Thường xuyên tập thể thao aerobic sẽ giúp người già cải thiện chất trắng và trí nhớ

Theo một nghiên cứu mới được công bố gần đây của các nhà khoa học Mỹ, người cao tuổi tập các môn thể thao aerobic thường xuyên sẽ gia tăng chất trắng, nơi kết nối và truyền tải tín hiệu giữa các tế bào thần kinh trong não. Một số người cao tuổi tham gia đi bộ trong nghiên cứu còn được cải thiện trí nhớ.

Bộ não của họa sĩ có gì khác với người bình thường

Chất trắng và chất xám

Nhắc đến bộ não, chúng ta thường nghe về chất xám chứ ít ai biết chất trắng. Chất xám là khu vực sinh sống của các tế bào thần kinh, một khu vực hoạt động tích cực so với chất trắng là một mô não thụ động, ít quan trọng hơn. Nếu neuron (tế bào thần kinh) là tế bào não bộ tạo ra tín hiệu và xung điện trong não thì các sợi trục trong chất trắng chính là hệ thống dây giúp truyền tải các tín hiệu giữa các neuron.

Chất trắng chủ yếu được cấu tạo từ hệ thống sợi trục trong não. Chất trắng mang tên màu "trắng" là vì phần bao bọc các sợi trục là các protein và lipid béo. Protein và lipid béo này sẽ tạo ra một lớp cách điện giúp tăng tốc độ truyền tải tín hiệu từ vùng não này sang vùng não khác.

(Ảnh: ResearchGate)

Các biện pháp can thiệp nhằm ngăn ngừa lão hóa chất trắng cũng rất quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh Alzheimer và các chứng bệnh sa sút trí tuệ khác. Đó là vì sự thoái hóa tế bào thần kinh thường liên quan đến việc mất tế bào theo tuổi tác. Việc mất chất xám hay sự lão hóa của chất trắng cũng có khả năng làm suy giảm sức khỏe nhận thức. Sự suy giảm sợi trục, các tổn thương và chảy máu nhỏ ở não đều có liên quan đến sự suy giảm chức năng não do tuổi tác.

Lợi ích của thể thao aerobic với chất trắng

Các bài tập thể thao cải thiện sức bền, làm gia tăng nhịp thở và nhịp tim trong thời gian dài được gọi là aerobic. Ví dụ một số môn có tính chất aerobic như bơi lội, chạy bộ, đạp xe... Lâu nay, khoa học đã biết rằng tập các bài aerobic đều có ích cho sức khỏe não bộ.

Trong nghiên cứu của phòng thí nghiệm bộ não (BRAiN Lab) thuộc trường Sức khỏe và Khoa học nhân văn (College of Health and Human Sciences), đại học bang Colorado, 180 người già khỏe mạnh nhưng thụ động được tham gia các nhóm tập các môn thể thao aerobic như chạy bộ, khiêu vũ. Để đánh giá hiệu quả của việc tập thể thao đến chất trắng trong não, các tình nguyện viên được kiểm tra tim mạch, nhận thức, chụp ảnh cộng hưởng từ (MRI) trước và sau đợt can thiệp dài 6 tháng.

Kết quả là, các tình nguyện viên trong hai nhóm đi bộ và học khiêu vũ đều có sự gia tăng chất trắng sau can thiệp. Như vậy, chất trắng trong não đã nhận được ảnh hưởng tích cực từ hoạt động thể chất, đặc biệt là những vùng não bị tổn thương nhiều nhất trong quá trình lão hóa như thể chai (corpus callosum, thành phần chất trắng lớn nhất trong não, bao gồm 200-300 tỉ sợi trục) và cingulum (một hệ thống chất trắng nổi bật hỗ trợ hoạt động điều hành và trí nhớ).

Ngoài ra, nhóm đi bộ còn đạt được những lợi ích khác sau can thiệp là cải thiện trí nhớ tình tiết, nhớ lại tốt hơn những ký ức đã trải qua trong đời. Ngược lại, nhóm đối chứng chỉ tập các bài thể thao cường độ thấp như thăng bằng, kéo giãn thì không thay đổi gì trong trí nhớ tình tiết, sự suy giảm tín hiệu chất trắng ở mức chậm và bình thường.;

(Ảnh: Dreamstime)

Trí nhớ tình tiết (episodic memory) là trí nhớ những sự kiện nhất định đã xảy ra với bạn trong quá khứ, ví dụ bạn đã ở đâu sáng nay, đã ăn món gì tối qua.

Lý giải điều này, cô Andrea Mendez Colmenares, tác giả chính của nghiên cứu, cho rằng, đó là vì nhóm đi bộ đông hơn nhóm học khiêu vũ, vì trái tim và cả cơ thể của họ đã làm việc cật lực hơn.

Do đó, các hoạt động tăng cường nhịp tim có thể giúp người già được trang bị tốt hơn trong việc ứng phó với các hiệu ứng phụ nhất định của sự lão hóa não bộ. 

Nghiên cứu này đã chứng minh là, các vùng não dễ bị tổn thương nhất trước sự lão hóa cũng là những vùng não được lợi nhiều nhất từ việc tập các môn thể thao aerobic thường xuyên. Kết quả này củng cố các khuyến nghị sức khỏe cho công chúng của Hiệp hội Tim mạch Mỹ và các tổ chức sức khỏe khác về hoạt động thể chất định kỳ với cường độ trung bình đến mạnh, cụ thể là hoạt động thể chất thường xuyên 150 phút mỗi tuần.

Theo dự báo, cứ mỗi 20 năm một lần, khi dân số già đi, tình trạng sa sút trí tuệ (dementia) sẽ tăng gấp đôi. Trước viễn cảnh này, các nhà khoa học đề xuất trong nghiên cứu, tập các môn thể thao aerobic thường xuyên là chiến lược hiệu quả để giảm nguy cơ suy giảm nhận thức.

Nghiên cứu cũng nhấn mạnh hai ý tưởng mới: chất trắng là "mềm dẻo" và có thể thay đổi do kết quả trải nghiệm hoặc can thiệp ngắn hạn, cá nhân hóa việc tập thể thao theo đặc điểm sinh lý và sinh học của từng cá nhân. 

"Thực tiễn chúng tôi có thể chứng minh các kết quả về chất trắng trong thử nghiệm lâm sàng chỉ trong 6 tháng có nghĩa là bạn không cần phải tập thể dục cả đời mới thấy được các thay đổi trong não". "Chúng tôi hy vọng nghiên cứu này có thể khuyến khích lĩnh vực lão hóa chất trắng và sa sút trí tuệ theo hướng có thêm những khuyến cáo điều trị và can thiệp phi dược lý được định hướng tốt hơn cho những người đang lão hóa một cách bình thường và những người có một số sự suy giảm, để mọi người có thể sống lâu hơn với nhận thức tốt hơn một cách độc lập", Colmenares cho biết.

Công trình này đã được đăng tải trên NeuroImage ngày 24 tháng 6 vừa qua. Tác giả chính-cô Andrea Mendez Colmenares là nghiên cứu sinh tiến sĩ ngành khoa học thần kinh nhận thức trường đại học bang Colorado (CSU), Hoa Kỳ. Lĩnh vực nghiên cứu của cô là lão hóa và hình ảnh thần kinh chất trắng. 

Aida (Theo Colorado State University)