Huawei là một trong những công ty công nghệ quan trọng nhất của Trun Quốc. Hãng này làm những gì và tại sao Mỹ lại lo ngại?

Phó chủ tịch kiêm Giám đốc tài chính của Huawei bị bắt thứ Bảy tuần trước tại Canada theo yêu cầu của Mỹ, nguyên nhân có thể do hãng vi phạm luật cấm vận Iran.

Theo CNBC, bà Meng Wanzhou bị bắt ở Vancouver và sẽ sớm được dẫn độ sang Mỹ để đối mặt với các tội danh vi phạm lệnh cấm vận của Mỹ ngăn chặn Huawei bán thiết bị cho Iran.

Huawei là một công ty công nghệ toàn cầu lớn, nhưng hãng lại không nổi tiếng ở Mỹ bởi vì hầu hết sản phẩm của Huawei không được bán ở đó. Dưới đây là những thông tin vắn tắt giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về sự việc.

Huawei làm gì?

Huawei có trụ sở ở Thâm Quyến, là nhà sản xuất smartphone lớn thứ hai thế giới sau Samsung, theo thống kê của IDC. Từ sản xuất điện thoại giá rẻ và tầm trung, những năm gần đây hãng cho ra nhiều sản phẩm flagship với thiết kế hấp dẫn và phần mềm cao cấp nhằm cạnh tranh với các hãng Samsung, Apple.

Trong khi người tiêu dùng trên thế giới, đặc biệt ở Trung Quốc, có thể biết thương hiệu này nổi tiếng về sản phẩm điện tử tiêu dùng, gồm laptop, máy tính bảng, TV, smartphone, nhưng tiền thân của Huawei lại là nhà cung cấp thiết bị viễn thông. Hiểu một cách đơn giản, hãng cũng bán cả một số phần cứng để giúp điện thoại của bạn kết nối được với mạng di động.

Huawei từng bán nhiều thiết bị viễn thông cho nhà mạng Mỹ, nhưng điều này kết thúc đã hơn một thập kỷ trước vì lý do ngay dưới đây.

Quan ngại gián điệp

Trở lại năm 2012, các nghị sĩ Mỹ bắt đầu hành động để ngăn chặn các nhà mạng Mỹ mua thiết bị từ Huawei và ZTE, cũng là đồng hương của Huawei. Chính phủ Mỹ lo ngại về việc Huawei có mối quan hệ mật thiết với chính phủ và lo lắng rằng thiết bị của cả hai công ty cuối cùng có thể là mối đe doạ an ninh quốc gia nếu nó được triển khai khắp nước Mỹ.

Các mối quan hệ này với quân đội Trung Quốc bắt nguồn từ CEO kiêm nhà sáng lập Huawei, tỷ phú Ren Zhengfei. Ông Ren là một kỹ sư thuộc quân giải phóng nhân dân Trung Quốc trước khi giải ngũ năm 1983 và sáng lập Huawei bốn năm sau đó. Huawei luôn phủ nhận thiết bị của hãng dễ bị tổn thương với các mục đích gián điệp so với thiết bị của các hãng khác.

Gần đây nhất, vào tháng 1/2018, nhà mạng AT&T đã bỏ kế hoạch bán smartphone flagship của Huawei ở Mỹ do các uỷ ban tình báo của Hạ viện và Nghị viện nêu lên mối quan ngại về mối hợp tác này.

Mỹ không phải là quốc gia lo ngại về khả năng tiềm tàng của Huawei sử dụng phần cứng của họ để do thám. Úc đã cấm các nhà mạng sử dụng thiết bị Huawei để triển khai mạng 5G. Tổng giám đốc cơ quan tình báo Anh cũng lên tiếng quan ngại về Huawei hồi đầu tuần này.

Các cơ quan tình báo Mỹ FBI, CIA, NSA cảnh báo người tiêu dùng Mỹ tránh mua điện thoại của Huawei và điện thoại thương hiệu Honor của hãng được bán qua các nhà bán lẻ Best Buy và Amazon.

Cấm vận

Nhiều năm gần đây Huawei và ZTE đã bị cáo buộc là tiếp tục bán sản phẩm cho Iran bất chấp các lệnh cấm của Mỹ áp đặt lên nước này vì tiếp tục chương trình hạt nhân. Các vi phạm bị cáo buộc gồm xuất điện thoại và các thiết bị khác có chứa con chip do các hãng Mỹ sản xuất. Qualcomm và Broadcom đã cung cấp linh kiện cho Huawei.

Và bà Meng của Huawei bị bắt hôm thứ Bảy vì Huawei bị cho là vi phạm lệnh cấm vận. Tuy nhiên, Mỹ và Canada đều chưa công khai tội danh chống lại bà Meng.

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, nguyên nhân sâu xa là bà Meng bị Mỹ bắt làm con tin trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Mỹ lo ngại Trung Quốc là quốc gia nổi tiếng "hứa nhiều, nói nhiều nhưng không giữ lời hứa" trong bối cảnh hai bên vừa đạt được thỏa thuận "tạm dừng" chiến tranh thương mại hôm 1/12.

Minh Hà