Bốn lý do để ngừng coi than hoạt tính như “thần dược”

Năm 2014, nữ diễn viên Gwyneth Paltrow từng khẳng định rằng nước chanh pha với than hoạt tính chính là một trong những "loại nước ép giải độc tốt nhất". Giờ đây, ta có thể tìm thấy than hoạt tính trong bánh mỳ, dưới dạng viên nén, hoặc trong cà phê tại những chuỗi cửa hàng có tên tuổi.

Có nhà bán lẻ còn khẳng định rằng than hoạt tính có thể bổ sung năng lượng, làm sáng da, giảm đầy hơi và chướng bụng. Nhưng tác dụng chính mà người ta luôn nhắc tới khi nói về than hoạt tính là giải độc cơ thể. Chẳng khó để ta có thể truy ra nguồn gốc của khẳng định trên, bởi nó được sử dụng trong cấp cứu tại bệnh viện để làm giải lượng độc tố mà nạn nhân lỡ uống phải hoặc khi sử dụng thuốc quá liều. Than sẽ liên kết với phân tử độc có trong đường tiêu hóa và không cho phép chúng được hấp thụ vào máu. Phần chất độc bị vô hiệu hóa, sau đó, sẽ được thải qua đường tiêu hóa như thức ăn thông thường. Tuy nhiên, tác động giải độc này lại bị lạm dụng và nhìn nhận sai bởi những "chuyên gia dinh dưỡng không bằng cấp".

Bốn lý do cần tránh sử dụng than hoạt tính

Dù rằng các sản phẩm tiêu dùng có kèm than hoạt tính dường như chỉ là một xu hướng sức khỏe không gây hại, nhưng vẫn có một vài lý do mà bạn nên nhớ để tránh những sản phẩm này.

1. Than hoạt tính sẽ liên kết với tất cả mọi thứ, từ vitamin, khoáng chất đến chất chống oxi hóa có trong thực phẩm của bạn. Đôi khi than còn được thêm vào các sản phẩm nước ép rau quả có bán tại các cửa hàng. Nhưng tiếc là, cơ thể sẽ không thể hấp thụ được vitamin trong hoa quả bởi đặc tính của than. Do đó, tốt nhất hãy chỉ nên dùng nước ép truyền thống thôi.

2. Than hoạt tính cũng có thể bám vào một số loại dược phẩm, bao gồm cả thuốc chống trầm cảm và kháng viêm, rồi làm vô hiệu hóa dược tính. Điều này có thể để lại hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe đối với nhiều người, nhưng nó sẽ chẳng bao giờ được giải thích, hay giới thiệu trên bao bì của than hoạt tính đâu.

3. Than hoạt tính có thể liên kết với thức ăn trong dạ dày và ruột mà bạn đưa vào. Nhưng để làm được vậy thì nó phải có tiếp xúc vật lý với đối tượng cần liên kết. Do đó, nếu đang cố gắng sử dụng than hoạt tính để "detox" cồn hay cái bánh kẹp mà mình mới ăn tối trước đó thì không được đâu, bởi chúng vốn đã bị hấp thụ hết vào máu rồi.

4. Than hoạt tính làm chậm quá trình đi nặng của bạn và được cho là gây buồn nôn và táo bón.

Đầy hơi và chướng bụng

Trong thập niên 80 của thế kỉ trước, một vài nghiên cứu đã chỉ ra rằng than hoạt tính có thể bám vào khí sản sinh ra trong quá trình tiêu hóa, làm giảm ợ hơi và chướng bụng. Cụ thể, các nghiên cứu gợi ý rằng nếu bạn sử dụng than hoạt tính sau khi hấp thụ các thực phẩm có thể gây đầy hơi thì nó sẽ giúp bạn giảm lượng khí được sản sinh. Tuy nhiên, cũng có những nghiên cứu sau này đã chỉ rằng than hoạt tính sẽ không có tác dụng nêu trên nếu được sử dụng cùng lúc với bữa ăn.

Những nghiên cứu này đều đã có tuổi đời rất lâu và dù rằng than hoạt tính thực sự có tác dụng nên trên tùy theo từng trường hợp cụ thể nhưng không nên sử dụng sản phẩm này về để khắc phục hiện tượng đầy hơi, chướng bụng về mặt lâu dài.

Trong khi đó, ta còn rất nhiều phương pháp hiệu quả để đối phó với ợ hơi và chướng bụng, ví dụ như giảm lượng carbonhydrate dễ lên men trong thực phẩm hoặc sử dụng một vài loại chế phẩm sinh học dùng trong chữa trị hội chứng ruột kích thích.

Tìm ra được giải pháp nhanh gọn, dễ dàng để bảo vệ sức khỏe là điều mà ai cũng mong muốn. Và khi ta càng phải vật lộn với lối sống bận rộn nhưng cũng đồng thời phải duy trì sức lực, ăn uống đủ chất và tập luyện thể thao, thì những chiêu trò tiếp thị hay những mẹo vặt của người nổi tiếng nghe lại càng bùi tai.

Thị trường sản phẩm detox đang vô cùng rộng lớn và chứa đầy những tư tưởng lệch lạc. Người ta đang cố nhồi nhét lối suy nghĩ rằng cuộc sống thường ngày và thói quen ăn uống của ta sẽ dần tích tụ một lượng "chất độc" trong hệ tuần hoàn của mình, nhưng sẽ không có loại sản phẩm hay chế độ ăn uống nào thay đổi được điều đó, dù rằng ngân sách quảng cáo có lớn thế nào hay bất kì ai nổi tiếng đang nói điều ngược lại. Ngay cả thức ăn nhanh cũng chẳng hề chứa độc tố.

Cơ thể con người đã có sẵn các cơ chế để tự giải độc (đúng đấy, gan và thận của bạn đã đủ để làm việc này rồi), bởi vậy, đừng lãng phí tiền bạc vào những sản phẩm như thế. Và cũng cần gì phải làm cho thức ăn ít "béo" bằng cách bỏ vào đó một hợp chất dư thừa và không hấp thụ được đúng không?

Trung ND theo Popular Science