Chân dung CEO Twitter: người diễn hài độc thoại

Twitter hiện là mạng xã hội lớn thứ hai trên thế giới, với hơn 170 triệu người dùng. Thế nhưng ít người biết được rằng giám đốc điều hành hiện tại của Twitter, ông Dick Costolo, từng là một người diễn hài độc thoại (stand-up comedian).

Tuy rất vui tính và thường xuyên đem lại nụ cười cho các nhân viên của mình, Dick Costolo cũng là một người làm việc rất nghiêm túc. Bài viết dưới đây của NY Times sẽ khắc họa chân dung của con người đặc biệt đó.

Chào mừng đến với buổi diễn của Dick Costolo.

Liên hoan phim Cannes 2012 sẽ được nhớ đến với trận bão làm các ngôi sao run rẩy trên thảm đỏ. Nhưng người ta cũng nhớ tới Cannes năm 2012 với bài phát biểu của Dick Costolo, người lãnh đạo Twitter. Ông đã đưa ra những thông tin rất thú vị, chỉ ra mạng xã hội đã làm thay đổi việc kinh doanh như thế nào và rất nhiều thứ khác.

Và hãy xem ông bắt đầu bài phát biểu của mình như thế nào.

"Do tôi có tới 45 phút, ta có thể bắt đầu bằng việc giới thiệu nhanh. Bắt đầu từ đây. Hãy đứng lên, nói tên công ty của anh và nếu là một con thú thì anh sẽ chọn là con thú nào".

Nhưng điều này không phải quá kì lạ. Trước giai đoạn Twitter tạo nên một cuộc cách mạng và thể hiện vai trò quan trọng trong thời kì đỉnh cao của mạng xã hội, Costolo là một người diễn hài chuyên nghiệp. Và bạn biết không, ông vẫn đang diễn hài – chỉ khác là trong công việc kinh doanh. Ông sẽ nói về tăng trưởng và doanh thu như một vị CEO đích thực. Và rồi ông sẽ kể một câu chuyện cười và làm một điều gì đó có thể ảnh hưởng tiêu cực tới việc kinh doanh và khiến các nhà đầu tư khó chịu, vì ông cảm thấy điều đó đúng.

Ông đứng ngoài những vụ vi phạm bản quyền, vấn đề đang làm thế giới công nghệ biến động; và trái ngược với Facebook, cho phép người dùng mới lựa chọn tắt tính năng theo dõi của Twitter – một bước đi táo bạo, nếu biết rằng Twitter kiếm tiền từ việc quảng cáo.

Kể cả ở thung lũng Silicon, nơi có những CEO mặc áo nỉ có mũ như Mark Zuckerberg, Costolo trông cũng chẳng hề giống một vị CEO. Và đối với ông, thế nào cũng được.

"Người ta có những suy nghĩ trong đầu về việc một người lãnh đạo hay một CEO phải như thế nào và tôi không thể thay đổi cách ứng xử của mình dựa theo những điều đó. Tôi đã từng suy nghĩ rất nhiều và cuối cùng kết luận rằng tôi chẳng quan tâm".

Thái độ đó có thể đã đem lại thành công không thể tưởng tượng nổi của Twitter ngày hôm nay. Hoặc nó có thể biến Twitter thành một ví dụ về những sai lầm của một công ty khởi điểm. Đó là lựa chọn của Costolo. Ngày nay, có vẻ như Twitter có mặt ở khắp nơi. Nhưng chỉ 7 năm trước, công ty này thậm chí còn không tồn tại. Ban đầu nhận được sự đầu tư của các nhà đầu tư mạo hiểm, giờ đây nó đã trở thành một công ty có giá trị hàng tỷ đô với 140 triệu người dùng trên khắp thế giới. Mặc dù công ty không chia sẻ tình hình tài chính của mình nhưng ước đoán họ sẽ đạt doanh thu 350 triệu USD trong năm nay. Một nhân viên cho biết "Chúng tôi đạt chỉ tiêu trước cả một quý".

