Sự thăng trầm của iTunes, ứng dụng bị ghét nhất của Apple

Ra mắt năm 2001, iTunes, phần mềm nghe nhạc tự động cách mạng hóa ngành công nghiệp âm nhạc. Nhưng bây giờ, vào năm 2019, cuối cùng nó đã thoát khỏi sự khốn khổ của nó - và của chúng ta.

Apple "quét sạch" toàn bộ fanpage iTunes trước khi tuyên bố khai tử

Với macOS 10.15 Catalina vừa mới được Apple giới thiệu ngày 3/6/2019, các chức năng chính của iTunes sẽ được đưa vào các ứng dụng Music, TV và Podcasts riêng biệt, chấm dứt hai thập kỷ phần mềm này thống trị trong hệ sinh thái phần mềm và phần cứng của Apple. Việc đồng bộ hóa thiết bị bây giờ sẽ được xử lý bởi ứng dụng Finder - có thể sao lưu, cập nhật hoặc khôi phục thiết bị trực tiếp từ sidebar. (Mặc dù nó sẽ biến mất trên Mac, iTunes sẽ tồn tại trên Windows trong thời gian này.)

Theo The Verge, rất ít người sẽ thương tiếc cho sự ra đi của mớ hỗn độn mà iTunes đã tạo thành, nhưng chính cách tiếp cận tất cả này đã khiến nó hấp dẫn ngay từ đầu. iTunes là giao diện cho chiến lược Trung tâm kỹ thuật số của Apple được Steve Jobs tiết lộ vào năm 2001. Chiến lược này dự tính Mac là trung tâm của cuộc sống kỹ thuật số, liên kết máy ảnh kỹ thuật số, máy nghe nhạc và các thiết bị cầm tay.

Điều này đã trở thành triết lý đằng sau iTunes, một phần mềm chứa tất cả các hoạt động giải trí của người dùng. iTunes đã hỗ trợ video vào tháng 5/2005, Podcasts vào tháng 6/2005 và Sách vào tháng 1/2010. Bên cạnh hỗ trợ quản lý các trình phát nhạc iPod, iTunes cũng trở thành phần mềm đồng hành với iPhone; cho đến iOS 5, bạn phải sử dụng iTunes để kích hoạt điện thoại và nó cũng có thể được sử dụng để cài đặt và quản lý ứng dụng.

Thời gian trôi qua, cách tiếp cận này đã biến iTunes từ một máy hát tự động và máy nghe nhạc iPod mượt mà thành một phần mềm quá tải và gây bức xúc vì yêu cầu được cập nhật mỗi khi người dùng cố mở nó. Apple thậm chí thừa nhận điều này nhiều lần tại các bài phát biểu WWDC của mình, và nói đùa rằng họ đã cân nhắc việc thêm lịch, duyệt web và chức năng email vào ứng dụng, trước khi quyết định thay thế nó hoàn toàn.

iTunes là một phần mềm chơi nhạc có trước cả kho nhạc và trở thành iPod đúng nghĩa (khi Apple công bố phiên bản iTunes đầu tiên, hãng đã quảng cáo rằng nó có thể được sử dụng để chuyển nhạc sang các máy nghe nhạc MP3 phổ biến từ Rio và Creative Labs). Nhưng chính sự tích hợp chặt chẽ của ba trụ cột này đã khiến nó trở thành một phần mềm đáng gờm như vậy. Bạn có thể mua một bản nhạc chỉ với 99 xu, trích xuất thêm một số đĩa CD, sắp xếp chúng vào danh sách phát và sau đó nhanh chóng đồng bộ hóa nó với iPod, tất cả đều có cùng một phần mềm. Apple biết rằng mọi người có thể bị cám dỗ trả tiền cho âm nhạc kỹ thuật số thay vì vi phạm bản quyền nếu quá trình này đủ thuận tiện và thành công của iTunes Store đã chứng minh điều đó là đúng.

Những năm đầu của iTunes là xây dựng một máy hát kỹ thuật số tuyệt vời cho iPod, kết hợp với một cửa hàng âm nhạc có đầy đủ các nghệ sĩ lớn nhất. Phần mềm ban đầu được ra mắt trên Mac vào tháng 1/2001, trước khi phát hành iPod đầu tiên vào tháng 10 năm đó. Nó được trao thêm nhiệm vụ bằng sự ra mắt của iTunes Store vào tháng 4/2003, với một danh mục ban đầu chỉ 200.000 bài hát. Sau đó, iTunes xuất hiện trên Windows vào tháng 10/2003, cho phép người dùng không phải là Mac, chiếm đại đa số thế giới điện toán, lần đầu tiên mua nhạc từ Apple và đồng bộ hóa nó với iPod.

