Có một tương lai nào cho Tesla?

Vai trò tiên phong của Tesla trong lĩnh vực xe điện đang bị lấn át bởi những nghi vấn về khả năng tài chính của công ty này. Một bài phân tích gần đây trên New York Times của nhà báo chuyên về xe hơi Neal E. Boudette sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ những vấn đề mà gã khổng lồ xe tự lái Tesla đang gặp phải.

Chỉ mới cách đây một năm, Tesla còn là một thế lực đang lên được số mệnh định sẵn để cách mạng hóa ngành công nghiệp tự động. Với hệ thống tự động đi trước khá xa các đối thủ về công nghệ tự lái, Model S, mẫu sedan chạy điện hạng sang của Tesla đã khiến những người mua xe hơi cao cấp lên cơn sốt. Giám đốc điều hành của hãng, Elon Musk, hứa hẹn rằng các Model 3 vừa túi tiền sẽ sớm rời khỏi dây chuyền sản xuất và đem lại trải nghiệm không-khí-thải cho người dân.

Cả phố Wall sướng rơn. Giá trị thị trường của Tesla tăng cao đến mức vượt qua những công ty xe hơi có bề dày kinh nghiệm cả một thế kỷ như General Motors và Ford.

Từ đó đến nay là một chặng đường khó khăn cho Tesla. Không chỉ buổi giới thiệu Model 3 bị sa lầy trong bất ổn và trì hoãn - "địa ngục sản xuất" như cách nói của Musk, mà các nỗ lực không người lái của Tesla cũng bị lu mờ; và công ty tiếp tục thua lỗ trong nhiều quý.

Chỉ trong tuần trước, những rắc rối của Tesla càng tệ hại hơn. Moody's Investors Service đã hạ bậc xếp hạng tín nhiệm của Tesla, lo ngại rằng công ty này sắp cạn tiền mặt. Các lo lắng ngày càng xấu đến mức một số nhà phân tích đang tự hỏi liệu Tesla có thể hết tiền vào cuối năm nay hay không.

"Tesla còn lâu mới là một khoản cược chắc ăn, thậm chí còn chẳng phải là một công ty ổn định", New York Times dẫn lời nhà phân tích cao cấp Clement Thibault ở Investing.com. "Tesla đã sống bằng thời gian và tiền bạc đi vay mượn được khá lâu rồi".

Cổ phiếu Tesla hôm thứ ba đã giảm 8% và giảm thêm 8% vào thứ tư; và dù đã khôi phục hôm thứ năm nhưng trong chưa tới 3 tuần đã giảm 1/4 giá trị. Phản ánh những câu hỏi về khả năng thanh toán hết nợ của Tesla, trái phiếu của hãng này cũng sụt giảm. Trái phiếu Tesla đáo hạn năm 2025 được giao dịch ở mức 88 cents/USD vào hôm thứ năm.

Đại diện Tesla đã từ chối bình luận về tình hình tài chính công ty với New York Times.

Các vấn đề gần đây của một trong những tập đoàn công nghệ hàng đầu đã vượt ra khỏi bảng cân đối kế toán của nó. Các nhà điều tra liên bang đem xem xét vụ tai nạn làm chết một tài xế Tesla hồi tuần trước ở California, có khả năng hệ thống tự động đã được sử dụng.

Và hôm thứ năm vừa qua, Tesla công bố việc thu hồi 123 ngàn xe hơi Model S được sản xuất trước tháng 4/2016 để thay thế các bu lông trợ lực tay lái. Bu lông có thể bị gãy do ăn mòn, làm cho tài xế chỉ có thể bẻ lái thủ công chứ không lái tự động được nữa. Công ty tuyên bố không có tai nạn hay thương tích nào liên quan tới vụ việc được báo cáo.

Vận may đảo lộn của Tesla là một cú sốc cho cả công ty lẫn giám đốc điều hành của nó, người nổi tiếng là một lãnh đạo có tầm nhìn, một người thành đạt, bậc thầy đằng sau một thương hiệu ôtô, đặt nền tảng cho nhà máy pin lớn nhất thế giới sắp tới, và phóng tên lửa thông qua công ty vũ trụ tư nhân SpaceX.

Trong nhiều năm, Tesla cưỡi lên làn sóng ủng hộ nhiệt tình của các khách hàng và một số nhà đầu tư nhất định, dù hãng này gần như không tạo ra bất kỳ lợi nhuận nào tính trong vòng 15 năm từ ngày thành lập. Các sự kiện giới thiệu mẫu xe mới của công ty thường đem lại cảm giác tương tự lễ phục sinh của tôn giáo, với hàng trăm hay hàng ngàn chủ sở hữu cùng chúc mừng nhau một cách hoang dại trong mỗi lần công bố mới của quý ông Musk. Dự báo về Model 3 đã khiến cho gần 400 ngàn khách hàng tiềm năng ký quỹ trước 1.000 USD/người.