Bước đi tiếp theo của công ty là trở thành một công ty cổ phần, và mục tiêu là thực hiện đợt IPO vào năm 2014. Mạng xã hội song sinh của Twitter, Facebook, đã chào bán ra công chúng, và đến giờ những nhà đầu tư của Facebook đã mất hàng tỉ USD, ít nhất là trên giấy tờ. Thương vụ IPO của Facebook trở thành một điển hình trong giới công nghệ về việc nhà đầu tư có thể kì vọng quá nhiều.

Ông Costolo không phải là người sáng lập của Twitter. Những người đó là Jack Dorsey, Christopher Stone và Evan Williams. Nhưng hiện tại ông là người điều hành duy nhất của công ty, và bạn bè của ông cho biết ông rất muốn xây dựng cho công ty này. Trước đây ông cũng từng đạt được những thành công. Vào đầu những năm 1990, ông làm việc tại Andersen Consulting để hỗ trợ cho sự nghiệp diễn hài của mình. Ông từng giải thích về một thứ có tên gọi World Wide Web cho sếp của mình, nhưng họ không hề lắng nghe. Do đó Costolo và một số cộng sự đã thành lập công ty tư vấn riêng, Burning Door Networked Media, chú trọng vào các dự án trên web.

Sau đó ông tiếp tục thành lập và bán đi 3 công ty. Một trong số đó, Spyonit, thông báo cho người dùng mỗi khi có thay đổi trên một trang web (đây là thời kì người ta chưa hề có khái niệm "thời gian thực"). Mọi người dùng Spyonit để theo dõi các vụ đấu giá trên eBay hoặc theo dõi chủ đề trên các diễn đàn. Một công ty khác, FeedBurner, giúp blogger tập hợp các nội dung. Vào năm 2007, FeedBurner được bán cho Google với giá 100 triệu USD.

Nhưng việc sáng lập một công ty nhỏ và rồi bán nó đi có vẻ còn đơn giản hơn việc đưa Twitter tới mức độ thành công mới. Trên giấy tờ, Twitter được định giá gần 10 tỷ USD. Vậy nên lối thoát duy nhất để đem lại lợi nhuận cho những công ty đầu tiên đầu tư vào Twitter và cả Costolo là chào bán cổ phiếu cho công chúng. Tuy nhiên sau sự việc của Facebook, Costolo sẽ phải thuyết phục Wall Street rằng Twitter và giá trị cổ phiếu của nó, sẽ tiếp tục tăng trưởng.

Những khán giả – Wall Street, Silicon Valley và cả thế giới – đang chờ đợi màn diễn tiếp theo của ông.

Silicon Valley đôi khi giống như môi trường trung học. Trong các công ty thường hình thành những nhóm nhỏ, với tính cách và thái độ bị ảnh hưởng bởi những người đặc biệt. Nhân viên của Facebook có thể giống như những kĩ sư chăm chỉ - giống như CEO Zuckerberg của họ. Apple thu hút những người nhà thiết kế sáng tạo tôn sùng Steve Jobs. Twitter đầy những người hài hước và xuất sắc – giống như ông Costolo.

Mike McCue, người điều hành Flipboard và từng là một thành viên hội đồng quản trị của Twitter, cho biết:

"Trong một cuộc họp hội đồng quản trị, ông ta sẽ chỉ nói về việc kinh doanh. Nhưng nếu bạn gặp ông ấy ở trên sân khấu hoặc ngoài đời thì sẽ rất khác. Ông phát huy được tất cả tài năng diễn hài của mình."

Costolo rõ ràng không phải là một nhà điều hành quá nghiêm túc và khó chịu. Mùa hè vừa qua, những nhà điều hành của các công ty truyền thông và công nghệ lớn trên thế giới tụ tập ở Sun Valley, Idaho. Đây là một hội thảo do Allen & Company tổ chức, và đôi khi được coi là một trại hè của những tỷ phú. Dick Costolo cũng đã xuất hiện ở đây, như một dấu hiệu cho thấy sự lớn mạnh của Twitter.

