VnReview
Hà Nội

Một thế giới mới đầy nguy hiểm với máy bay không người lái

Cách đây 1 thập kỷ, Mỹ là nước độc quyền thực sự về máy bay không người lái (drone). Nhưng điều đó không còn đúng nữa. Theo số liệu của tổ chức New America Foundation, hiện đã có hơn 70 quốc gia sở hữu một số loại máy bay không người lái, mặc dù chỉ một số nước nhỏ sở hữu loại máy bay không người lái có vũ trang.

Một chiếc máy bay không người lái MQ-1 Predator của Không lực Hoa Kỳ

Theo trang CNN, sự bùng nổ trong công nghệ máy bay không người lái sẽ thay đổi cách thức các quốc gia tiến hành chiến tranh và đe doạ bắt đầu một cuộc đua vũ trang mới khi các chính phủ tìm mọi cách để cân bằng được với đối phương.

Trung Quốc từng tuyên bố sẽ sử dụng máy bay không người lái để giám sát một nhóm các hòn đảo không có người ở ở biển Hoa Nam hiện đang do Nhật Bản kiểm soát song Trung Quốc và Đài Loan lại tuyên bố là của họ.

Hồi tháng 8/2010, Iran đã tiết lộ máy bay không người lái có vũ trang đầu tiên của họ. Tướng Amir Ali Hajizadeh của quân đội Iran lúc đó còn cho biết chiếc máy bay không người lái cỡ dài này có thể bay 2.000 km.

Vì chưa có một khuôn khổ quốc tế về việc sử dụng máy bay không người lái trong các cuộc tấn công, Mỹ đã từng thiết lập một tiền lệ nguy hiểm với các quốc gia khác bằng chương trình máy bay không người lái bí mật và hiếu chiến của họ ở Pakistan và Yemen, nhắm vào các thành viên đáng nghi ngờ của quân Al Qaeda và đồng minh.

Cũng giống như những biện minh của Mỹ về các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của họ là nhắm đến quân al Qaeda và đồng minh, người ta có thể tưởng tượng không lâu nữa Ấn Độ cũng sẽ có những cuộc tấn công tương tự nhắm vào lực lượng khủng bố ở Kashmir, hay Trung Quốc cũng sẽ tấn công những người ly khai ở phía tây Trung Quốc, và Iran cũng có thể sẽ dùng máy bay không người lái để đánh những người theo chủ nghĩa dân tộc Baluchi dọc theo biên giới của họ với Pakistan.

Hồi tháng 11/2010 tại Triển lãm hàng không Zhuhai, Trung Quốc đã khiến Mỹ phải kinh ngạc khi trình làng 25 mẫu máy bay không người lái, một số trong đó được trang bị khả năng phóng tên lửa.

Vẫn chưa rõ Trung Quốc có bao nhiêu máy bay không người lái đang hoạt động và bao nhiêu máy bay vẫn đang được phát triển, nhưng Trung Quốc rõ ràng có ý định bắt kịp khả năng phát triển kho vũ khí máy bay không người lái của Mỹ.

Khi cựu Tổng thống Mỹ là George W. Bush tuyến bố một "Cuộc chiến chống khủng bố" cách đây 11 năm, Lầu Năm Góc chỉ mới có chưa đến 50 chiếc máy bay không người lái. Nhưng vào năm 2012, Mỹ đã có khoảng 7.500 máy bay không người lái.

Khi cựu Tổng thống Bush bắt đầu cuộc chiến đó, Mỹ chưa từng sử dụng máy bay không người lái có vũ trang vào các cuộc chiến tranh. Cuộc tấn công sử dụng máy bay không người lái đầu tiên của Mỹ diễn ra vào giữa tháng 11/2011 và đã giết chết chỉ huy quân sự của quân al Qaeda, Mohammed Atef, ở Afghanistan.

Kể từ đó, Cục tình báo trung ương Mỹ (CIA) đã sử dụng máy bay không người lái có trang bị bom và tên lửa hàng trăm lần để đánh vào những lực lượng quân đội đáng nghi ngờ ở Pakistan và Yemen.

Mới chỉ có Mỹ, Anh và Israel nổi tiếng đã phát động những cuộc tấn công dùng máy bay không người lái nhằm vào kẻ thù của họ, song các thành viên khác của Lực lượng Hỗ trợ An ninh Quốc tế ở Afghanistan, như Australia, cũng đã "mượn" máy bay không người lái của Israel để sử dụng trong chiến tranh.

