VnReview
Hà Nội

Vén màn bí ẩn về "nhện" khổng lồ trên Sao Hỏa

Hơn hai thập kỷ trước, con người đã phát hiện ra những dấu vết kỳ lạ trên bề mặt Hành tinh Đỏ, trông giống như những con nhện, được gọi là "nhện trên Sao Hỏa". Sau thời gian dài nghiên cứu, các nhà khoa học ở Anh cuối cùng đã giải mã được bí ẩn đằng sau những "con nhện" ngoài hành tinh này.

Tàu quỹ đạo của NASA đã chụp được hình ảnh "nhện" tại cực nam của sao Hỏa vào 13 /5 /2018

Những hình ảnh về "nhện" có thể nhìn thấy trong ảnh vệ tinh về cực nam của Sao Hỏa. Chúng tất nhiên không phải là nhện thật, nhưng những dấu vết có hình phân nhánh, hằn trên bề mặt Sao Hỏa đã khiến các nhà nghiên cứu gọi chúng là "araneiforms" (có nghĩa là "giống nhện")

Với chiều ngang lên tới 3.300 feet (1 km), những dấu vết khổng lồ này không giống bất cứ thứ gì trên Trái Đất.

Trong một nghiên cứu mới được công bố ngày 19/3 trên tạp chí Scientific Reports, các nhà khoa học đã tái tạo thành công phiên bản thu nhỏ của "nhện Sao Hỏa" trong phòng thí nghiệm. Họ đã sử dụng một phiến băng khô và một cỗ máy mô phỏng khí quyển của Hành tinh Đỏ. Khi băng lạnh tiếp xúc với lớp trầm tích nóng mô phỏng trầm tích trên Sao Hỏa, một phần của băng ngay lập tức thăng hoa (chuyển trực tiếp từ thể rắn sang thể khí), tạo thành các vết nứt trông như những con nhện nơi khí thoát ra qua băng.

"Nhện" được tạo ra trong phòng thí nghiệm với độ sâu của các rãnh giảm dần từ phần trung tâm, tương tự như trên Sao Hỏa

Tác giả chính của nghiên cứu, cô Lauren McKeown, một nhà nghiên cứu về hành tinh tại Đại học Mở (Anh), cho biết: "Nghiên cứu này cho thấy những bằng chứng thực nghiệm đầu tiên cho một quá trình được cho là sẽ thay đổi cảnh quan địa cực của Sao Hỏa. Các thí nghiệm cho thấy rằng các dấu vết hình con nhện mà chúng ta phát hiện được trên Sao Hỏa có thể được hình thành do băng khô thăng hoa."

Theo NASA, bầu khí quyển của sao Hỏa chứa hơn 95% carbon dioxide (CO2). Rất nhiều băng và sương giá hình thành xung quanh các cực của hành tinh vào mùa đông cũng nhờ vào CO2. Trong một nghiên cứu năm 2003, các chuyên gia đưa ra giả thuyết rằng "nhện" trên Sao Hỏa có thể hình thành vào mùa xuân, khi ánh sáng mặt trời xuyên qua lớp băng CO2 và làm nóng mặt đất bên dưới. Nhiệt độ tăng làm cho băng thăng hoa, tạo ra áp suất dưới lớp băng, khiến băng nứt ra.

Nhóm nghiên cứu cũng đưa ra giả thuyết: Khí dồn nén thoát ra qua các vết nứt tạo thành cột khí, để lại các vết chân nhện ngoằn ngoèo thấy rõ trên Sao Hỏa ngày nay.

Cho đến gần đây, các nhà khoa học vẫn chưa có cách nào để kiểm tra giả thuyết đó trên Trái Đất do điều kiện khí quyển rất khác biệt. Tuy nhiên, trong nghiên cứu mới, các nhà nghiên cứu đã tạo ra một Sao Hỏa thu nhỏ trên Trái Đất, bằng cách sử dụng một thiết bị có tên là Phòng mô phỏng Sao Hỏa của Đại học Mở (Anh).

Nhóm nghiên cứu đã đặt các hạt trầm tích có kích thước khác nhau vào bên trong buồng, sau đó sử dụng một hệ thống tương tự một chiếc máy gắp thú để treo một khối đá khô bên trên các hạt. Nhóm nghiên cứu đã điều chỉnh buồng để mô phỏng các điều kiện khí quyển của sao Hỏa, sau đó từ từ hạ khối băng khô xuống các hạt.

Các thí nghiệm đã chứng minh rằng giả thuyết về sự thăng hoa của đá khô tạo ra dấu vết hình nhện là có cơ sở. Bất kể kích thước của các hạt trầm tích, băng khô luôn thăng hoa khi tiếp xúc với chúng, và khí thoát ra đẩy lên trên, tạo ra các vết nứt giống như dấu chân nhện. Theo các nhà nghiên cứu, các vết chân nhện phân nhánh nhiều hơn khi hạt trầm tíchmịn hơn và phân nhánhít hơn khi hạt thô hơn.

Mặc dù chưa chắc chắn, nhưng những thí nghiệm này cung cấp bằng chứng vật lý đầu tiên cho thấy cách mà "nhện trên Sao Hỏa"có thể đã hình thành. Giờ đây, điều đó không còn là bí ẩn nữa.

Yen Kim (Theo Live Science)

Chủ đề khác