Vào một buổi chiều, một người vỗ vai ông và chỉ cho ông xem một đoạn video quay lại cảnh flashmob của các nhân viên Twitter, trên nền nhạc "Baby" của Justin Bieber trong giờ ăn trưa. Những nhà điều hành khác có thể thấy đây là một sự xấu hổ, nhưng Costolo chỉ đơn giản nói rằng nó "thật tuyệt". Ông ủng hộ những trò vui đó, và đôi khi còn tham gia.

Những vật trang trí vui nhộn rất phổ biến ở văn phòng Twitter

Hàng tuần, nhân viên của Twitter đều tổ chức một cuộc trò chuyện với các nhà lãnh đạo, gọi là Tea Time. Người ngoài không được tham dự Tea Time. Các nhân viên cho biết đây chính là thời điểm Dick Costolo tỏa sáng, khi đứng trên sân khấu và trả lời các câu hỏi. Đôi khi cuộc gặp gỡ này để bàn về những chuyện nghiêm túc, và đôi khi trở thành những buổi chuyện trò và kể chuyện cười.

Một nhân viên, giấu tên, tiết lộ:

"Dick có thể đứng lên sân khấu trước mặt mọi nhân viên và khuấy động đám đông. Trước đó ông còn nói về doanh thu hay phản hồi tiêu cực của báo chí, và ngay sau đó ông có thể kể chuyện cười hoặc trêu nhân viên về những dòng tweet mà họ đã gửi trong tuần".

Trong một buổi Tea Time, các nhân viên chơi trò Battledecks, trò chơi phổ biến ở thung lũng Silicon, trong đó người chơi phải thuyết trình dựa trên những slide PowerPoint chưa từng được thấy, và thường là rất kì quặc. Dick Costolo, đứng trước 1000 nhân viên, trình diễn như thể ông đang là người dẫn của một chương trình hài buổi tối. Khi một slide lạ lùng xuất hiện, ông thuyết trình tựa như mình đang diễn hài độc thoại.

Những lưu ý về an toàn cũng có thể gây cười

Và ông cũng có thể trở thành chủ đề chọc cười.

Marcus Phillips, một kỹ sư của Twitter, có lần giả làm Costolo – với bộ quần áo nhét đầy giấy lót để mô tả dáng người cao lớn của ông, cùng mắt kính và mũ để giả cái đầu hói – và làm theo cả những hành động của sếp trong một bài thuyết trình.

Sau đó Dick Costolo lên sân khấu và nói "Mọi người chào anh ta đi, hôm nay là ngày cuối anh ấy làm việc ở đây".

Tất nhiên là ông đang đùa.

Nhưng việc kinh doanh của Twitter không phải là trò đùa. Đôi khi công ty đưa ra những quyết định có thể ảnh hưởng tới kết quả kinh doanh.

Trong khi những vụ kiện về bản quyền khiến nhiều công ty lớn gặp rắc rối – như Apple, Samsung, Microsoft, Yahoo và Facebook – Twitter chọn một cách tiếp cận khác. Trong năm nay, họ đã công bố một chương trình có tên Innovator's Patent Agreement, trong đó quyền sử dụng bàn quyền thuộc về các kỹ sư và nhà thiết kế của Twitter chứ không phải của Twitter. Do vậy, công ty không thể sử dụng bản quyền cho các vụ kiện nếu không được các nhân viên cho phép.

Twitter cũng tiếp cận vấn đề thông tin người dùng theo cách riêng. Vào tháng Năm, khi Twitter đưa ra tính năng theo dõi người dùng với mục đích gợi ý tốt hơn, họ cũng cho phép người dùng tắt tính năng này. Ủy ban thương mại của Mỹ, vốn đã có những vụ việc trước đây với Facebook về tính riêng tư của người dùng, đã lên tiếng khen ngợi tính năng này. Nhà Trắng cũng làm điều tương tự.

Ông Mike McCue cho biết Twitter và CEO của công ty đang vượt qua những giới hạn thông thường của một công ty truyền thông. Giờ đây nó không phải là một công ty công nghệ và cũng chẳng phải một công ty truyền thông.

"Twitter là một thứ hoàn toàn mới. Tôi thích khi Twitter không phải biện hộ gì cho điều đó. Con người của Dick cũng giống như những quyết định của ông ấy".

