Làm thế nào người chuyển giới có giọng nói đúng với giới tính đã chuyển?

Sự khác biệt giữa giới tính sinh học (sex at birth), bản dạng giới (gender identity) và thể hiện giới (experience of gender) của một người thật sự là vấn đề phức tạp. Những vấn đề tiêu cực có thể tác động sâu sắc đến việc xác định bản dạng giới của một cá nhân, hay ảnh hưởng đến sự tự tin trong giao tiếp, khả năng tham gia các công việc và hoạt động xã hội cũng như tâm lý xã hội.

Nhiều người chuyển giới nam (từ nữ sang nam) và chuyển giới nữ (từ nam sang nữ) cảm thấy suy sụp. Rất nhiều trong số họ đã tìm kiếm sự giúp đỡ để có thể vượt qua khó khăn.

Ảnh: Trung tâm ICS

Những người được xác định là người chuyển giới, họ chắc chắn rằng giới tính sinh học và bản dạng giới của họ hoàn toàn trái ngược nhau, sẽ cần nhiều sự giúp đỡ để họ được thể hiện bản thân phù hợp với bản dạng giới và thể hiện giới của mình. Một trong những giải pháp phổ biến là phẫu thuật tái tạo bộ phận sinh dục, liệu pháp hormone liên giới, luyện thanh nhằm thay đổi giọng nói trong giao tiếp và các liệu pháp tâm lý xã hội.

Một trong những yếu tố cơ bản nhất thể hiện giới tính của một cá nhân là giọng nói. Các đặc điểm gồm âm vực, ngữ điệu và chất lượng giọng nói là tín hiệu giúp xác định giới tính giữa người với người. Ví dụ như giọng nữ thường cao, nhẹ nhàng và yểu điệu hơn giọng nam giới.

Việc giọng nói không phù hợp với giới tính không chỉ tác động đến bản dạng giới của một người mà còn tạo ra sự xung đột với giới tính sinh học và khiến cá nhân đó thu hút nhiều phản ứng tiêu cực từ xã hội, thậm chí là bị kỳ thị.

Phương pháp thay đổi giọng nói

Nhiều người chuyển giới đã tìm đến các dịch vụ đặc biệt để giúp giọng nói của họ trở nên nữ tính hoặc nam tính hơn. Việc thay đổi giọng nói có thể thực hiện được thông qua luyện thanh, sử dụng liệu pháp hormone liên giới và/hoặc phẫu thuật thanh quản.

Thông thường, trong quá trình chuyển giới từ nữ sang nam sẽ bao gồm cả giai đoạn sử dụng liệu pháp hormone liên giới (testosterone) và liệu pháp này sẽ khiến giọng nói trở nên nam tính hơn do kích thước của dây thanh âm tăng lên, dẫn đến âm vực thấp hơn.

Mặc dù âm vực thấp hơn sau khi sử dụng hormone testosterone có thể cũng đủ để hài lòng, những không phải lúc nào kết quả cũng tốt như vậy. Một số người còn cần được luyện thanh bởi chuyên gia về giọng nói để có thể đạt được khoảng âm vực phù hợp. Từ đó, họ có thể sử dụng nó trong sinh hoạt hằng ngày, cùng với việc kết hợp thay đổi chất lượng giọng nói và ngữ điệu.

Ngược lại, giọng nói của người chuyển giới từ nam sang nữ thường không thay đổi quá nhiều sau quá trình sử dụng hormone oestrogen. Việc sử dụng hormone oestrogen không thể làm người chuyển giới nữ có giọng nói nữ tính hơn. Vì vậy, hầu hết những người này cần luyện thanh với chuyên gia về giọng nói có kinh nghiệm trong việc đạo tào cho người chuyển giới.

Mục đích của việc luyện thanh là để giọng của người chuyển giới phù hợp với bản dạng giới của họ và để giọng nói của họ nghe chân thật hơn.

Giọng nói trước và sau khi luyện thanh

Phẫu thuật dây thanh quản cũng có thể giúp người chuyển giới có giọng nói phù hợp. Đây là giải pháp dành cho những trường hợp đã tập luyện để giọng nữ tính hơn nhưng không có kết quả. Với những người chuyển giới nữ, phẫu thuật thanh quản sẽ cắt ngắn và/hoặc làm nhỏ và/hoặc tăng độ căng của dây thanh âm.

Mỗi phương pháp trên đều nhằm mục đích là tăng độ rung của dây thanh âm và từ đó làm tăng âm vực. Phương pháp phẫu thuật khung thanh quản và yết hầu (cổ họng) cũng có thể làm to các khoang thanh quản và đường thanh âm phía trên thanh quản để giọng nói trở nên nam tính hơn.

