Kỳ lạ chuyện loài vẹt biết dạy nhau cách mở nắp thùng rác ở Úc?

Những con vẹt hoang dã ở Úc đang dạy nhau cách mở thùng rác để kiếm đồ ăn.

Các nhà khoa học đã phát hiện ra một điều khá thú vị ở những con vẹt sống tại Sydney, Úc. Đó là việc chúng có thể dạy nhau cách nhấc nắp thùng rác lên để kiếm thức ăn.

Trong một nghiên cứu mới vào tuần này, các nhà nghiên cứu đã trình bày chi tiết về sự xuất hiện và lan rộng của hành vi thú vị này ở loài vẹt. Theo đó, đây là một ví dụ phổ biến nhưng không phải lúc nào cũng dễ dàng quan sát được, nhất là sự thay đổi văn hóa xảy ra giữa các loài động vật.

Lucy Aplin và nhóm của cô tại Viện Hành vi Động vật Max Planck từ lâu đã quan tâm đến việc làm sáng tỏ đời sống xã hội của các loài động vật, đặc biệt tập trung vào các loài chim.

Ví dụ, nghiên cứu trước đó của họ đã chỉ ra rằng những con chim khổng lồ ở Vương quốc Anh có thể nhanh chóng nhặt lên và truyền phương pháp giải một câu đố giúp mang tới cho chúng những con sâu bọ. Năng khiếu học hỏi cũng phần nào giải thích tại sao những con chim này tấn công hàng loạt những chai sữa của một thị trấn ở Anh cách đây 1 thế kỷ bằng cách phá nắp để lấy trộm kem bên trong.

Lần này, Aplin và nhóm của cô đã làm việc với các nhà nghiên cứu khác ở Úc để điều tra hành vi thú vị của loài vẹt mào vàng, một loài chim bản địa chuyên lật lắp thùng rác trên khắp Sydney, Úc để kiếm ăn.

Aplin, người đứng đầu phòng thí nghiệm sinh thái văn hóa và nhận thức tại Max Planck cho biết, họ rất quan tâm đến việc tìm hiểu sự thay đổi linh hoạt về hành vi của các loài động vật trong môi trường đầy biến động như các thành phố lớn. Ngoài ra họ cũng muốn xem liệu sự lan truyền hành vi này có phải vì những con vẹt học tập nhau hay không.

Nghiên cứu này đã được đăng tải mới đây trên tạp chí Science. Đầu tiên, họ khảo sát mọi người ở các khu vực lân cận khác nhau từ năm 2018 đến năm 2019 về việc họ có nhìn thấy những con chim lục thùng rác hay không.

Cuối cùng, nhóm nghiên cứu đã ghi nhận hơn 300 trường hợp nhìn thấy nắp thùng rác bị những con chim, chủ yếu là vẹt nâng lên tại 44 khu dân cư ngoại ô. Sau đó, các nhà nghiên cứu đã gắn thẻ theo dõi hơn 400 con vẹt đuôi dài và kết quả khá bất ngờ khi họ tìm thấy ở ba điểm nóng có sự xuất hiện của chúng.

Nhóm xác định thấy trước năm 2018, hành vi nâng nắp thùng rác có khả năng chỉ xảy ra ở ba vùng ngoại ô. Nhưng khi hành vi này bắt đầu lan rộng, họ nhận thấy hành vi này sẽ thay đổi một cách tinh vi từ nơi này sang nơi khác và tạo ra sự đặc trưng tùy nơi.

Những con chim trong khu phố có thể giữ nắp cố định suốt thời gian, trái ngược với những con chim mở nắp hoàn toàn. Đặc biệt có tới 84% con vẹt đực thực hiện động tác nâng. Nhìn chung các loài chim đều có thể nâng nắp và điều này cho thấy, hành vi đã lan truyền giữa nhiều nhóm chim khác nhau. Tuy nhiên những con đực thống trị đàn có xu hướng kiếm ăn dễ dàng nhất, có thể vì chúng là những con đầu tiên mò vào thùng rác.

Aplin cho biết: "Nghiên cứu của chúng tôi bổ sung thêm bằng chứng cho thấy, các loài động vật có văn hóa và cách thức cải tiến mới có thể lan truyền trong các quần thể và dẫn đến những hành vi mới".

Các hành vi tiếp thu được giữa các loài động vật tinh thông đã được ghi lại nhiều lần trước đây, chẳng hạn như việc tinh tinh truyền lại kỹ năng sử dụng công cụ. Đặc biệt cũng có những bằng chứng về sự đa dạng văn hóa giữa các nhóm tinh tinh khác nhau và cách sử dụng công cụ khác nhau. Nhưng theo Aplin, có rất ít nghiên cứu về cách con người và môi trường tạo ra giúp định hình nền văn hóa động vật như vậy.

Bà nói: "Những phát hiện này chứng minh các nền văn hóa mới cũng có thể phát triển nhanh chóng để đáp ứng với các cơ hội do con người tạo ra ở thành thị".

Thực tế hành vi này lan truyền khá chậm. Aplin và nhóm của cô đã tìm ra nguyên nhân đó. Một lý do có thể kể đến, đó là hành vi này không hề dễ học vì một con chim có thể mất nhiều tháng để hiểu được cách làm. Các rào cản về mặt địa lý cũng có thể khiến những con chim khó tiếp cận với hành vi này hơn. Vẹt thành phố có xu hướng di cư ít hơn và không ngạc nhiên khi những con vẹt thành phố học hỏi nhanh hơn so với những con vẹt ở vùng ngoại ô di cư tới.

Aplin chia sẻ thêm: "Năng lực đổi mới và văn hóa là bí quyết thành công của chúng ta. Nó cho phép chúng ta sống trong nhiều môi trường khác nhau và thích nghi với nhiều tình huống mới. Công trình này cho thấy khả năng này không hoàn toàn chỉ giới hạn ở con người, đặc biệt một số loài động vật khác cũng có khả năng thích ứng hành vi nhanh chóng. Sự thay đổi của con người diễn ra nhanh chóng và ngày càng gia tăng. Vì vậy việc hiểu biết về những phản ứng hành vi này đối với môi trường mới là cực kỳ quan trọng nếu chúng ta muốn hiểu khi nào và cách động vật sẽ đối phó với những thay đổi này ra sao".

Dù điều gì xảy ra với những con vẹt thích lục thùng rác này, Aplin và nhóm của cô hy vọng nghiên cứu của họ sẽ giúp làm sáng tỏ hơn nữa cách động vật có thể thích nghi về mặt văn hóa với một thế giới đang thay đổi, giống như con người đã làm trong hàng thiên niên kỷ qua.

Tiến Thanh (Theo Gizmodo)