang diễn ra và đây đã là lần đại tuyệt chủng thứ 6 trong lịch sử hơn 4,5 tỷ năm của Trái Đất".

Các nhà nghiên cứu Mexico tin rằng, tốc độ tuyệt chủng trong tương lai đang bị đánh giá thấp. Sẽ không ngạc nhiên nếu số loài động vật có xương sống bị tuyệt chủng sẽ tăng mạnh trong thời gian tới.

Chỉ cần một mắt xích quan trọng trong chuỗi thức ăn bị đứt, toàn bộ hệ sinh thái có thể bị sụp đổ bất cứ lúc nào

Sử dụng dữ liệu từ Danh sách đỏ các loài đang bị đe dọa tuyệt chủng của tổ chức IUCN, nhóm nghiên cứu phát hiện, quần thể động vật có xương sống đang trên bờ vực tuyệt chủng khi con người không còn thấy chúng ở nhiều vùng địa lý và hiện số loài động vật có xương sống này chỉ còn ít hơn 1 ngàn cá thể trên toàn thế giới.

Cụ thể trong tổng cộng 515 loài, chiếm 1,7% tổng số loài vật có xương sống chỉ còn khoảng không dưới 250 cá thể còn sống sót. Với khoảng 388 loài ít nguy cơ hơn và có quần thể từ 1-5 ngàn cá thể vẫn gặp có thể biến mất vì sống trong cùng khu vực của 515 loài đang trên bờ tuyệt chủng.

Nói cách khác, tất cả mọi loài sinh vật đều có nguy cơ tương tự nhau nếu hệ sinh thái chung bị mất ổn định do chuỗi thức ăn bị gián đoạn, nạn phá rừng, ô nhiễm hoặc các hành vi khác của con người.

Một khi các mắt xích quan trọng trong chuỗi thức ăn và hệ sinh thái bị tuyệt chủng, nó sẽ phá vỡ thế cân bằng vốn có bấy lâu nay, gián tiếp khiến sự kiệt tuyệt chủng hàng loạt lần thứ sáu xảy ra sớm hơn dự kiến. Bởi lẽ một khi quần thể động vật phải chịu một sức ép tới mức cực đoan, chúng sẽ khó có thể tồn tại được quá lâu.

Nhóm nghiên cứu ước tính, khoảng 94% quần thể của 77 loài động vật có vú và chim có nguy cơ tuyệt chủng đã vĩnh viễn biến mất trong thế kỷ trước.

Nếu 515 loài có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất chỉ tồn tại được trong vài thập kỷ tới và kết hợp với khoảng 543 loài động vật có xương sống đã tuyệt chủng kể từ năm 1900 tới nay thì sẽ có một kết quả thực sự sốc. Tỷ lệ tuyệt chủng sẽ cao hơn 117 lần so với dự báo của các nhà nghiên cứu cách đây 5 năm trước. Đáng buồn thay, con người thực sự đang đánh giá thấp cuộc tuyệt chủng lần thứ sáu.

Tất nhiên các nhà khoa học tin rằng, không có gì là quá muộn nếu chúng ta kịp thời hành động để giảm bớt áp lực từ các hoạt động của con người lên Trái Đất. Để thực hiện hóa điều này, chính phủ các nước cần đưa các chế tài xử phạt thật mạnh hành vi buôn bán động vật hoang dã, ngăn chặn nạn phá rừng và nỗ lực bảo tồn các quần thể động vật đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.

Bên cạnh đó, hoạt động bảo tồn các loài có nguy cơ tuyệt chủng cần được nâng lên thành tình trạng khẩn cấp quốc gia và toàn cầu giống như công cuộc chống biến đổi khí hậu. Có lẽ vấn đề với nhân loại hiện nay chính là việc chúng ta chỉ đang ưu tiên khắc phục hậu quả chứ chưa thực sự bàn cách ngăn chặn về lâu dài.

Nghiên cứu trên đã được đăng tải trên tạp chí khoa học PNAS mới đây.

Mai Huyền