Với người chuyển giới nam, phẫu thuật giúp giọng nói nam tính hơn bằng phương pháp làm giảm độ căng dây thanh âm để chúng rung ở mức thấp hơn, từ đó làm hạ âm vực.

Dù ở bất cứ đâu trên thế giới cũng có thể tiến hành phẫu thuật thay đổi giọng nói. Tuy nhiên, phương pháp phẫu thuật lại không được áp dụng thường xuyên. Lý do là vì qua nghiên cứu, kết quả sau phẫu thuật không đồng đều, một số có thể thay đổi âm vực rõ ràng, nhưng một số lại không có kết quả tốt.

Phẫu thuật thanh quản cũng có thể gây ra một số biến chứng như chất lượng giọng kém, giọng thều thào, gặp khó khăn khi nói và thu hẹp khoảng âm vực cả khi nói và khi hát.

Tuy nhiên, quy trình phẫu thuật đang tiếp tục được cải tiến. Các nghiên cứu đang được tiến hành để xác định phương pháp phẫu thuật nào hiệu quả nhất, đối tượng nào sẽ có lợi nhất sau phẫu thuật và liệu kết quả có tốt hơn nếu kết hợp tập luyện giọng nói trước và sau khi phẫu thuật.

Luyện thanh để thay đổi giọng nói

Mục tiêu luyện thanh phụ thuộc vào đích đến mà người tập đề ra, đánh giá của chuyên gia về tình trạng giọng của người tập và khả năng thay đổi giọng, cũng như các nghiên cứu về cách con người xác định giới tính thông qua giọng nói.

Mục tiêu cuối của luyện thanh chủ yếu tập trung vào tăng âm vực lên khoảng trung bình của nữ giới (không chuyển giới). Đồng thời, các bài tập cũng hướng đến giảm độ mạnh và độ lớn trong khi nói, tăng lượng hơi thở (cho phép một lượng không khí nhỏ thoát ra giữa các dây thanh âm).

Trong một số tường hợp, người chuyển giới cũng cần phải luyện tập với những khoảng dừng trong khi nói ("ừmmm" hay "ờm"), cách tằng hắng để làm trong giọng, cách ho và cười để những hành động này trông nữ tính hơn.

Ngoài ra, giáo dục về cách sống, chế độ ăn, tập luyện và thói quen sử dụng giọng nói nhằm tăng cường sức khỏe giọng nói cũng rất quan trọng. Đặc biệt là với những người chuyển giới nữ nhưng cấu trúc thanh quản vẫn còn của nam giới. Vì vậy, sự thay đổi giọng nói đòi hỏi một nỗ lực rất lớn.

Các khóa luyện thanh thường bao gồm khoảng 10 buổi tập cá nhân, mỗi buổi dài từ 40 phút đến 1 giờ và kết hợp với một số bài tập nhóm. Quá trình luyện thanh cần tối đa hóa việc chuyển sang sử dụng giọng nói mới trong giao tiếp thường ngày và phải tuân thủ chế độ tập luyện nghiêm ngặt.

Quá trình thay đổi giọng nói cần sự nỗ lực rất lớn (Ảnh:;springboardcenter.org)

Quá trình luyện thanh tuy không đau đớn nhưng có thể gây chán nản. Nguyên nhân chủ yếu là về mặt tinh thần. Người tập phải có ý thức điều khiển giọng nói của mình mọi lúc, đặc biệt là ngay từ giai đoạn đầu.

Phương pháp luyện thanh bao gồm bắt chước theo mẫu giọng nữ, hướng dẫn cách thay đổi vị trí thanh quản trong cổ, cách thắt chặt cơ dây thanh âm, điều khiển tốc độ và độ rung của dây thanh âm, môi, lưỡi và hàm, và các bài tập tăng độ linh hoạt.

Một số ứng dụng chuyên dụng có thể giúp người tập theo dõi quá trình luyện tập của mình, như Sonneta Voice Monitor. Ngoài ra, người tập cũng cần phải thường xuyên thực hành và sử dụng giọng nói mới bên ngoài các buổi tập.

Mặc dù trước năm 2000 có rất ít báo cáo cho thấy tính hiệu quả của việc luyện thanh cho người chuyển giới nữ. Tuy vậy, trong những năm gần đây, các bằng chứng cho thấy mức độ hiệu quả cao của việc luyện thanh đã tăng lên rất nhanh.

Một số nghiên cứu chuyên sâu cần được tiến hành để có kết luận rõ ràng hơn. Tuy nhiên, những thông tin này cũng đã khích lệ những người chuyển giới trong nỗ lực thay đổi giọng nói của mình thông qua quá trình luyện thanh. Hầu như mọi học viên đều hài lòng với kết quả sau các khóa học luyện thanh.

Minh Bảo theo The Conversation