Twitter bảo vệ sự riêng tư của người dùng. Họ từng bảo vệ danh tính của những người tham gia phong trào Chiếm phố Wall tại tòa án thành phố New York, và cũng bảo vệ thông tin của những người ủng hộ WikiLeaks trước Bộ Tư pháp Hoa Kỳ.

Alexander Macgillivray, luật sư trưởng của Twitter cho biết:

"Không ai muốn sử dụng một chiếc bút có thể phản bội mình. Chúng ta muốn dùng bút để viết bất kỳ thứ gì, và có thể bảo vệ chúng ta".

Nói về những ngày đầu tiên của Twitter, nhà sáng lập Christopher Stone cho biết:

"Việc đó giống như là ngồi lên một chiếc phi thuyền mà chúng tôi vẽ ra, và bất ngờ nó bay lên thật và chúng tôi phải dùng tay bám vào chiếc phi thuyền".

Hiện tại, Dick Costolo muốn điều khiển chiếc phi thuyền đó.

Trước đây ông không hề có kế hoạch làm việc tại Twitter. Vào năm 2009, Dick Costolo và gia đình đã quá chán ngán với thời tiết ở Chicago, và quyết định chuyển tới California. Đầu tiên ông gia nhập Twitter với tư cách C.O.O (Chief Operations Officer, một chức vụ điều hành dưới quyền CEO), và trở thành CEO và năm 2010, thay thế cho người đồng sáng lập của Twitter là Evan Williams.

Năm ngoái, ông mời Jack Dorsey, nhà đồng sáng lập của Twitter, người rời công ty vào năm 2008 sau những vụ mất kết nối của Twitter, trở lại công ty. Hiện tại vị trí của ông Dorsey đã không còn quan trọng như trước, sau khi nhiều nhân viên cho biết rất khó làm việc với ông và ông thường hay thay đổi quyết định về sản phẩm. Giờ đây không còn cấp dưới trực tiếp báo cáo cho Jack Dorsey, dù ông vẫn có vai trò trong những quyết định mang tính chiến lược.

Jack Dorsey không bình luận về việc hợp tác với các nhân viên khác, nhưng ông cho rằng Dick Costolo có thể coi như một nhà sáng lập của Twitter:

"Ông ấy có ảnh hưởng rất lớn đến công ty và văn hóa công ty. Ông luôn hỏi về tất cả những gì chúng tôi sắp đưa ra và làm cho nó tốt hơn".

Trong khi đó, Costolo cho biết ông tham khảo các ý tưởng của Dorsey, và đôi khi phải hỏi rất tận tình. Jack Dorsey là một người ít nói trong các cuộc họp, nhưng Dick Costolo thường xuyên đặt ra câu hỏi "Jack, anh nghĩ gì"?.

Thói quen đưa ra quyết định nhanh chóng của Dick Costolo có thể rất tốt cho một công ty đang phát triển, nhưng lại gây rắc rối cho những người làm việc chậm hơn ông. Đôi khi điều này khiến cho ông trở nên thiếu nhạy cảm. Đầu năm nay, ông đã đuổi việc một nhân viên lâu năm qua điện thoại để tiết kiệm thời gian. Ông cũng loại bỏ một số nhà đầu tư ra khỏi hội đồng quản trị.

Costolo cũng thẳng tay loại bỏ một số ứng dụng của bên thứ ba ra khỏi Twitter, một quyết định mà nhiều người cho là thiếu nhạy cảm đối với những người ủng hộ ban đầu, giúp công ty phát triển.

"Những người yêu công nghệ ban đầu giúp Twitter phát triển giờ đây không có nhiều giá trị đối với họ. Cũng giống như cách Apple quan tâm đến 10 triệu khách hàng chứ không để ý nhiều đến 10000 khách hàng trung thành".

Khi Dick Costolo không thể làm điều gì theo ý mình, ông thường gõ tay vào mặt bàn như thể đang chơi một chiếc piano ảo. Tuy nhiên sự chăm chỉ, cũng như phong cách hài hước của ông, đã ảnh hưởng sâu rộng tới văn hóa của Twitter.