Tesla gần như không tạo ra bất kỳ lợi nhuận nào tính trong vòng 15 năm từ ngày thành lập (Ảnh: Wolf Street)

Tháng 11 năm ngoái, trước khán giả là vài trăm khách mời đang hò hét, quý ông Musk đã công bố một mẫu xe bán tải chạy điện và một mẫu ô tô mui trần hai chỗ. Ông tuyên bố bắt đầu sản xuất xe tải vào cuối năm 2019, dù công ty chưa có xưởng sản xuất xe tải, và vẫn đang vật lộn với dây chuyền lắp ráp Model 3 tại nhà máy sản xuất ở Fremont, Calif.

Cây bút chủ chuyên mục Andrew Ross Sorkin của New York Times và đồng nghiệp của anh ở báo Times sẽ giúp bạn hiểu rõ các tiêu đề mang tính chính sách và kinh doanh quan trọng trên các báo, và những nhà môi giới quyền lực đã tạo ra chúng.

"Phần lớn Tesla chỉ là sự thuyết trình mà không có cơ sở; và Elon là bậc thầy về truyền đạt", theo nhà phân tích cao cấp của Kelley Blue Book, Karl Brauer. "Vấn đề là những khó khăn đang chồng chất: các tai nạn xe hơi, các vấn đề chất lượng, và những lần lỡ hẹn về số lượng sản xuất Model 3 hàng loạt. Tổng kết tất cả những điều đó và câu hỏi liệu hãng có đủ tiềm lực để thực hiện những lời hứa của mình sẽ dần hiện ra".

Không thể phủ nhận việc Tesla đã đạt được những thành tựu nhất định trong lĩnh vực xe tự lái và khiến các hãng đối thủ phải "nháo nhào" đuổi theo sau. Tesla cũng đã chứng minh được tiềm năng của thị trường xe điện và nhu cầu của người tiêu dùng với những sản phẩm cao cấp. Hãng đã đi tiên phong trong các phương pháp nâng cấp xe hơi bằng cách cập nhật phần mềm qua sóng như chúng ta cập nhật hệ điều hành mới cho iPhone. Và hệ thống tự động của Tesla đã châm ngòi cho cuộc đua phát triển các hệ thống hỗ trợ người lái tiên tiến có thể định hướng xe trong những điều kiện nhất định và chủ động phòng ngừa va chạm, mặc dù hiện nay Tesla đã bị các hệ thống tự lái của các đối thủ khác như G.M và Waymo qua mặt.

Cùng lúc đó, quý ông Musk cũng tự gây ra các tranh cãi, như việc mua lại SolarCity, nhà sản xuất tấm mặt trời gia đình của em họ mình năm 2006. Một nhóm các nhà đầu tư đã nộp đơn kiện, khẳng định việc Musk có mâu thuẫn lợi ích bởi vì ông chính là chủ tịch SolarCity. Trong tuần này, một thẩm phán đã thông qua thủ tục để xúc tiến vụ việc cho nguyên đơn.

Tháng 1 năm nay, Tesla đã đưa ra kế hoạch lương thưởng mới cho Musk, gắn chặt tiền lương với giá trị thị trường của công ty và các mục tiêu khác. Nếu Musk đạt được tất cả các mục tiêu, ông sẽ được thưởng số cổ phiếu trị giá hơn 50 tỉ USD.

Nhưng Tesla vẫn liên tục không đạt được mục tiêu của mình, đặc biệt là với Model 3. Ban đầu Musk dự đoán Model 3 sẽ ra mắt năm 2017, và dòng xe này sẽ đưa doanh số của công ty lên tới nửa triệu chiếc/năm vào năm 2018. Sau đó, ông đã hạ thấp dự đoán xuống còn 100 ngàn Model 3s năm 2017, và hạ thấp một lần nữa vào tháng 8 năm ngoái, với dự báo sản lượng 20 ngàn chiếc/tháng vào tháng 12. Ông còn nói thêm rằng "mọi người không nên lo ngại" về khả năng gia tăng sản lượng Model 3 của Tesla.

Nhưng kết thúc quý 4 năm 2017, Tesla chỉ sản xuất được 2.425 Model 3s. Và trong kế hoạch mới nhất, công ty này hy vọng nâng sản lượng lên 2.500 Model 3s/tuần. Dự kiến Tesla sẽ công bố tổng sản lượng quý đầu tiên của năm nay 2018 vào đầu tháng 4 này.

Model 3 rất quan trọng. Tesla phải tăng tốc việc kinh doanh Model 3 để tạo ra doanh thu, từ đó có thể trả nợ các nhà đầu tư và cấp vốn cho việc phát triển các phương tiện tương lai như xe tải điện.

Moody's kết luận rằng Tesla có thể phải huy động thêm 2 tỉ USD đầu tư để có đủ tài chính cho các hoạt động, tiếp tục đầu tư vốn, trả nợ và các nghĩa vụ tài chính khác sắp đến hạn. Theo Moody's, trái phiếu tới hạn của Tesla là 200 triệu USD cuối năm nay, và 900 triệu USD đầu năm 2019.

"Thanh khoản sẽ rất chặt vào cuối năm", lời Bruce Clark,;phó chủ tịch cấp cao của Moody's trong một buổi phỏng vấn. "Họ cần phải tái khẳng định lại tín nhiệm với các thị trường vốn".

Linh Trần