Công nghệ máy bay không người lái đang phát triển nhanh chóng. Một nghiên cứu hồi năm 2011 ước tính có khoảng 680 chương trình phát triển máy bay không người lái được các chính phủ, công ty và viện nghiên cứu trên thế giới thực hiện. Trong khi hồi năm 2005 mới chỉ có 195 chương trình như vậy.

Năm 2010, công ty General Atomics của Mỹ đã nhận được giấy phép xuất khẩu để bán các phiên bản máy bay không người lái Predator không có vũ trang đến Ả Rập Xê Út, Ai Cập, Ma-rốc và các tiểu vương quốc Ả Rập. Mỹ cũng đã đồng ý trang bị vũ trang cho 6 máy bay không người lái Reaper của Italy, nhưng lại từ chối yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỹ mua máy bay không người lái Predator có trang bị vũ trang.

Isael là nhà xuất khẩu máy bay không người lái và công nghệ máy bay không người lái lớn nhất của thế giới.

Xây dựng máy bay không người lái, đặc biệt là máy bay không người lái có vũ trang, cần đến những công nghệ phức tạp và các vũ khí đặc dụng, nhưng các chính phủ ngày càng sẵn sàng đầu tư thời gian và tiền bạc để mua hoặc phát triển chúng, vì máy bay không người lái có vũ trang ngày càng được xem là một phần của cuộc chiến tranh hiện đại.

Thụy Điển, Hy Lạp, Thụy Sĩ, Tây Ban Nha, Ý và Pháp đã từng hợp tác trong một dự án chung thông qua các công ty hàng không nhà nước. Chính quyền Pakistan từ lâu vẫn cố gắng thuyết phục Mỹ đưa máy bay không người lái Predator có vũ trang cho họ, còn Ấn Độ sở hữu máy bay không người lái có vũ trang của Israel được thiết kế để dò và phá huỷ radar của kẻ thù.

Teal Group, một công ty tư vấn quân sự ở Virginia từng ước tính thị trường toàn cầu về nghiên cứu, phát triển và nguyên vật liệu cho máy bay không người lái có vũ trang sẽ tăng gấp đôi trong 1 thập kỷ tới, từ mức 6,6 tỷ USD năm 2012 lên 11,4 tỷ USD.

Không chỉ có các chính phủ mới có nhu cầu đối với máy bay không người lái. Các nhóm quân nổi dậy cũng muốn chinh phục công nghệ này. Năm 2011, lực lượng đối lập Libya muốn lật đổ nhà độc tài Moammar Gadhafi đã mua một máy bay không người lái giám sát phức tạp của một công ty Canada với mức giá thấp. Ngay cả bạn cũng có thể mua máy bay không người lái cỡ nhỏ cho riêng bạn trên Amazon với giá 250 USD.

Khi công nghệ máy bay không người lái trở nên dễ tiếp cận hơn, chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi các tổ chức buôn lậu ma tuý giàu có mua chúng. Và bạn có thể tưởng tượng một ngày nào đó không xa trong tương lai, máy bay không người lái có vũ trang được dùng trong các cuộc trả thù cá nhân đẫm máu.

Với chi phí khá thấp của máy bay không người lái – thấp hơn nhiều so với loại máy báy phản lực chiến đấu và chi phí đào tạo một phi công máy bay phản lực chiến đấu, các máy bay không người lái có vũ trang sẽ đóng vai trò chính trong các cuộc xung đột tương lai.

Trong khi ngành công nghiệp bay không người lái phát triển mạnh và có nhiều công ty, viện nghiên cứu và các quốc gia nhảy vào lĩnh vực này. Mỹ đã thiết lập ra một tiêu chuẩn quốc tế mạnh mẽ về việc sử dụng máy bay không người lái có vũ trang, mà họ đã dùng trong các cuộc tấn công chống lại lực lượng khủng bố ở Pakistan và Yemen. Những cuộc tấn công này gây rất nhiều tranh cãi; việc sử dụng máy bay không người lái trong cuộc chiến tranh thông thường không khác nhiều so với việc dùng máy bay có người lái để thả bom hoặc bắn tên lửa.

Theo các con số của tổ chức New America Foundation, các cuộc tấn công dùng máy bay không người lái ước tính đã sát hại 1.900 người và 3.200 người ở Pakistan trong 8 năm qua.

Đã đến lúc phải có một vài công ước quốc tế về khung pháp lý xung quanh việc sử dụng những vũ khí như vậy – những loại vũ khí này hứa hẹn sẽ hình thành nên các cuộc chiến tranh trong tương lai, khốc liệt như các cuộc chiến tranh dùng xe tăng và bom trong suốt thế kỷ 20 vừa qua.

Hoàng Lan

Chủ đề khác