Voi châu Phi sắp tuyệt chủng vì mất môi trường sống và nạn săn ngà voi

Voi châu Phi, cả loài voi xavan lớn và voi rừng nhỏ hơn, có nguy cơ tuyệt chủng do môi trường sống bị ảnh hưởng và nạn săn trộm voi để lấy ngà.

Theo báo The Independent của Anh, loài voi xavan lớn hiện được xếp vào danh sách có nguy cơ tuyệt chủng, trong khi voi rừng nhỏ hơn nằm trong danh sách cực kỳ nguy cấp - nghĩa là có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất.

Đánh giá này được đưa ra khi Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) cập nhật Danh sách Đỏ các loài động vật bị đe dọa đồng thời chỉ ra một tương lai đầy khó khăn của loài voi ở châu Phi. Loài voi châu Phi vốn trước đây nằm trong danh sách đỏ như một loài đơn lẻ và được coi là "rất dễ bị tuyệt chủng".

IUCN cho biết hai loài voi này hiện nay được đánh giá riêng biệt sau khi có những bằng chứng di truyền trong thập kỷ qua chứng minh đây là các loài động vật khác biệt với nhau.

Cảnh báo được đưa ra trong bối cảnh số lượng voi châu Phi trên khắp lục địa đang giảm mạnh. IUCN cho biết số lượng voi rừng châu Phi đã giảm hơn 86% trong khoảng thời gian 31 năm qua, trong khi dân số voi xavan châu Phi giảm ít nhất 60% trong 50 năm qua.

Cả hai loài đều bị suy giảm mạnh, đặc biệt kể từ năm 2008 do nạn săn trộm voi tăng mạnh, đạt đỉnh điểm vào năm 2011, và từ đó đến nay vẫn tiếp tục là mối đe dọa lớn đối với quần thể.

Ngoài ra, đánh giá cũng cho biết môi trường sống của voi đang bị phá hủy, chủ yếu để dọn đường cho đất nông nghiệp và các hoạt động phát triển khác. Đây là một mối đe dọa lớn khiến loài voi đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.

Nhiều người cho rằng hiện chỉ còn tổng cộng 415.000 con voi trên khắp châu Phi. Số liệu gần đây nhất là vào năm 1980 có hơn một triệu con voi ở châu Phi. Ngay cả sau khi nhu cầu ngà voi tăng vọt vào đầu thế kỷ 20, vẫn có hơn 10 triệu con voi ở châu Phi.

"Những chú voi ở châu Phi đóng vai trò quan trọng trong các hệ sinh thái, nền kinh tế và trong trí tưởng tượng chung của chúng ta trên toàn thế giới", Tiến sĩ Bruno Oberle, tổng giám đốc IUCN, cho biết trong đánh giá mới Sách đỏ của IUCN về cả hai loài voi châu Phi, và nhấn mạnh đến những áp lực dai dẳng mà loài động vật mang tính biểu tượng này phải đối mặt.

Ông nói thêm: "Chúng ta phải khẩn trương chấm dứt nạn săn trộm và đảm bảo bảo tồn đủ môi trường sống thích hợp cho cả voi rừng và voi xavan. Một số quốc gia châu Phi đã dẫn đầu nỗ lực trong những năm gần đây, cho thấy chúng ta có thể đảo ngược tình thế để giúp loài voi sinh trưởng. Chúng ta phải hợp tác cùng nhau để đảm bảo thành công".

Các đánh giá về nỗ lực bảo tồn loài voi cho thấy những biện pháp chống săn trộm trên thực địa, cùng với luật pháp và quy hoạch sử dụng đất nhằm thúc đẩy sự chung sống giữa con người và động vật hoang dã, là chìa khóa để bảo tồn voi thành công, IUCN cho biết.

Điều này có nghĩa là một số quần thể voi rừng đã ổn định trong các khu bảo tồn được quản lý tốt ở Gabon và Cộng hòa Congo. Trong khi đó, số lượng voi xavan cũng đã ổn định hoặc phát triển trong nhiều thập kỷ, đặc biệt là ở Khu bảo tồn biên giới Kavango-Zambezi, nơi có số lượng loài voi này lớn nhất trên lục địa.

"Mặc dù kết quả đánh giá xếp quần thể voi xavan ở lục địa vào loại có nguy cơ tuyệt chủng, nhưng điều quan trọng cần lưu ý là ở cấp độ địa điểm, một số quần thể con đang phát triển mạnh", Tiến sĩ Dave Balfour của IUCN, người đóng góp vào bản đánh giá cho biết.

"Do đó, cần thận trọng và am hiểu kiến ​​thức địa phương khi ra chính sách bảo tồn loài voi". Tiến sĩ Kathleen Gobush, người đứng đầu đánh giá của IUCN về voi, cảnh báo nhu cầu "dai dẳng" với ngà voi, cùng với khả năng xung đột giữa con người và voi lớn hơn khi dân số con người tăng lên. Tất cả đồng nghĩa với việc tương lai của loài voi vẫn còn nhiều lo ngại nghiêm trọng.

"Nhu cầu mua ngà voi ngày càng tăng cao, áp lực cuộc sống của con người ngày càng leo thang tại các vùng đất hoang dã của châu Phi. Chính vì vậy, các chính phủ và tổ chức cần quan tâm đến loài voi của châu Phi. Những nỗ lực bảo tồn một cách sáng tạo, quản lý loài động vật này một cách khôn ngoan, bảo vệ môi trường sống của chúng đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết", bà nói.

Ngoài loài voi ở châu Phi, Sách Đỏ của IUCN hiện bao gồm 134.425 loài, trong đó có 37.480 loài đang bị đe dọa tuyệt chủng.

Hoàng Lan