Peter Thiel, nhà tỷ phú sáng lập Paypal và một nhà đầu tư thời kỳ đầu của Facebook, từng nói về Twitter:

"Nếu bạn ném một quả lựu đạn vào văn phòng của Twitter vào lúc 6 giờ tối, người duy nhất có thể chết là bà lao công".

Theo Costolo, giờ đây mọi chuyện đã khác.

"Rất khó để thay đổi văn hóa của cả công ty, nhưng tôi đã làm được việc đó bằng cách ở lại muộn. Tôi sẽ trở về nhà, ăn tối với các con và trở lại văn phòng. Các nhân viên biết rằng nếu họ ở lại công ty tới 10 giờ tối, tôi cũng sẽ ở đó, và đó là khoảng thời gian tôi đi quanh văn phòng, gặp gỡ mọi người và trả lời các câu hỏi".

Quảng cáo chỉ là một nguồn doanh thu của Twitter. Adam Bain, người điều hành doanh thu của Twitter, cho biết những thông điệp dài 140 ký tự hay còn gọi là tweet kia đã trở thành những loại "phong bì". Khi mọi người chia sẻ một thông điệp về một bộ phim, Twitter cho phép chơi một đoạn phim ngay trong trang web. Rồi sẽ có lúc bạn có thể thực hiện việc mua bán, như mua vé xem bộ phim mà có người nhắc đến trong tweet, ngay trong những "phong bì" đó.

Nếu những ý tưởng này thành hiện thực, doanh thu của Twitter sẽ tăng vọt. Doanh thu của công ty dự kiến sẽ đạt 1 tỷ USD vào năm 2014.

Twitter đã tiến một bước dài từ công ty trong một văn phòng nhỏ bé ở San Francisco vào năm 2006. Giờ đây họ đã chuyển sang tổng hành dinh thứ tư, một nhà kho nội thất có ba tầng và có vườn trên sân thượng với diện tích gần 1000 mét vuông.

Tổng hành dinh của Twitter hiện tại từng là một kho nội thất. Trong ảnh là sảnh chính của công ty

Các phòng họp được đặt tên theo các loại chim, như @kiwi, @blackbird. Phòng ăn, còn được gọi là Commons, đầy ắp người với đồ ăn vặt miễn phí. Các loại thức ăn được đặt theo những biệt danh và có các ký tự như @ hay #, thường xuất hiện trên giao diện Twitter. Ví dụ #Comfort là món gà rán, @birdfeeder là món pasta. Các chảo rán thì luôn đầy ắp thịt xông khói.

Đồ ăn ở Twitter được đặt những cái tên đặc biệt và được cung cấp miễn phí

Màu xanh lam truyền thống của Twitter cũng xuất hiện ở khắp mọi nơi. Những đồ vật như cốc uống nước, áo phông hay áo khoác cũng gắn những biểu tượng Twitter.

Dick Costolo cũng đã tiến một bước dài từ thời kỳ diễn hài trong các hộp đêm. Những đêm diễn cũng đem lại rất nhiều bài học cho Costolo, và giờ đây ông đang áp dụng vào việc điều hành công ty với 1300 nhân viên của mình. Ông ít khi sử dụng từ "nhưng". Thay vào đó, ông dùng cụm từ "Vâng, và…", một nguyên tắc của người diễn hài khiến cho người xem bàn luận nhưng không tranh cãi.

Costolo cũng cho rằng việc diễn hài ứng khẩu đã giúp cho mình có được cái nhìn sâu sắc hơn. Ông kể về một lần diễn hài ở Chicago:

"Chúng tôi đang diễn được khoảng 7 phút trong một suất hài 1 giờ, và tôi biết chúng tôi đã sai lầm. Mọi người gảo lên ‘Đuổi họ xuống', và chúng tôi vẫn phải diễn nốt suất diễn. Chẳng có nghệ sĩ nhào lộn hay lưới an toàn nào để có thể thay chúng tôi cả, đơn giản là chúng tôi phải tiếp tục diễn trong 53 phút sau đó".

Đến giờ Dick Costolo vẫn còn những khoảnh khắc ứng khẩu – và cũng chẳng có lưới an toàn nào ở Twitter hết.

Tuấn Anh