Giờ đây, khi phần mềm đã có sẵn trên hệ điều hành lớn nhất thế giới, iPod đã có thể biến từ một phụ kiện dành riêng cho máy Mac thành máy nghe nhạc mà hầu như bất kỳ ai có máy tính đều có thể sở hữu. Hỗ trợ của Windows có nghĩa là iPod có thể phù hợp với 1.000 bài hát trong túi của bạn, có thể cất cánh trong suốt thập kỷ này và cũng như vậy, phần mềm iTunes đồng hành của nó cũng cất cánh.

iTunes đã trở thành minh chứng cho việc mọi người có thể tải xuống phương tiện một cách hợp pháp, giúp việc thanh toán nhạc dễ dàng hơn đáng kể thay vì đánh cắp từ các trang chia sẻ file như Napster. Nhờ sự phổ biến của hệ sinh thái iPod và iTunes, Apple đã sớm thống trị thị trưởng tải nhạc kỹ thuật số, cho phép hãng đặt ra các điều khoản gây phẫn nỗ trong ngành công nghiệp âm nhạc. Nhiều nghệ sĩ và hãng thu âm cáo buộc Apple tước giá trị của âm nhạc. Tổng doanh thu cho ngành công nghiệp âm nhạc đã giảm xuống còn 15 tỷ đô la vào năm 2012, giảm từ 20 tỷ đô la doanh số bán hàng trực tiếp trong năm 2003, theo Liên đoàn Công nghiệp ghi âm quốc tế.

Song sự ra đời của phát trực tuyến (được thúc đẩy không nhỏ bởi sự gia nhập muộn màng của Apple), có nghĩa là mô hình mua-để-sở-hữu của iTunes không còn phù hợp. Năng lực cốt lõi của iTunes - tổ chức và quản lý bộ sưu tập nhạc - không còn cần thiết một khi mọi thứ bạn có thể muốn được truyền trực tuyến từ đám mây. Khi iTunes lần đầu tiên ra mắt vào năm 2001, Apple đã tự hào giới thiệu khả năng trích xuất, sắp xếp, chơi và ghi nhạc. Bây giờ, tính năng duy nhất cần thiết là tạo một hoặc hai danh sách phát tùy chỉnh trên Spotify hoặc Apple Music.

Không chỉ thế giới âm nhạc thay đổi. Cách tiếp cận bắt-tất-cả của iTunes đã không còn ý nghĩa trong nhiều năm, vì người dùng đã được phần mềm và phần cứng chuyên dụng phục vụ tốt hơn. Người dùng video có set-top box Apple TV, cũng như các ứng dụng Apple TV được thiết kế lại gần đây trên TV thông minh iOS và Samsung. Các mục như podcast và sách có thể được tải trực tiếp xuống thiết bị di động. iCloud đã loại bỏ nhu cầu sao lưu máy tính (mặc dù chức năng sao lưu USB có thể sẽ tồn tại trong tương lai gần) và các bản cập nhật iOS hiện được tải xuống trực tiếp qua mạng.

Nhưng không phải là "Trung tâm kỹ thuật số" (Digital Hub) của Apple biến mất, nó chỉ chuyển sang đám mây. Vì iPod đã được thay thế bằng iPhone, máy tính gia đình không còn là trung tâm của hộ gia đình kỹ thuật số. Mac không còn là đứa con được ưa chuộng của Apple. Apple dường như thậm chí đã mệt mỏi với chữ "i" thường mang tính biểu tượng của nó. Hãng từ chối gọi Apple Watch là iWatch và kể từ đó, Apple đã quay trở lại quy ước đặt tên cho các sản phẩm như Apple Pencil, AirPods hoặc HomePod.

Thành công của iTunes không thể phủ nhận; nó tồn tại khá lâu so với đối thủ (như Winamp). Người dùng Windows 10 tìm kiếm iTunes rất nhiều trong Windows Store và cuối cùng Microsoft đã thuyết phục Apple đưa nó đến cửa hàng vào năm ngoái. Tuy nhiên, trong nhiều năm qua, triết lý ban đầu của Apple về việc cung cấp one-stop-shop cho tất cả phương tiện truyền thông đã trở thành iTunes bị nhồi nhét quá nhiều nhiệm vụ lất át cả tính khả dụng. Thế giới đã chuyển sang kết nối phổ biến khắp mọi nơi, lưu trữ đám mây và phương tiện truyền thông trực tuyến đã trở thành tiêu chuẩn. iTunes vẫn còn là một ứng dụng kế thừa cho những người cần nó. Nhưng đối với những người khác, iTunes bây giờ chính thức là một điều của quá khứ.

Minh Hương