VnReview
Hà Nội

Vì sao uống cafe giúp bạn tỉnh táo dù đã rất buồn ngủ?

Caffeine hay người Việt thường gọi cà phê (cafe), là một hóa chất có vị đắng, được tạo ra bởi các loài thực vật nhằm ngăn chặn động vật ăn cỏ, lá hoặc hạt của chúng. Trên thực tế, đây là chất kích thích thần kinh được sử dụng rộng rãi bậc nhất trên toàn cầu.

Theo các nghiên cứu, cứ 5 người trưởng thành trên thế giới thì có tới 4 người sử dụng caffeine dưới dạng đồ uống nóng hoặc lạnh như cà phê, trà, soda. Nó có tác dụng chính là ngăn chặn cơn buồn ngủ.

Tại sao đôi khi chúng ta buồn ngủ?

Giấc ngủ liên quan đến sự kết hợp phức tạp của các chức năng sinh học, đã xuất hiện trước khi động vật có não.

Tuy nhiên, với con người, một phần quan trọng của việc thư giãn trong ngày là sự tích tụ dần dần của một hợp chất có tên adenosine. Khi cơ thể hoạt động, hợp chất này tích dần trong mô não, bám chặt vào thụ thể trong màng của những tế bào thần kinh nhất định và làm giảm tốc độ bắn (bắn tín hiệu thần kinh giữa các tế bào) của chúng. Nói cách khác, adenosime làm hệ thần kinh giảm hoạt động và cảm thấy buồn ngủ.

Để thoát khỏi tình trạng này và cảm thấy bản thân được nạp năng lượng, chúng ta chỉ cần ngừng làm việc và tìm một nơi nào đó yên tĩnh rồi chìm vào giấc ngủ. Khi thức dậy, cơ thể sẽ trở nên tỉnh táo, các dây thần kinh hoạt động hết công suất, ít nhất là cho đến khi chúng bị tắc nghẽn bởi adenosine một lần nữa.

Vậy tại sao caffeine lại khiến cơ thể tỉnh táo, tràn đầy sinh lực?

Trong vòng 2 giờ kể từ khi uống một tách cafe, nồng độ caffeine trong não sẽ đạt mức cao nhất, khiến tâm trạng người dùng phấn chấn. Nó cũng làm co mạch máu trong não. Khi uống cafe, bạn sẽ khiến caffeine chiếm chỗ của; adenosime.

Tác dụng của caffeine là nó giải phóng epinephrine - một loại hormone tạo ra các phản ứng mà chúng ta có thể cần trong thời gian căng thẳng hoặc nguy hiểm. Khi đó, tim của chúng ta đập nhanh hơn một chút, đồng tử giãn ra, máu được chuyển hướng đến các cơ và carbohydrate dự trữ sẽ được giải phóng khỏi gan.

Nói cách khác, caffeine cho phép một số dây thần kinh nhất định trong não tiếp tục hoạt động với tốc độ tương đối nhanh, ngay cả khi cơ thể con người đã mệt mỏi. Nó khiến chúng ta tự nhủ rằng có điều gì đó thú vị (hoặc gấp gáp) đang xảy ra và cảm giác tỉnh táo cũng từ đó mà xuất hiện.

Caffeine có nguy hiểm không?

Theo các nhà khoa học, hầu hết những người có thói quen sử dụng từ 1 - 4 tách cà phê mỗi ngày thường sẽ không gặp rủi ro nào rõ ràng đối với vấn đề sức khỏe của họ. Trên thực tế, dùng một lượng nhỏ caffeine thậm chí có thể mang lại một vài lợi ích nhỏ (nhưng không đáng kể) liên quan đến sức khỏe gồm ngăn ngừa bệnh tim, đốt cháy calo và sống thọ hơn.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng cảnh báo rằng việc sử dụng caffeine mỗi ngày sẽ tạo ra sự phụ thuộc về thể chất với chất này và việc cai nghiện sẽ gây ra những cơn đau đầu, cảm giác cáu kỉnh, thờ ơ với mọi việc. Một vài lợi ích của việc sử dụng caffeine như đã kể trên cũng sẽ bị loại bỏ khi bạn uống cà phê với một số chất phụ gia hoặc thêm nhiều đường. 

Đối với những người đang mang thai, uống bất kỳ một lượng caffeine nào cũng sẽ khiến bạn gặp rủi ro về sức khỏe. Thậm chí, việc sử dụng caffeine ở liều lượng quá cao cũng có thể gây tử vong. Một số trường hợp không may đã được ghi nhận khi nạn nhân có nồng độ khoảng 80 đến 100 microgam caffeine trên mỗi ml máu.

Vì vậy, để an toàn cho sức khỏe hãy sử dụng caffeine với một liều lượng phù hợp. Bạn cũng nên uống 1 - 2 cốc nước trái cây mỗi buổi sáng khi thức dậy và có thể đi ngủ sớm hơn một chút để đỡ phải dùng đến caffeine.

Nguyễn Dương (Theo Science Alert)

Chủ đề khác